Χάρι Ντιν Στάντον (Harry Dean Stanton, 14 Ιουλίου 1926 – 15 Σεπτεμβρίου 2017): Ο ηθοποιός που διέσχισε τη διαδρομή από τα 60s στο «Παρίσι, Τέξας» και από το «Alien» στο «Big Love» και το «Twin Peaks» με τους δικούς του ασυμβίβαστους, πάντοτε στο περιθώριο της βιομηχανίας και του αμερικανικού ονείρου, όρους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
«Η Νύχτα του Κυνηγού»: Ένα από τα σπουδαιότερα ντεμπούτα στην ιστορία του σινεμά

«Όλη η ταινία εξελίσσεται σε ένα οργανικό επίπεδο. Όλη η αίσθηση είναι σχεδόν αυτή ενός ντοκιμαντέρ. Δεν ήταν περίεργο να είμαι πρωταγωνιστής. Προσέγγισα το ρόλο όπως θα έκανα για οποιονδήποτε άλλο. Παίζω τον εαυτό μου όσο περισσότερο μπορώ. Κάνω το κομμάτι του Χάρι Ντιν Στάντον… Δεν ξέρω τι απέγινε ο Τράβις… Είμαι εγώ που ψάχνω για την ελευθερία, το διαφωτισμό και συνειδητοποιώ ότι μπορεί να συμβεί, μπορεί και όχι,».

Σχεδόν ούτε ο ίδιος ο Χάρι Ντιν Στάντον, άνθρωπος κατά τ’ άλλα σοφός στο πως κατάφερε να χειριστεί το γεγονός ότι βρέθηκε στο κέντρο των εξελίξεων περισσότερες από μια φορά στη ζωή του χωρίς αυτό να του αλλάξει τη ζωή, δεν θα μπορούσε να προβλέψει όσα συνέβησαν στα 58 του χρόνια, όταν ο πρωταγωνιστικός ρόλος στο «Παρίσι, Τέξας» του Βιμ Βέντερς το 1984 θα αξιοποιούσε με τον πιο σπαρακτικό τρόπο την επιβλητική απουσία που ήταν τελικά το «ταλέντο» του σε αυτή τη ζωή.

Η ταινία θα κέρδιζε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και θα γινόταν μια τεράστια επιτυχία, τόση ώστε ο Χάρι Ντιν Στάντον, χαμένος και σιωπηλός μέσα στην αμερικανική έρημο με ένα κόκκινο τζόκεϊ στο κεφάλι και μια ιστορία που σου ραγίζει την καρδιά να διηγηθεί, να γίνει ένας σταρ. Με τους δικούς του όρους και με τους δικούς του ρυθμούς που όπως πάντα υποστήριζε ήταν αυτοί που τον κράτησαν στα όρια του mainstream – πιο κοντά στον εαυτό του παρά στη βιομηχανία.

Του το είχε υποσχεθεί και ο φίλος του ο Σαμ Σέπαρντ που έγραψε το σενάριο της ταινίας, όταν ο Χάρι Ντιν Στάντον του ζήτησε ένα ρόλο διαφορετικό από αυτούς που έπαιζε μέχρι τότε, χωρίς ποτέ να φανταστεί πως αυτό που θα έπαιρνε θα ήταν ο ρόλος του πρωταγωνιστή.

Την ίδια χρονιά θα έπαιζε και στο «Repo Man» του Αλεξ Κοξ και κάπου εκεί θα γινόταν η καλτ φιγούρα που θα συναντούσες νομοτελειακά σε κάθε ταινία που θα είχε για θέμα της ένα ταξίδι στην αμερικανική ενδοχώρα ή σε αυτήν ενός σύμπαντος όπως αυτό του Ντέιβιντ Λιντς.

«Ένιωθα πάντα ένας ξένος. Η στάση μου απέναντι στην εικονοκλασία ήταν πάντοτε επαναστατική. Ισχύει για τη βιομηχανία, αλλά και για την κοινωνία ως σύνολο. Δεν κατηγορώ κανέναν, αλλά πιστεύω πως η κοινωνία είναι εχθρική και οι άνθρωποι τρομοκρατούνται στη ιδέα της ελευθερίας. Γεννήθηκα στην άκρη των βουνών στο Κεντάκι και τώρα ενώ ζω στο Χόλιγουντ νιώθω ακόμη σε επαφή με τη φύση. Είναι θέμα συμπεριφοράς. Έχω πισίνα, αλλά είναι για να κάνω κολύμπι και όχι σαν σύμβολο του στάτους μου.»

Στην πραγματικότητα, για όλα φταίει ο Τζακ Νίκολσον, κολλητός του Στάντον και κουμπάρος ο δεύτερος στον γάμο του Νίκολσον το 1962 με τη Σάντρα Νάιτ. Παρόλο που ο Χάρι Ντιν Στάντον είχε ξεκινήσει να εμφανίζεται στο σινεμά από το 1956, ήταν μια δεκαετία μετά, το 1966 όταν ο Τζακ Νίκολσον θα του έγραφε ένα ρόλο για το «Ride the Whirlwind» στο οποίο ο Στάντον υποδύεται τον αρχηγό μιας συμμορίας παρανόμων. Ο Νίκολσον θα του έλεγε «άσε την γκαρνταρόμπα να κάνει την υποκριτική και εσύ παίξε τον εαυτό σου», συμβουλή που σύμφωνα με τον ίδιο τον Στάντον ήταν καθοριστική για την καριέρα του.

Θα ακολουθούσαν μικροί και μεγαλύτεροι ρόλοι σε σπουδαίες ταινίες, είτε αυτές ήταν το «Cool Hand Luke» του Στιούαρτ Ρόζενμπεργκ, το «Two Lane Blacktop» του Μόντε Χέλμαν, το «Μissouri Breaks» με το Μάρλον Μπράντο, ο «Νονός 2» του Φράνσις Φορντ Κόπολα, το «Alien» του Ρίντλεϊ Σκοτ, το «Wise Blood» του Τζον Χιούστον.

Μετά το «Παρίσι, Τέξας», ο Χάρι Ντιν Στάντον αμφιταλαντεύτηκε με χάρη ανάμεσα στο mainstream και τους ρόλους των περιθωριακών περιπατητών της americana που τόσο αγάπησε. Έπαιξε στο «Pretty in Pink» τον πατέρα της Μόλι Ρίνγκγουολντ αλλά και στον «Τελευταίο Πειρασμό» του Μάρτιν Σκορσέζε, έπαιξε στο «Πράσινο Μίλι» αλλά και στο «Φόβος και Παράνοια στο Λας Βέγκας» του Τέρι Γκίλιαμ, έπαιξε και στο τηλεοπτικό «Big Love» και φυσικά εμφανίστηκε ακριβώς τη στιγμή που έπρεπε και στην «Ατίθαση Καρδιά» και στο «Straight Story» και στο «Twin Peaks: Fire Walk With Me» και στο «Inland Empire» και στην επιστροφή του «Twin Peaks».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
«The Straight Story»: Η ανθρώπινη κι ολότελα διαφορετική ταινία του Ντέιβιντ Λιντς

H τελευταία του ταινία ήταν το «Lucky». Tο «Lucky» ακολουθεί το πνευματικό ταξίδι ενός 90χρονου άθεου και τους εκκεντρικούς χαρακτήρες που κατοικούν τη μικρή πόλη του που βρίσκεται στη μέση του πουθενά, κάπου στην αχανή αμερικανική έρημο. Έχοντας θάψει όλους τους συνομήλικούς του, ο δυναμικά ανεξάρτητος Λάκι βρίσκει τον εαυτό του στο τέλος της ζωής και ξεκινά ένα ταξίδι αυτοαναζήτησης.

«Μεγαλώνεις. Στο τέλος, καταλήγεις να αποδεχτείς τα πάντα στη ζωή σου – τον τρόμο, την αγάπη, την απώλεια, το μίσος – όλα. Είναι όλα μια ταινία στην τελική, η όλη φαντασμαγορία δεν έχει κανένα νόημα. Δεν υπάρχει καμία απάντηση σε τίποτα. Είναι όλα αυτό που είναι. Υπάρχει μόνο η στιγμή. Μείνε ακίνητος και παρακολούθησε αυτό που συμβαίνει. Όλα ξεδιπλώνονται ιδανικά. Πρέπει να βρεθείς κάτω από το συνειδητό.»

Ο Χάρι Ντιν Στάντον γεννήθηκε στο Κεντάκι το 1926 και πέθανε σε ηλικία 91 ετών στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια. Ό,τι χρειάζεται να γνωρίζετε γι’ αυτόν βρίσκεται σε κάθε καρέ του «Παρίσι, Τέξας» του Βιμ Βέντερς και σε όλες τις γωνιές της Αμερικής όπου βρέθηκε αφήνοντας λίγη από τη σοφία και τη μελαγχολία του.

Μανώλης Κρανάκης-flix.gr