Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον πρόκειται να ζητήσει από τη βασίλισσα Ελισάβετ να αναστείλει τη λειτουργία του κοινοβουλίου από την επόμενη Τρίτη, 8η Οκτωβρίου, μέχρι την Δευτέρα 14η, την ώρα που διαφαίνεται ότι ένα Brexit χωρίς συμφωνία στις 31 Οκτωβρίου είναι – αυτή τη στιγμή – ένα πολύ πιθανό σενάριο.

Την περασμένη εβδομάδα, το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση του πρωθυπουργού να κλείσει για πέντε εβδομάδες τη Βουλή των Κοινοτήτων και διέταξε την επανάληψη των συνεδριάσεων. Το γραφείο του Τζόνσον ανέφερε ότι το διάστημα της νέας αναστολής είναι το μικρότερο δυνατό ώστε να γίνουν οι κατάλληλες προετοιμασίες για την ομιλία της βασίλισσας, τη 14η Οκτωβρίου, με την οποία θα παρουσιαστούν οι προτεραιότητες της κυβέρνησης.

Η «συμβιβαστική πρόταση» του Μπόρις Τζόνσον για τα σύνορα της Ιρλανδίας

Ο Τζόνσον, που ανέλαβε την πρωθυπουργία στα τέλη Ιουλίου με την δέσμευση ότι θα βγάλει τη χώρα του από την ΕΕ με κάθε κόστος, παρουσίασε στις Βρυξέλλες έναν «λογικό συμβιβασμό», όπως τον αποκαλεί, σε επτασέλιδη επιστολή του προς τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.

Η πρόταση της βρετανικής κυβέρνησης για τα σύνορα της Ιρλανδίας καταργεί το backstop –που προβλεπόταν από την προηγούμενη συμφωνία – χωρίς να επαναφέρει τους τελωνειακούς ελέγχους στα σύνορα μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.

Με βάση το σχέδιο, η Βόρεια Ιρλανδία θα ανήκει στην ίδια τελωνειακή ζώνη με τη Μεγάλη Βρετανία, όπως απαιτούσε το μικρό, ενωτικό κόμμα DUP. Ταυτόχρονα όμως, κατά τη μεταβατική περίοδο, στη βρετανική επαρχία θα διατηρηθούν οι κανονιστικές ρυθμίσεις που ισχύουν στην ΕΕ και στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, για όλα τα αγαθά και όχι μόνο για τα αγροτικά προϊόντα. Εφόσον το επιθυμούν οι αρχές της Βόρειας Ιρλανδίας, η μεταβατική περίοδος μπορεί να παραταθεί.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός ανέφερε ότι οι νέες προτάσεις του «σημαίνουν ότι οι κανόνες της ΕΕ δεν μπορούν να διατηρηθούν επ’ αόριστον, εφόσον δεν είναι επιθυμητές, διορθώνοντας την παράλειψη του backstop». Μετά το Brexit, «η βρετανική εμπορική πολιτική θα είναι υπό τον πλήρη βρετανικό έλεγχο», συμπλήρωσε. Όπως ανέφερε, με την πρότασή του, εξαλείφονται όλοι οι ρυθμιστικοί έλεγχοι για τις ανταλλαγές αγαθών μεταξύ Ιρλανδίας και Βόρειας Ιρλανδίας. Το κοινοβούλιο της Βόρειας Ιρλανδίας θα πρέπει να ψηφίζει κάθε τέσσερα χρόνια για να επικυρώνει αν θα παραμείνει η επαρχία σε αυτή τη μοναδική ζώνη.

Όσον αφορά την επαναφορά των φυσικών συνόρων, ο Τζόνσον διαβεβαίωσε ότι κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, γιατί θα ήταν αντίθετο με τις ειρηνευτικές συμφωνίες της Μεγάλης Παρασκευής του 1998. Οι τελωνειακοί έλεγχοι θα γίνονται «αποκεντρωμένα», με ηλεκτρονικές δηλώσεις και επίσης με “έναν πολύ περιορισμένο αριθμό ελέγχων στους χώρους” των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να βρεθούν “δημιουργικές λύσεις” και να απλοποιηθούν οι τελωνειακές διαδικασίες κατά την μεταβατική περίοδο, ενώ και οι δύο πλευρές θα πρέπει να δεσμευτούν ότι δεν θα διενεργήσουν ποτέ ελέγχους στα σύνορα, πρόσθεσε.

Το μεσημέρι της Τετάρτης, μιλώντας στο συνέδριο του κόμματός του στο Μάντσεστερ, ο Τζόνσον επανέλαβε την πάγια θέση του, ότι η Βρετανία θα αποχωρήσει από την ΕΕ την 31η Οκτωβρίου «ό,τι κι αν γίνει», με ή χωρίς συμφωνία. Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Τζέρεμι Κόρμπιν προέβλεψε ότι η πρόταση δεν θα γίνει δεκτή από τις άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Σημείωσε επίσης ότι δεν διευκρινίζεται πώς ακριβώς θα διαφυλαχθεί η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998.

Επιφυλακτικές έως ψυχρές οι πρώτες αντιδράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης 

Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Γιούνκερ, έκανε λόγο για «θετική πρόοδο» αλλά και για «προβληματικά σημεία» του σχεδίου Τζόνσον.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Μισέλ Μπαρνιέ, σημείωσε επίσης ότι σημειώνεται πρόοδος αλλά επέμεινε ότι «υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει».

Η «πρώτη αντίδραση» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «δεν είναι θετική», σχολίασε ο Φιλελεύθερος ευρωβουλευτής Γκι Φέρχοφστατ –  ο «σύνδεσμος» του θεσμού για το Brexit. Επισήμανε ότι δεν βλέπει να δίνονται «οι αναγκαίες εγγυήσεις» στην Ιρλανδία.

Αφού συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Τζόνσον, ο πρωθυπουργός της Ιρλανδίας Λίο Βαράντκαρ εκτίμησε επίσης ότι οι προτάσεις του δεν καλύπτουν πλήρως τον στόχο αλλά δήλωσε πρόθυμος να συνεχίσει να εργάζεται για την επίτευξη συμφωνίας.

Αργά το βράδυ της Τετάρτης, ο Τζόνσον συνομίλησε επίσης με την καγκελάριο της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ και διευκρίνισε ότι θα συνεχίσει τις επαφές του με τους ομολόγους του τις επόμενες ημέρες.

Οι χρηματαγορές δεν φάνηκαν να πείθονται από τις πιθανότητες επιτυχίας της πρότασης. Το Χρηματιστήριο του Λονδίνου έκλεισε με πτώση άνω του 3%.