Η ιστορία του, ο συμβολισμός του, οι παραδόσεις και τι πρέπει να ξέρετε πριν αγοράσετε δέντρο.

Χριστουγεννιάτικο δέντρο ή καραβάκι; Δέντρο φυσικό ή πλαστικό; Στα ερωτήματα έχει δοθεί απάντηση και αν πρόκειται για debate υπάρχει και νικητής.  Το δέντρο των Χριστουγέννων είναι η πιο δημοφιλής διακόσμηση τις ημέρες των εορτών, αρχίζει να στολίζεται ήδη σε πολλούς δημόσιους χώρους και σπίτια και παραδοσιακά ξεστολίζεται την επόμενη των Φώτων.

Ο στολισμός του είναι μια πράξη συμβολική. Έρχεται από πολύ παλιά από τον 8ο αιώνα όταν Άγιος Βονιφάτιος θέλησε περί το 750 να εξαλείψει την μέχρι τότε αποδιδόμενη ιερότητα των «ειδωλολατρών» στη βελανιδιά, και την αντικατέστησε με το έλατο δηλαδή το δένδρο των Χριστουγέννων. Ο στολισμός του δένδρου είναι καθαρά συμβολικός της ευτυχίας των ανθρώπων και της φύσεως με τη Γέννηση του Θεανθρώπου. Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε στη Ρίγα της Λετονίας και τα πρώτα γνωστά στολίδια ήταν τρόφιμα, ρούχα και χρήσιμα είδη. Όταν ο κόσμος άρχισε να έχει καλύτερο βιοτικό επίπεδο άρχισε να κρεμάει διακοσμητικά αντικείμενα.

Η καταγωγή του χριστουγεννιάτικου δέντρου

Όσο και αν η Γερμανία διεκδικεί την «πατρότητα» του εθίμου, ιστορικές πηγές και χειρόγραφα μαρτυρούν την ύπαρξη ορειχάλκινων δένδρων στη Συρία το 512, ενώ και στον Ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη υπήρχαν επί Βυζαντίου, μεταλλικά δένδρα σε σχήμα κώνου (πυρσόμορφα δένδρα) όμοια με κυπαρίσσια, όπου αντί για καρπούς έφεραν φώτα. Μάλιστα σε διάφορα μέρη όπως στο Λιτόχωρο Πιερίας και τα Επτάνησα στόλιζαν δένδρα στο μέσο των Εκκλησιών με φρούτα ή και καρπούς. Στην Καππαδοκία στόλιζαν μέσα στα σπίτια κατά το Δωδεκαήμερο κλαδιά κωνοφόρων ή άλλων δένδρων με ξηρούς καρπούς και αυτοσχέδια στολίδια.

Η Βαυαροί φέρνουν στην Ελλάδα το δέντρο

Στην Ελλάδα το έθιμο αυτό του έλατου ως χριστουγεννιάτικη διακόσμηση ήρθε για πρώτη φορά με τον Βαυαρό Βασιλιά Όθωνα το 1833, που σημαίνει ότι είχε ήδη καθιερωθεί ως έθιμο στους βασιλικούς οίκους της Βόρειας Ευρώπης. Αρχικά στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και εν συνεχεία στην Αθήνα, όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν. Σημειώνεται ότι στη Γαλλία ως έθιμο εισάχθηκε αρκετά χρόνια μετά από ό,τι στην Ελλάδα από την Κόμισσα της Ορλεάνης. Στις 24 Δεκεμβρίου 1843 στήθηκε για πρώτη φορά χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ελληνικό σπίτι και συγκεκριμένα στο αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού Προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα.

Το έθιμο, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, άργησε να εξαπλωθεί στην χώρα μας. Μόλις την δεκαετία του τριάντα κάποια αστικά σπίτια άρχισαν να στολίζουν χριστουγεννιάτικο δέντρο, ενώ μεταπολεμικά το έθιμο διαδόθηκε ταχύτατα τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο χώρα. Μια προσπάθεια να αντικατασταθεί το χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ελληνοπρεπέστατο καραβάκι στα μέσα της δεκαετίας του εβδομήντα δεν ευοδώθηκε.

Τα ωραιότερα χριστουγεννιάτικα δέντρα στον κόσμο

Τα σημαντικότερα χριστουγεννιάτικα δένδρα στον κόσμο είναι αυτά που στολίζονται στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στο Λονδίνο και στον Λευκό Οίκο στις ΗΠΑ. Σημειώνεται ότι σήμερα για λόγους εμπορίου τέτοια δένδρα, κατά την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, στολίζονται και σε χώρες μη χριστιανικές.

Το ακριβότερο χριστουγεννιάτικο δέντρο στον κόσμο είναι συνήθως αυτό που στολίζεται στο ξενοδοχείο Εμιρέιτς Παλάς στο Άμπου Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, όπου όλα τα στολίδια του είναι πραγματικά πανάκριβα κοσμήματα με πολύτιμες πέτρες πάνω τους που διατίθενται προς πώληση, η συνολική αξία των οποίων φθάνει τα 11 εκατομμύρια δολάρια.

Φυσικό ή τεχνητό δέντρο; δεν υπάρχει δίλημμα

Τα αειθαλή κωνοφόρα συμβολίζουν με τον καλύτερο τρόπο το πράσινο που αρνείται να υποκύψει στον χειμώνα, λειτουργώντας ως υπόμνηση πως σύντομα όλα θα ανθίσουν ο ήλιος θα γίνει και πάλι δυνατός και το καλοκαίρι δεν θα αργήσει.

Τα χριστουγεννιάτικα δένδρα μπορεί να είναι είτε φυσικά, κυρίως έλατα, είτε τεχνητά των οποίων η παραγωγή είναι σημαντική. Οι βιοτεχνίες παραγωγής χριστουγεννιάτικων στολιδιών είναι επίσης πολύ σημαντικές. Η υλοτομία των φυσικών δένδρων για τις ανάγκες του εθίμου γίνεται πάντα από συγκεκριμένα δενδρόφυτα μέρη και μετά από σχετική άδεια του κατά τόπο αρμόδιου Δασαρχείου.Θα κινδύνευαν να κοπούν όλα τα έλατα του τόπου μας, αν δεν υπήρχαν οι σωστές απαγορεύσεις της υλοτομίας.

Και, τα δέντρα που διατίθενται στο εμπόριο, δεν κόβονται από τα βουνά της πατρίδας. Καλλιεργούνται σε φυτείες, για την εορτή των Χριστουγέννων. Όπως κάποιοι καλλιεργούν στα χωράφια τους διάφορα αγροτικά προϊόντα όπως σιτάρι, καλαμπόκι, κλπ, έτσι και κάποιοι άλλοι καλλιεργούν τα έλατα για χριστουγεννιάτικα δένδρα. Η καλλιέργεια αυτή, στην Ελλάδα ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, στο πλαίσιο ενός προγράμματος ορεινής οικονομίας του υπουργείου γεωργίας με τους αγρότες ορεινών περιοχών. Οι τιμές των δέντρων κυμαίνονται από 20 έως 500 ευρώ.