Με την ανακοίνωση των βραβείων του Διεθνούς Διαγωνιστικού και άλλων τμημάτων  του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ολοκληρώνεται το βράδυ του Σαββάτου 9 Νοεμβρίου, η 60ή διοργάνωση (οι προβολές συνεχίζονται και την Κυριακή 10 Νοεμβρίου).

Σε γενικές γραμμές μπορείς να πεις ότι η διοργάνωση στέφθηκε με επιτυχία. Η παρουσία «δυνατών» ονομάτων του παγκόσμιου κινηματογράφου όπως ο «βασιλιάς του trash» Τζον Γουότερς που ενθουσίασε το κοινό του Ολύμπιον με την «βρώμικη» stand up κωμωδία του «This filthy world», αλλά και κάποιων λιγότερο γνωστών όπως ο Ισπανός σκηνοθέτης Αλμπέρ Σερά (το έργο του οποίου το φεστιβάλ έφερε για πρώτη φορά σε επαφή με το ελληνικό κοινό) ήταν χαρακτηριστικά μιας διοργάνωσης που με καλές ταινίες κατάφερε και πάλι να γεμίσει τις αίθουσες που φιλοξενούν τις προβολές (οι περισσότερες ήταν sold out).

Το θετικό είναι ότι σ’ αυτό το φεστιβάλ το ελληνικό σινεμά μας έφερε προ εκπλήξεως καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των εγχώριων παραγωγών που προβλήθηκαν μέσα στο τελευταίο δεκαήμερο,  αποδείχθηκε αρτιότατο, φτιαγμένο με επαγγελματισμό, σύνεση και όρεξη . Τρεις ελληνικές ταινίες προβλήθηκαν εντός διαγωνισμού στο διεθνές και μαζί με τις υπόλοιπες 11 του τμήματος τις παρουσιάζουμε εδώ, εν αναμονή των βραβείων.

Οι Έλληνες

Από τις ελληνικές ταινίες που διαγωνίζονται, ο «Απόστρατος» του Ζαχαρία Μαυροειδή μας κέρδισε άνευ όρων. Ο σκηνοθέτης επιστρέφει στη μυθοπλασία εννέα χρόνια μετά τον «Ξεναγό» και με πρωτότυπο τρόπο σχολιάζει το πάντα καυτό ζήτημα του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, μέσα από μια ιστορία σύγχρονη και με φόντο έναν χώρο που το ελληνικό σινεμά δεν συνηθίζει να παρουσιάζει: την περιοχή του Παπάγου που στη δεκαετία του 1950 παραχωρήθηκε από το κράτος για την στέγαση των Ελλήνων στρατιωτικών.

Το παρελθόν ενός αξιωματικού του Ελληνικού Στρατού που δεν ζει πια και ενός φίλου του κομμουνιστή (Θανάσης Παπαγεωργίου) κινητοποιεί μια ιστορία όχι ιδεολογικής αλλά συναισθηματικής  σύγκρουσης την οποία ο Μαυροειδής χειρίζεται με μέτρο και στην οποία ο εγγονός του αξιωματικού (Μιχάλης Σαράντης) παίζει τον βασικότερο ρόλο.

Το «Ζίζοτεκ» του Βαρδή Μαρινάκη και το «Cosmic candy» της Ρηνιώς Δραγασάκη που επίσης διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο, παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες, τουλάχιστον στον προβληματισμό τους. Και στις δύο ταινίες ανήλικα παιδιά μένουν μόνα και βρίσκουν σε ξένα πρόσωπα την γονική ζεστασιά που επιθυμούν.

Ένα αγόρι (Αύγουστος Λάμπρου Νεγρεπόντης) στο «Ζίζοτεκ» και ένα κορίτσι (Μάγια Πιπερά) στο «Cosmic candy» μπαίνουν αναγκάζονται να ωριμάσουν απότομα αφού στην περίπτωση του αγοριού η μάνα του (Πηνελόπη Τσιλίκα) το παράτησε στην επαρχία και στην περίπτωση του κοριτσιού το παράτησε ο πατέρας στο διπλανό διαμέρισμα της πολυκατοικίας τους.

Εξίσου μοναχικοί και αντικοινωνικοί είναι οι δύο νέοι «γονείς»  των παιδιών: «Ζίζοτεκ» είναι ένας αμίλητος, μυστηριώδης άντρας (Δημήτρης Ξανθόπουλος) κρυμμένος στην ελληνική φύση και στο  «Cosmic candy» είναι μια μονόχνοτη υπάλληλος σούπερ μάρκετ που δεν ξέρει πώς να πει καλημέρα (Μαρία Κίτσου). Μοναχικοί άνθρωποι που προσπαθούν να ανακαλύψουν μια δίοδο επικοινωνίας σε έναν εχθρικό κόσμο που τους τρομάζει.

Γυναίκες σε πρώτο πλάνο

Αξιοσημείωτη εφέτος είναι η παρουσία της γυναίκας σε αρκετές ταινίες που συναγωνίζονται στη Θεσσαλονίκη. Πολύ καλές εντυπώσεις άφησε η «Λίλιαν» της Αυστριακής Αντρέας Χόρβατ, ένα ατελείωτο road movie με ηρωίδα μια Ρωσίδα μετανάστρια στην Αμερική, η οποία αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα της περπατώντας όταν η βίζα της εκπνέει. Η Πατρίσια Πλάνικ θα μπορούσε να κερδίσει το βραβείο ερμηνείας.

Ένα αλληγορικό θρίλερ, η «Κατάποση» του Κάρλο Μιραμπέλα-Ντέιβις (ΗΠΑ/ Γαλλία)  αφηγείται την ιστορία μιας νεαρής εγκύου (Χέιλι Μπένετ) η οποία  καταλαμβάνεται από την ανεξήγητη ορμή να καταβροχθίζει μη βρώσιμα αντικείμενα. Τι θα μπορούσε να την έχει φέρει σε αυτό το σημείο; Μήπως το καταπιεστικό πατριαρχικό περιβάλλον στο οποίο νιώθει εγκλωβισμένη;

Η πατριαρχική καταπίεση είναι παρούσα και στην ισπανική ταινία «Η κόρη του κλέφτη» της Μπελέν Φούνες, όπου μια 22χρονη ανύπαντρη μητέρα (Γκρέτα Φερνάντεζ), κάτοικος σε διαμέρισμα που της Πρόνοιας στη Βαρκελώνη, αναζητεί την λύτρωση ενώ αντιμετωπίζει σοβαρά θέματα τόσο με τον πατέρα του παιδιού της, όσο και με τον δικό της.

Από την πλευρά του, το «Τραγούδι χωρίς όνομα» της Μελίνα Λεόν είναι βασισμένο σε μια αληθινή ιστορία εμπορίας βρεφών, που συντάραξε το Περού τη δεκαετία του 1980. Η ταινία εστιάζει στην ακούραστη προσπάθεια μιας αυτόχθονης από τις Ανδεις (Πάμελα Μεντόζα) να ανακαλύψει τα ίχνη του εξαφανισμένου παιδιού της.

Συγκίνηση όμως βγαίνει και από την «Εποχή της βροχής» του Αντονι Τσεν, την ιστορία της κυρίας Λινγκ (Γιέο Γιαν Γιαν), μιας 40άρας καθηγήτριας στη σύγχρονη Σιγκαπούρη, η οποία δεν έχει μπορέσει να γίνει μητέρα και στρέφεται στην αγκαλιά ενός μαθητή της.

Εις το όνομα του πατρός 

Όμως και η πατρική φιγούρα άφησε έντονο το αποτύπωμά της στο εφετινό Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα. Στον «Πυρετό» της Μάγια Ντα – Ρεν – συμπαραγωγή Βραζιλίας/ Γαλλίας/ Γερμανίας – ένας ιθαγενής πατέρας, χήρος (Ρετζίς Μιρούπου),  θα πιάσει τον εαυτό του να  προσβάλλεται από έναν μυστηριώδη πυρετό, συνέπεια της θλίψης που του προκαλεί η ιδέα ότι η μοναχοκόρη του (Ρόζα Πεϊσότο) θα τον αφήσει και θα φύγει για σπουδές στη Βραζιλία.

Αν όμως το χιούμορ απουσιάζει από αυτή την ταινία, στον «Πάτρικ» ο  Βέλγος Τιμ Μίλαντς, με ανάλαφρο τρόπο δείχνει πως ο θάνατος ενός  πατέρα «μεταμορφώνεται» έναν άντρα (Κέβιν Τζάνσενς) ο οποίος για πρώτη φορά αποκτά υπευθυνότητα έστω και ως… διευθυντής κοινοβίου.

Ο θάνατος του πατέρα όμως, βρίσκεται στην καρδιά και της αγγλοιρλανδικής ταινίας «Ριάλτο» του Πίτερ Μάκι Μπερνς που τοποθετείται στο Δουνλίνο. Ωστόσο στην περίπτωση του μεσήλικα οικογενειάρχη (Τομ Βον Λόλορ) που βιώνει την απώλεια, ενός λιμενεργάτη πατέρα δύο παιδιών, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο σύνθετα καθότι η απάντηση στο πρόβλημα φαίνεται ότι βρίσκεται στην εξερεύνηση της καταπιεσμένης σεξουαλικότητάς του.

Φύση, πόλη, πόλεμος

Ο παραλογισμός του πολέμου, τα μυστήρια της φύσης και η εφηβεία κινητοποιούν τον κόσμο της ταινίας «Οι Μόνος» του Αλεχάντρο Λάντες (Κολομβία/ Αργεντινή/ Ολλανδία/ Δανία). Εδώ,  βλέπουμε μια ομάδα εφήβων, καθοδηγούμενων από μια «αόρατη» οργάνωση έφηβων, να κρατάει όμηρο μια Αμερικανίδα, οδεύοντας, με μαθηματική ακρίβεια προς την τραγωδία.

Η σχέση – ανθρώπου φύσης όμως, διαπερνά με ποιητικό τρόπο την επίσης αξιόλογη ισπανική ταινία «Θα ’ρθει η φωτιά» του Ολιβιέ Λάσε που παρακολουθεί την πορεία ενός σιωπηλού αγρότη ο οποίος επιστρέφει στο χωριό του, στα βουνά της Γαλικίας,  έχοντας μόλις αποφυλακιστεί. Ο ίδιος άνθρωπος ήταν που είχε προκαλέσει εμπρησμό στο δάσος πολλά χρόνια πριν. Αν και πολλά πράγματα δεν εξηγούνται στην ταινία, η σχεδόν μυστικιστική ατμόσφαιρά της, με έναν περίεργο, σχεδόν αθόρυβο τρόπο, σε συνεπαίρνει.

Τέλος, έφηβοι βρίσκονται στο πρώτο πλάνο και της σκανδιναβικής ταινίας του Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ «Το νου σου στα παιδιά» μια συμπαραγωγή Σουηδίας /Νορβηγίας: ένα μεσοαστικό προάστιο του Οσλο θα γίνει ο βωμός μιας τραγωδίας που παίρνει πολιτικές διαστάσεις αφού η κόρη ενός μέλους του Σοσιαλιστικού Κόμματος προκαλεί άθελά της τον θάνατο συμμαθητή της, που είναι γιος διακεκριμένου πολιτικού της Δεξιάς. Ο σκηνοθέτης πετυχαίνει το στόχο του γιατί χειρίζεται με την αρμόζουσα προσοχή, ένα πολύ δύσκολο θέμα το οποίο αποκτά παγκόσμιο χαρακτήρα καθότι η ίδια ιστορία, με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσε να είχε συμβεί σε οποιαδήποτε χώρα.

Ζουμπουλάκης Γιάννης-tovima.gr