H Λεωφόρος της Δύσης/Sunset Boulevard (1950): Το απόλυτο αριστούργημα του Μπίλι Γουάιλντερ που ξεπέρασε τα φιλμ νουάρ όρια του και έγινε μία διαχρονική σύνθετη παραβολή για τη φήμη και το αδίστακτο με το πέρασμα του χρόνου Χόλιγουντ. 11 υποψηφιότητες για Όσκαρ, 3 βραβεία ανάμεσα στα οποία κι αυτό του σεναρίου.

Αν ζητάτε μια ταινία που να δίνει τη σωστή, αναγκαστικά πικρή, ιδιαίτερα σκληρή εικόνα του κόσμου του Χόλιγουντ, αυτή αναμφισβήτητα είναι «H Λεωφόρος της Δύσης» του Μπίλι Γουάιλντερ. Εικόνα των φιλοδοξιών, της υπεροψίας, της ματαιοδοξίας, αλλά και των ψεμάτων, της υποκρισίας, μαζί και των γηρατειών και της τρέλας που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και το φόνο, με τον Ευρωπαίο Γουάιλντερ να χρησιμοποιεί το στυλ του φιλμ νουάρ για να το ξεπεράσει και να μας δώσει την τοιχογραφία μιας ολόκληρης κοινωνίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Το τρένο θα Σφυρίξει Τρεις Φορές: Το καθηλωτικό και αντισυμβατικό γουέστερν

Η Νόρμα (Γκλόρια Σουάνσον) είναι μία πρώην σταρ του βωβού κινηματογράφου, που ζει με τον μπάτλερ Μαξ (Έριχ Φον Στροχάιμ), πρώην σκηνοθέτη και άνδρα της, στη Sunset Boulevard (Λεωφόρο της Δύσης) γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ‘50.

Η Νόρμα, ονειρεύεται την επιστροφή της στην μεγάλη οθόνη και κάπου εκεί, συναντά τον Τζο (Γούλιαμ Χόλντεν). Έναν ασήμαντο σεναριογράφο που κυνηγημένος από τους πιστωτές του, βρίσκει καταφύγιο στην έπαυλή της, υποσχόμενος να την βοηθήσει να κάνει μία δυναμική επιστροφή στη βιομηχανία του θεάματος.

Σταδιακά, αναπτύσσεται μεταξύ τους μία σχέση εξάρτησης και πάθους, που σιγά σιγά θα τους οδηγήσει μοιραία, στην καταστροφή. Όταν ο Τζο θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί μια νεότερη κοπέλα, η Νόρμα παρασύρεται από το ερωτικό της πάθος, χάνει τελείως τη λογική της και αρχίζει τις σκηνές ζηλοτυπίας με έντονες συναισθηματικές εκρήξεις. Με τον καιρό όμως ο Τζο, αρχίζει να νιώθει φυλακισμένος, αλλά η Νόρμα, δεν σκοπεύει να τον αφήσει να την εγκαταλείψει έτσι εύκολα…

Κορυφαίο δημιούργημα του είδους του αλλά και του Γουάιλντερ, «H Λεωφόρος της Δύσης» θεωρείται το απαύγασμα της χρυσής εποχής του φιλμ νουάρ. Δομημένη πάνω σε αφήγηση off με την τεχνική των μεγάλων «φλας-μπακ» (το φιλμ αρχίζει με την εικόνα του πτώματος του Τζο που επιπλέει στα νερά της πισίνας, ενώ μια σαρδώνεια αφήγηση του νεκρού σεναριογράφου μας εισάγει στην καρδιά του μύθου) και κινηματογραφημένη στην καλύτερη παράδοση του εξπρεσιονισμού (σκοτεινή, σκιώδης, ατμοσφαιρική φωτογραφία και γαλακτώδεις φωτισμοί), αποτελεί την καλύτερη ταινία που γυρίστηκε ποτέ για τον κόσμο του κινηματογράφου.

Η «Λεωφόρος της Δύσης» ήταν μια ταινία τολμηρή στην εποχή της και παραμένει τέτοια ακόμη και σήμερα. Όχι μόνο γιατί κατόρθωσε να τραβήξει σε κοντινό πλάνο τη λιγότερο κολακευτική πλευρά του ίδιου του Χόλιγουντ, αλλά γιατί μοιάζει με καθρέφτη που τολμά να πει την αλήθεια για όλα τα ψέματα που θέλουμε να λέμε και να πιστεύουμε. Και μας αναγκάζει να τον κοιτάξουμε

Ο αναποφάσιστος άντρας, η μοιραία γυναίκα (σε πολλαπλά επίπεδα) και ο πιστός Μαξ συνθέτουν τα μέλη του πιο χαρακτηριστικού τριγώνου των ταινιών νουάρ. Η Γκλόρια Σουάνσον δημιουργεί ένα τύπο φαλλοκρατικής γυναίκας που ευνουχίζει τον αδύναμο άντρα, ανατρέποντας την τυπική σχέση άντρα- γυναίκας του φιλμ νουάρ. Υποδειγματικές ερμηνείες και σκηνοθετική δεξιοτεχνία, που μετατρέπει σε καυτό σχόλιο πάνω στο φθίνοντα κινηματογραφικό κόσμο κάθε σεναριακό υπαινιγμό.

Για το ρόλο της Νόρμα Ντέσμοντ επιλέχτηκε (από διάφορες υποψήφιες, όπως η Πόλα Νέγκρι και η Μέι Γουέστ) η Γκλόρια Σουάνσον, που αποδείχθηκε η ιδανική Νόρμα. Παλιά δόξα του βωβού, πρωταγωνίστρια σε διάφορα μελοδράματα, που σκηνοθετούσαν ο Σεσίλ ντε Μιλ (που εμφανίζεται στην ταινία ως ο υποψήφιος σκηνοθέτης της προετοιμαζόμενης ταινίας), ακόμη και ο Στρόχαϊμ (στην ταινία ο Γουάιλντερ χρησιμοποιεί αποσπάσματα από βωβές ταινίες της Σουάνσον, ανάμεσα τους και τη βασίλισσα Κέλι που σκηνοθέτησε ο Στρόχαϊμ), η Σουάνσον έδωσε στη Νόρμα την κράση και τη δύναμη που απαιτούσε ο ρόλος, σε σημείο που να γίνεται ένα με το ρόλο, έτσι που όταν λέει την περιβόητη φράση της «Δεν χρειαζόμαστε διάλογο – τότε είχαμε πρόσωπα», να μεταδίδει στο θεατή αυτό ακριβώς που μια μεγάλη σταρ όπως αυτή συμβόλιζε την εποχή του βωβού.

Στο σχεδόν ερειπωμένο σπίτι της Νόρμα κινείται ένας κόσμος φαντασμάτων: ο πρώην σύζυγος της και νυν μπάτλερ και σοφέρ της (με τον άνεργο σκηνοθέτη Έρικ φον Στρόχαϊμ να συνθέτει ένα τραγικό πρόσωπο), που γράφει γράμματα από δήθεν θαυμαστές και τα στέλνει στη Νόρμα για να την πείσει ότι δεν την έχουν ξεχάσει, και ένας οικογενειακός φίλος που έρχεται κάθε τόσο για να παίξει χαρτιά, και που τον ερμηνεύει ο Μπάστερ Κίτον (άλλος τεράστιος δημιουργός, άνεργος του Χόλιγουντ).

Ο Μπίλι Γουάιλντερ βάζει βαθιά το νυστέρι του στους μύθους του Χόλιγουντ για να μας δώσει την καυστική, πικρόγλυκη εικόνα της Μέκκας του κινηματογράφου, αυτού του απέραντου ανθρωποφάγου «εργοστασίου των ονείρων», όπου εκείνο που πέρα κι από τον ίδιο τον άνθρωπο έχει σημασία είναι το χρήμα και το κέρδος. Εδώ ο Γουάιλντερ σατιρίζει έναν ολόκληρο κόσμο οδηγώντας μας πίσω από τα όνειρα και το γκλάμουρ για να μας δείξει την άλλη, την άσχημη κι απάνθρωπη πλευρά της βιομηχανίας του κινηματογράφου.

Καθόλου τυχαία λοιπόν και η αναφορά του Ντέιβιντ Λιντς (με την εμφάνιση της πινακίδας Sunset Boulevard), στην εναρκτήρια σεκάνς του δικού του δημιουργήματος πάνω στο Χόλιγουντ και τις ψευδαισθήσεις του, το αινιγματικό Mullholand Drive. Μια μοναδική και αθάνατη ταινία, «H Λεωφόρος της Δύσης» του Μπίλι Γουάιλντερ, αποτελεί ένα από τα σπάνια σπαρακτικά αριστουργήματα που μας έδωσε το «αληθινό» Χόλιγουντ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
«The Straight Story»: Η ανθρώπινη κι ολότελα διαφορετική ταινία του Ντέιβιντ Λιντς

Η ταινία κέρδισε τα Όσκαρ σεναρίου, μουσικής και καλλιτεχνικής διεύθυνσης το 1950 και προτάθηκε ακόμα για Όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, Α’ και Β’ ανδρικού ρόλου, Α’ και Β’ γυναικείου ρόλου, φωτογραφίας και μοντάζ. Βραβεύτηκε ακόμα με τις χρυσές σφαίρες καλύτερης (δραματικής) ταινίας, σκηνοθεσίας, Α’ γυναικείου ρόλου και μουσικής. Βραβεία καλύτερης ταινίας και γυναικείας ερμηνείας από τη διεθνή ένωση κριτικών.

livethere.gr με πληροφορίες από users.uoi.gr/tvxs.gr/flix.gr

Βιβλιογραφία: Στάθης Βαλούκος, Βασίλης Σπηλιόπουλος/ Το Φίλμ Νουάρ «Εκδόσεις Νέα σύνορα-Α.Α.Λιβάνη», Νίνος Φένεκ Μικελίδης/ Οι 100 καλύτερες ταινίες μου «Εκδόσεις Καστανιώτη»