Όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε για τα εμβόλια και τον εμβολιασμό
Το αύριο όπως το ξέραμε δεν είναι σίγουρο ότι θα επιστρέψει. Το πιο πιθανό είναι ότι θα επανέλθουμε σε μια κανονικότητα με νέους όρους και νέες συνήθειες.
Ο εμβολιασμός φαίνεται να είναι μονόδρομος για όλους μας. Οι αρνητές του πιθανώς θα πρέπει να το ξανασκεφτούν καθώς, όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η πανδημία του νέου κορωνοϊού δεν είναι σίγουρο ότι θα είναι η μόνη που ζήσαμε. Λογχεύει ο κίνδυνος και για άλλες και μάλλον οι νέες γενιές θα πρέπει να μάθουν να ζουν με αυτές και οι παλαιότερες πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Ο εμβολιασμός ξεκίνησε και τα ερωτήματα που τίθενται από όλους μας είναι πολλά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όλοι, ακόμα και οι επιστήμονες ακόμα μαθαίνουμε. Πολεμάμε έναν άγνωστο εχθρό και στην προσπάθεια μας να νικήσουμε γίνονται και λάθη. Εμείς από πλευρά μας μαζέψαμε τα πιο καίρια ερωτήματα και απαντάμε, σε όσα από αυτά έχουμε κάποια στοιχεία.
Είναι υποχρεωτικός ο εμβολιασμός κατά του κορωνοϊού;
Πρόθεση της Κυβέρνησης είναι η πλήρης εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού, εφόσον πρόκειται για σοβαρό ζήτημα Δημόσιας Υγείας. Το εμβόλιο θα χορηγείται δωρεάν σε όσους πολίτες το επιθυμούν. Όμως, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός όπως εξηγεί η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Βάνα Παπαευαγγέλου δε συνάδει με το σύνταγμα της χώρας και της ελευθερίας του ατόμου.
Τα άτομα που θα λαμβάνουν το εμβόλιο, θα πρέπει να παραμένουν σε περιορισμό μέχρι τη χορήγηση και της 2ης δόσης;
Την απάντηση εδώ μας έδωσε το υπουργείο Υγείας Κύπρου, το οποίο όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωσή του, ένας πολίτης που θα λάβει την 1η δόση του εμβολίου, δεν χρειάζεται να παραμείνει σε περιορισμό μέχρι τη 2η δόση. Ακολουθείται η συνήθης πρακτική όπως συμβαίνει με οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο.
Θα παρέχουν τα εμβόλια μακροχρόνια προστασία;
Τα περισσότερα χρειάζονται δύο δόσεις για να είναι αποτελεσματικά. Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε αν παρέχουν μακροχρόνια προστασία. Επίσης, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να υποστηρίζουν την ανάγκη η μη εμβολισμού ατόμων που νόσησαν με covid19. Πρέπει να σημειώσουμε όμως πως είναι ενθαρρυντικό ότι τα περισσότερα άτομα που αναρρώνουν από τη νόσο αναπτύσσουν αντισώματα που τα προστατεύουν από την επαναλοίμωξη.
Τι ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να περιμένουμε μετά τον εμβολιασμό;
Το εμβόλιο δεν ενδείκνυται για άτομα με ιστορικό σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων. Επίσης δεν πρέπει να γίνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε περίπτωση που κάποιος παίρνει αντιπηκτική θεραπεία θα πρέπει να το συζητήσει πρώτα με το γιατρό του για να τον καθοδηγήσει. Οι πιο συνηθισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες σύμφωνα με τις κλινικές μελέτες είναι ο πόνος στο σημείο της ένεσης, μερικές φορές πονοκέφαλος, μυαλγίες, αρθραλγίες, κόπωση, ρίγος ή και πυρετός, με τι τελευταίες να είναι συχνότερες στις πιο νεαρές ηλικίες. Αυτές υποχωρούν σύντομα και δεν πρέπει να σας ανησυχούν, είναι ένδειξη ότι ο οργανισμός σας ανταποκρίνεται στο εμβόλιο και δεν πρέπει να σας αποθαρρύνουν από το να κάνετε τη 2η δόση εμβολίου στο χρονικό διάστημα που συστήνεται. Στην περίπτωση που τα συμπτώματα επιμείνουν ή ανησυχείτε, επικοινωνήστε με το γιατρό σας ή το εμβολιαστικό κέντρο. Αν το επιθυμείτε μπορείτε να αναφέρετε πιθανολογούμενες ανεπιθύμητες ενέργειες που θεωρείτε ότι σχετίζονται με τη λήψη του εμβολίου στον ΕΟΦ συμπληρώνοντας την κίτρινη κάρτα στο site του οργανισμού.
Ο εμβολιασμός για τον κορωνοϊό θα επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα ή θα γίνει μόνο για μια φορά;
Στην παρούσα φάση, δεν είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε. Οι πρώτοι εθελοντές που πήραν το εμβόλιο, το πήραν στις αρχές του καλοκαιριού, άρα θα είναι κάτι που θα το γνωρίζουμε όταν συμπληρωθεί ο ένας χρόνος από τη χορήγηση του εμβολίου στους εθελοντές. Εκείνο που γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή, είναι ότι τα εμβόλια προστατεύουν από την σοβαρή νόσο άρα στοχεύουμε στη μείωση των νοσηλειών και των θανάτων.
Ποιες ομάδες πληθυσμού μπορούν να λάβουν το εμβόλιο;
Το κάθε εμβόλιο θα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Κάποια δοκιμάζονται σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, ηλικιακού ή άλλων χαρακτηριστικών. Κάποια μπορεί να συστήνονται για ένα πληθυσμό, κάποια μπορεί να μην συστήνονται. Όσα εμβόλια εγκριθούν, θα εγκριθούν στη ίδια βάση των κριτηρίων αποτελεσματικότητας και ασφάλειας.
Τι σημαίνουν τα ποσοστά αποτελεσματικότητας 90% για ένα εμβόλιο;
Η αποτελεσματικότητα στις μελέτες είναι ένας στατιστικός δείκτης που προκύπτει μετά που θα παρατηρηθεί ένας αριθμός συμμετεχόντων στη μελέτη που έχουν εκδηλώσει συμπτώματα της νόσου και ήταν θετικοί στον ιό. Από αυτούς υπολογίζεται ποιο ποσοστό των αρρώστων είχαν εμβολιαστεί και ποιο όχι, καθώς και η σχετική διαφορά ανάμεσα στα δύο ποσοστά. Στην περίπτωση και των δύο εμβολίων που έχουμε αποτέλεσμα, η μεγάλη πλειονότητα όσων αρρώστησαν, δεν είχαν εμβολιαστεί. Η διαφορά αυτή, που εκφράζεται ως ποσοστό (π.χ. 95%), δείχνει την αποτελεσματικότητα (efficacy).
Αυτός που έχει νοσήσει από κορωνοϊό και έχει θεραπευτεί θα πρέπει να κάνει το εμβόλιο ή αρκούν τα αντισώματα που έχει αναπτύξει ο οργανισμός του;
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Φαρμακολογίας, και Διευθυντής του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας του Ιατρικού Τμήματος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Ευάγγελος Μανωλόπουλος, κάποιος που έχει νοσήσει και έχει κρατήσει αντισώματα και αξιολογική αντίδραση δεν χρειάζεται να εμβολιαστεί. Αν δηλαδή στο τεστ αντισωμάτων βγαίνει θετικός δεν χρειάζεται, γιατί έχει έτοιμη τη δική του άμυνα. Ωστόσο, αν κάποια στιγμή η άμυνα αυτή εξαφανιστεί ΤΟΤΕ θα πρέπει να εμβολιαστεί. Ιδανικά θα έπρεπε κάποιος που έχει νοσήσει και έχει περάσει ορισμένο διάστημα να κάνει τεστ αντισωμάτων και αν είναι θετικός δεν χρειάζεται να κάνει το εμβόλιο, αν είναι αρνητικός μπορεί να το κάνει.
Προστατεύουν τα εμβόλια από τον ιό ή από τη λοίμωξη που προκαλείται;
Ως προς το πρωταρχικό καταληκτικό σημείο οι Κλινικές Μελέτες σχεδιάστηκαν να καταγράφουν το ποσοστό των εθελοντών που εκδηλώνουν συμπτώματα της νόσου. Αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο κάποιοι εμβολιαζόμενοι να μολύνονται, να υπάρχει ιός στο ανώτερο αναπνευστικό χωρίς να εκδηλώνουν συμπτώματα και να διασπείρουν έτσι τον ιό εν αγνοία τους, παρόλο που είναι οι ίδιοι προστατευμένοι. Μέχρι να συγκεντρωθούν επαρκή δεδομένα γι’ αυτή την παράμετρο, πρέπει να συνεχίσει η χρήση της μάσκας.
Είναι ασφαλές για κάποιον που νόσησε από COVID-19 να κάνει το εμβόλιο;
Εάν ένα εμβόλιο κατά της COVID-19 εγκριθεί, είναι πιθανόν να χορηγείται σε άτομα ακόμα και αν έχουν περάσει την ασθένεια στο παρελθόν. Ο λόγος είναι ότι η φυσική ανοσία μπορούν να μην κρατήσει για καιρό και η ανοσοποίηση θα μπορούσε να προσφέρει πολύ υψηλότερη προστασία.
Τι γίνεται αν κάποιος νοσήσει στο μεσοδιάστημα της χορήγησης των δύο δόσεων;
Εάν αναπτύξει συμπτώματα μέχρι τη μέρα της δεύτερης δόσης, αυτή πρέπει να αναβάλλεται και να χορηγείται μετά που θα αναρρώσει, σε συνεννόηση με τον γιατρό του.
Οι αλλεργικοί μπορούν να κάνουν το εμβόλιο;
Σύμφωνα με τον καθηγητή πολιτικής της Υγείας στη Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου Ηλία Μόσιαλο, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες κάποιες πολύ σοβαρές παρενέργειες στο εμβόλιο παρά μόνο αλλεργικές αντιδράσεις. Γι΄αυτό, όσοι αντιμετωπίζουν σοβαρές αλλεργίες θα πρέπει να μιλήσουν με τον γιατρό τους, ώστε να είναι θωρακισμένοι και εξήγησε, ότι μια παρενέργεια σημαντική θα εμφανιστεί σε λίγες μέρες από τη μέρα εμβολιασμού και όχι μήνες μετά ή ακόμη και χρόνια.
Πως ξέρουμε ότι κάποιος εμβολιάστηκε;
Οι πολίτες που θα εμβολιάζονται, με την ολοκλήρωση της δεύτερης δόσης θα μπορούν να εκδίδουν πιστοποιητικό εμβολιασμού για δική τους αποκλειστικά χρήση, που θα περιέχει τις βασικές πληροφορίες: πότε έγινε ο εμβολιασμός, το είδος του εμβολίου. Στην έκδοση του πιστοποιητικού θα έχουν πρόσβαση οι πολίτες, με τρόπο που θα ανακοινωθεί από το υπουργείο Υγείας.
Μπορούν τα παιδιά να εμβολιαστούν με το Comirnaty των Pfizer&BioNTech;
Το εμβόλιο Comirnaty δεν συνιστάται επί του παρόντος για παιδιά κάτω των 16 ετών. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (European Medicines Agency, EMA) έχει συμφωνήσει με την εταιρεία για μία νέα κλινική δοκιμή του εμβολίου σε παιδιά, σε μεταγενέστερο στάδιο.
Μπορούν να εμβολιαστούν ανοσοκατασταλμένοι άνθρωποι με Comirnaty;
Υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με τα ανοσοκατασταλμένα άτομα (άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα). Αν και τα ανοσοκατασταλμένα άτομα ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται στο εμβόλιο, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες ανησυχίες για την ασφάλεια. Τα ανοσοκατασταλμένα άτομα μπορούν ακόμα να εμβολιαστούν καθώς ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από το COVID-19.
Μπορούν να εμβολιαστούν έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες με Comirnaty;
Μελέτες σε ζώα δεν δείχνουν επιβλαβείς επιπτώσεις στην εγκυμοσύνη, ωστόσο τα δεδομένα σχετικά με τη χρήση του εμβολίου Comirnaty κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πολύ περιορισμένα. Αν και δεν υπάρχουν μελέτες για το θηλασμό, δεν αναμένεται κίνδυνος κατά το θηλασμό. Η απόφαση σχετικά με το εάν θα χρησιμοποιηθεί το εμβόλιο σε έγκυες γυναίκες θα πρέπει να ληφθεί σε στενή συνεννόηση με τον επαγγελματία υγείας αφού ληφθούν υπόψη τα οφέλη και οι κίνδυνοι.
Μπορούν τα άτομα με αλλεργίες να εμβολιαστούν με το Comirnaty;
Άτομα που ήδη γνωρίζουν ότι έχουν αλλεργία σε ένα από τα συστατικά του εμβολίου που αναφέρονται στην παράγραφο 6 του φύλλου οδηγιών δεν πρέπει να λαμβάνουν το εμβόλιο. Αλλεργικές αντιδράσεις (υπερευαισθησία) έχουν παρατηρηθεί σε άτομα που λαμβάνουν το εμβόλιο. Ένας πολύ μικρός αριθμός περιπτώσεων αναφυλαξίας (σοβαρή αλλεργική αντίδραση) παρατηρήθηκε όταν το εμβόλιο άρχισε να χρησιμοποιείται σε εκστρατείες εμβολιασμού. Ως εκ τούτου, όπως για όλα τα εμβόλια, το εμβόλιο Comirnaty πρέπει να χορηγείται υπό στενή ιατρική παρακολούθηση και με την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη. Τα άτομα που έχουν σοβαρή αλλεργική αντίδραση όταν τους χορηγείται η πρώτη δόση εμβολίου Comirnaty δεν πρέπει να λαμβάνουν τη δεύτερη δόση.
Άτομο με β μεσογειακή αναιμία το οποίο παίρνει φάρμακο αποσιδήρωσης μπορεί να εμβολιαστεί;
Δεν υπάρχει αντένδειξη. Σύμφωνα με την κατάταξη του Υπουργείου Υγείας, ασθενείς με αιμοσφαιρινοπάθεια κατηγορίας Γ (κατάταξη κατά ΔΟΘ), έχουν κίνδυνο για σοβαρή νόσηση.
Άτομο με καρδιοπάθεια μπορεί να κάνει τον εμβολιασμό;
Ναι, πάντα όμως με την συμβουλή του γιατρού του, όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση.
Πότε θα μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με τη διάρκεια της προστασίας που προσφέρουν;
Προς το παρόν οι ειδικοί δεν γνωρίζουν πόσο διαρκεί η ανοσία που παράγεται από τον εμβολιασμό.. Αυτό θα μπορεί να γίνει όταν συμπληρωθεί ο κατάλληλος χρόνος από τότε που πήραν οι πρώτοι εθελοντές το εμβόλιο. Αυτοί, θα συνεχίσουν να παρακολουθούνται για 2 χρόνια για να συλλεχθούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διάρκεια της προστασίας. Σε κάθε περίπτωση όμως η προστασία που παρέχει συνήθως ο εμβολιασμός είναι μεγαλύτερη και χρονικά από ότι η φυσική λοίμωξη.
Μπορεί ένα εμβόλιο να με κάνει να νοσήσω;
Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι κάποιο από αυτά τα συστατικά μπορεί να είναι επιβλαβές όταν χρησιμοποιείται σε τόσο μικρές ποσότητες. Τα εμβόλια δεν μας κάνουν να νοσούμε. Αντιθέτως, μαθαίνουν στο ανοσοποιητικό μας σύστημα να αναγνωρίζει και να πολεμά τη μόλυνση, από την οποία έχουν σχεδιαστεί να μας προστατεύουν. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να εκδηλώσουν ελαφρά συμπτώματα, όπως μυϊκούς πόνους και χαμηλό πυρετό, αφότου εμβολιαστούν. Δεν πρόκειται για την ίδια την ασθένεια, αλλά για την αντίδραση του οργανισμού στο εμβόλιο. Για οποιοδήποτε εγκεκριμένο εμβόλιο, τα συστατικά καταγράφονται.
Τι ισχύει για τα παιδιά και τους μαθητές;
Ο καθηγητής πολιτικής της Υγείας του LSE, Ηλίας Μόσιαλος επισημαίνει ότι τα παιδιά δεν θα περιλαμβάνονται στις ομάδες που θα εμβολιαστούν αμέσως σε όλες τις χώρες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα παιδιά δεν θα λάβουν ακόμα το εμβόλιο για τον κορωνοϊό, εκτός εάν ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες ή εάν συμβιώνουν με άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Τα δεδομένα δείχνουν πως τα παιδιά και οι νέοι έχουν εξαιρετικά χαμηλότερο κίνδυνο από τη νόσο Covid19. Οι μελέτες δείχνουν πως τα παιδιά, ειδικά κάτω των 10 ετών έχουν ελάχιστες πιθανότητες να νοσήσουν σοβαρά με τη νόσο του Covid-19.
Η θνητότητα από Covid-19 στα παιδιά κάτω των 10 ετών προσεγγίζει το μηδέν. Για παράδειγμα στην Ισπανία, μέχρι τις 24 Νοεμβρίου τα ποσοστά θνητότητας για παιδιά 0-9 ετών ήταν 0.01%, για τους 10-19 ετών ήταν 0.02%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστά για τις ηλικίες 60-69 ανέρχεται στο 5%.
Μη επαρκή όμως είναι και τα στοιχεία από τις κλινικές δοκιμές για τα μεγαλύτερα παιδιά (10-17). Οι κλινικές μελέτες για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων σε παιδιά ξεκίνησαν από τον Οκτώβρη, όταν το εμβόλιο της Pfizer έλαβε άδεια και επέκτεινε την κλινική δοκιμή και σε μικρό αριθμό παιδιών 12-17 ετών. Οι μελέτες βέβαια συνεχίζονται. Η Moderna επίσης έλαβε άδεια να επεκτείνει τις κλινικές δοκιμές σε 3000 παιδιά 12-17 ετών. Μέχρι τέλος τους 2021 θα έχουμε μάλλον περισσότερα εμβόλια και θα έχουμε και τα δεδομένα από τις κλινικές δοκιμές για παιδιά 10-17 ετών
Εάν κάνουν το εμβόλιο όλοι οι υπόλοιποι, αξίζει τον κόπο να το κάνω κι εγώ;
Υπάρχουν σημαντικά επιστημονικά στοιχεία ότι ο εμβολιασμός αποτελεί την καλύτερη άμυνα εναντίον σοβαρών μολύνσεων. Τα εμβόλια κατά της COVID-19 φαίνεται να εμποδίζουν τον οργανισμό από τα νοσήσει βαριά και μπορούν να σώσουν ζωές.
Οι πρώτες δόσεις που θα καταστούν διαθέσιμες πιθανότατα να δοθούν σε ανθρώπους με τη μεγαλύτερη ανάγκη όπως τους υπερήλικες, για τους οποίους είναι και μεγαλύτερο το ρίσκο να αρρωστήσουν βαριά. Δεν είναι ακόμα σαφές πόση προστασία μπορούν να προσφέρουν τα εμβόλια σε ό,τι αφορά το να εμποδίζουν τα άτομα από το να μεταδίδουν την COVID. Εάν αποδειχθούν αποτελεσματικά και σε αυτό, ο εμβολιασμός αρκετών ανθρώπων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξάλειψη της ασθένειας.
Πώς ξέρουμε αν ένα εμβόλιο είναι ασφαλές;
Οι δοκιμές για την ασφάλεια ξεκινούν στο εργαστήριο, με έρευνα σε κύτταρα και σε ζώα, προτού αρχίσουν οι μελέτες σε ανθρώπους. Η βασική αρχή λοιπόν είναι το ξεκίνημα να γίνεται σε μικρή κλίμακα και οι ερευνητές να προχωρούν στα επόμενα στάδια δοκιμών μόνο εφόσον δεν υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες σχετικά για την ασφάλεια του προϊόντος. Η διαδικασία παραγωγής του εμβολίου είναι λοιπόν διαρκώς ελεγχόμενη.
Τι ρόλο παίζουν οι δοκιμές;
Εφόσον τα στοιχεία από τα εργαστήρια που αφορούν στην ασφάλεια κριθούν ικανοποιητικά, τότε μόνον οι επιστήμονες μπορούν να ελέγξουν κατά πόσο το εμβόλιο ή η θεραπεία είναι αποτελεσματικά. Αυτό περιλαμβάνει δοκιμές σε μεγάλο αριθμό εθελοντών. Στους μισούς από αυτούς χορηγείται placebo (εικονική δόση). Οι ερευνητές και οι συμμετέχοντες δεν μαθαίνουν σε ποια κατηγορία ανήκουν παρά μόνο αφότου τα αποτελέσματα έχουν αναλυθεί, προκειμένου να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα της έρευνας. Όλη η δουλειά και τα ευρήματα ελέγχονται και επαληθεύονται ανεξάρτητα.
Οι δοκιμές των εμβολίων της COVID-19 έλαβαν χώρα εξαιρετικά γρήγορα, αλλά δεν παρέλειψαν κανέναν από αυτά τα βήματα. Είναι ενδεικτικό ότι η δοκιμή του εμβολίου της Οξφόρδης και της AstraZeneca ανεστάλη εθελοντικά σε ένα της στάδιο προκειμένου να ερευνηθούν οι λόγοι που από τους χιλιάδες εθελοντές, ένας είχε πεθάνει. Οι δοκιμές συνεχίστηκαν όταν διασαφηνίστηκε πως ο θάνατός του δεν σχετιζόταν με το εμβόλιο.
Ποιος εγκρίνει τα εμβόλια και τις θεραπείες;
Ένα εμβόλιο λαμβάνει έγκριση μονάχα εάν η ρυθμιστική αρχή της κυβέρνησης είναι ικανοποιημένη με τα επίπεδα ασφάλειας και αποτελεσματικότητάς του. Μετά την έγκριση, οι έλεγχοι συνεχίζονται για να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν περαιτέρω παρενέργειες ή μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για την υγεία. Εάν οποιοσδήποτε υποψιαστεί ότι έχει υποστεί παρενέργειες εξαιτίας του εμβολιασμού, μπορεί να το αναφέρει στην αρμόδια ρυθμιστική αρχή. Για την Ευρώπη την έγκριση αυτή αναλαμβάνει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων.
Τι υπάρχει μέσα στα εμβόλια κατά της COVID-19;
Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά εμβόλια κατά του νέου κορωνοϊού υπό ανάπτυξη.
Ορισμένα περιέχουν τον ίδιο τον ιό σε αποδυναμωμένη μορφή. Το εμβόλιο της Οξφόρδης και της AstraZeneca χρησιμοποιεί έναν ακίνδυνο ιό, παραλλαγμένο ώστε να μοιάζει πολύ περισσότερο με τον Sars-CoV-2, τον ιό δηλαδή που προκαλεί την COVID-19.
Το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech χρησιμοποιεί στοιχεία γενετικού κώδικα προκειμένου να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση και ανήκει στην κατηγορία των εμβολίων που χρησιμοποιούν τη μέθοδο mRNA («αγγελιαφόρος RNA»). Αυτά δεν προκαλούν αλλαγές στα ανθρώπινα κύτταρα. Απλώς παρέχουν οδηγίες στον οργανισμό προκειμένου να χτίσει ανοσία απέναντι στην COVID-19.
Κάποια εμβόλια περιέχουν πρωτεΐνες του κορωνοϊού.Τα εμβόλια εμπεριέχουν μερικές φορές και συστατικά, όπως το αλουμίνιο, που τα καθιστούν το σταθερά και περισσότερο αποτελεσματικά.
Ποιες είναι οι διαφορές της τεχνολογίας mRNA σε σχέση με την «παραδοσιακή» τεχνολογία παραγωγής εμβολίων; Υπάρχει σχέση με το DNA;
Σε κλινικές μελέτες υπάρχουν πέραν των 60 υποψήφιων εμβολίων. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούν είναι δέκα διαφορετικές. Η τεχνική του mRNA είναι μια από αυτές. Είναι μια τεχνική που πρώτη φορά χρησιμοποιείται σε εμβόλια, αφού μετά από 30 χρόνια έρευνας βρέθηκαν τρόποι να αξιοποιηθεί. Είναι μύθος ότι το εμβόλιο θα αλλάξει τον γενετικό μας κώδικα. Τα εμβόλια βοηθούν να αναπτυχθεί άμυνα του οργανισμού απέναντι σε ιούς και μικρόβια. Κάποια εμβόλια νέας γενιάς μεταφέρουν το μήνυμα (για αυτό και λέγονται αγγελιαφόροι) ώστε να παράξει ο οργανισμός μια πρωτεΐνη του ιού. Η παραγωγή αυτή γίνεται μακριά και σε άλλο μέρος του κυττάρου από όπου βρίσκεται το γενετικό υλικό. Τα εμβόλια mRNA δεν μας μεταφέρουν τον κορωνοϊό και δεν επηρεάζουν ούτε αλληλοεπιδρούν με το DNA μας. To ανοσοποιητικό μας σύστημα θα αναγνωρίσει την πρωτεΐνη του ιού ως ‘ξένο σώμα’ και ξεκινά τη διαδικασία τη ανοσοαπόκρισης. Όσον αφορά στο mRNA αυτό αποδομείται ταχύτατα από μεταφέρει την πληροφορία, ενώ οργανισμός μας μας έχει μηχανισμούς για να αντιμετωπίσει και να καταστρέψει το ελεύθερο-ξένο mRNA. Αρκετά από τα παραδοσιακά εμβόλια χρησιμοποιούν τμήματα ιών ή ολόκληρους ιούς που είναι είτε νεκροί είτε εξασθενημένοι.
Πόσο φιλικά προς τα ζώα είναι τα εμβόλια;
Ορισμένα εμβόλια, όπως αυτό κατά του έρπητα και εκείνο κατά της ρινικής γρίπης στα παιδιά, είναι πιθανό να περιέχουν ζελατίνη χοιρινού κρέατος. Επιπλέον, κάποια εμβόλια μεγαλώνουν σε αβγά κότας ή σε έμβρυα κοτόπουλων. Υπάρχουν εκατοντάδες εμβόλια κατά της COVID υπό ανάπτυξη. Δεν υπάρχουν ακόμα λεπτομέρειες για όλα τα συστατικά, αλλά πολλά εξ’ αυτών αναμένονται να είναι φιλικά σε χορτοφάγους αλλά και σε vegan.
Το εμβόλιο θα μπορεί να αντιμετωπίσει μεταλλάξεις του ιού;
Οι γνωστές μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη ακίδα (η οποία μας αφορά αφού είναι το «εργαλείο» των εμβολίων) δεν πρόκειται να αλλάξουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Τα εμβόλια αναπτύσσουν πολλαπλά αντισώματα για διαφορετικές περιοχές ολόκληρης της πρωτεΐνης και όχι για μια συγκεκριμένη, που ενδέχεται να έχει αλλάξει η δομή και η διαμόρφωση της λόγω της μετάλλαξης. Σκεφτείτε ότι αυτή η πρωτεΐνη είναι μια «λέξη» με 1273 γράμματα. Το νόημα της δεν αλλάζει αν υπάρχουν μερικές απαλοιφές ή αντικαταστάσεις γραμμάτων. Η μετάλλαξη αναδεικνύει τα πλεονεκτήματα των νέων mRNA εμβολίων που μπορούν να προσαρμόζονται σύντομα. Άρα σε μια ενδεχόμενη σημαντική μετάλλαξη μπορεί να έχουμε νέο εμβόλιο σε μερικές εβδομάδες. Είναι όμως καθησυχαστικό ότι ο συγκεκριμένος ιός δεν είναι πολύ «δραστήριος» σε μεταλλάξεις. Ωστόσο, είναι σημαντικό να περιορίσουμε τη μετάδοση του ιού και να τερματίσουμε την πανδημία, επειδή όσο περισσότερο ο ιός συνεχίζει να κυκλοφορεί τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να εμφανιστεί μια νέα κρίσιμη μετάλλαξη.
Πότε θα γνωρίζουμε αν έχει επιτευχθεί ανοσία αγέλης;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει πως για να επιτευχθεί ανοσία της αγέλης, χρειάζεται να εμβολιάσουμε περίπου το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η εμφάνιση του εμβολίου σημαίνει και επιστροφή στην «κανονικότητα»; Πότε υπολογίζεται να επιστρέψουμε ολοκληρωτικά στην «κανονικότητα», δηλαδή χωρίς περιοριστικά μέτρα, μάσκες κλπ;
Όχι, μέχρι να αποκτήσει ανοσία η κοινότητα, τα μέτρα ατομικής προστασίας και υγιεινής θα μας συνοδεύουν, σε διαφορετική φυσικά διαβάθμιση.
Της Ανθής Αγγελοπούλου – naftemporiki.gr
