Το καθεστώς αδιαφάνειας σχετικά με τα συμβόλαια που έχουν υπογραφεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των φαρμακευτικών εταιρειών προκαλεί τεράστιες αρρυθμίες στα κράτη-μέλη που αδυνατούν να χειριστούν την πανδημική κρίση

Ανεξέλεγκτες διαστάσεις λαμβάνει η υπόθεση της διανομής εμβολίων κατά της Covid-19 μετά την περικοπή από την πλευρά της AstraZeneca των δόσεων που προορίζονταν για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το καθεστώς αδιαφάνειας σχετικά με τα συμβόλαια που έχουν υπογραφεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των φαρμακευτικών εταιρειών προκαλεί τεράστιες αρρυθμίες στα κράτη-μέλη που αδυνατούν να χειριστούν την πανδημική κρίση. Μάλιστα, η κρίση στο μπλοκ ενδέχεται να συμπαρασύρει και το Ηνωμένο Βασίλειο, με την ΕΕ να απαιτεί ουσιαστικά την παράδοση δόσεων εμβολίων που παράγονται σε εργοστάσια του νησιού. Κι όλα αυτά με την Ευρώπη να παραμένει στο «κόκκινο» σε επίπεδο μολύνσεων παρά τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα.

Σε συνέντευξη Τύπου την Τετάρτη, η ευρωπαία επίτροπος Υγείας, Στέλλα Κυριακίδου, κατηγόρησε ευθέως την AstraZeneca ότι παραβίασε τις συμβατικές της υποχρεώσεις και ζήτησε από την εταιρεία να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο -συμπεριλαμβανομένης της ανακατεύθυνσης προμηθειών από τα εργοστάσια του Ηνωμένου Βασιλείου- για να καλύψει το έλλειμμα στη Γηραιά Ήπειρο. Επέμεινε, δε, ότι η Βρετανία δεν έχει καμιά προτεραιότητα στα εμβόλια που κατασκευάζονται στην επικράτειά της.

Σημειώνεται πως ο διευθύνων σύμβουλος της AstraZeneca, Πασκάλ Σοριό, σε συνέντευξή του σε ευρωπαϊκές εφημερίδες είχε μιλήσει για «μη δεσμευτικά συμβόλαια» που βασίζονται μόνο στη λογική της «μέγιστης δυνατής προσπάθειας», θέτοντας προτεραιότητα τύπου «όποιος προλάβει πρώτος». Για να λάβει την απάντηση της ευρωπαίας επιτρόπου ότι αυτή η πρακτική «μπορεί να εφαρμοστεί μόνο στο… κρεοπωλείο της γειτονιάς και όχι σε συμβόλαια εμβολίων».

Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, αντί για 80 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου που θα παραδίδονταν ως τα τέλη Mαρτίου, τώρα αναμένεται στις χώρες της ΕΕ να παραδοθούν μόνο 31 εκατ. δόσεις. «Οι 27 είναι ενωμένοι και ζητούν από την AstraZeneca να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της από τα συμφωνημένα. Θα συνεργαστούμε με την εταιρεία για να βρούμε λύσεις» φρόντισε να υπογραμμίσει η επίτροπος.

Ωστόσο, δεν έδωσε σαφείς πληροφορίες ούτε σχετικά με το τι ακριβώς συζητήθηκε στη συνάντηση με την εταιρεία, ποια προβλήματα επικαλείται και καθυστερεί η παραγωγή των εμβολίων, ούτε τι θα γίνει από εδώ και εμπρός, με δεδομένο ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν στηρίξει την εμβολιαστική εκστρατεία τους κατά του κοροναϊού στο εμβόλιο της AstraZeneca.

Η AstraZeneca συμφώνησε να δημοσιοποιήσει το συμβόλαιο

Πριν από τη συνάντηση, η Κομισιόν ζήτησε από τη φαρμακευτική εταιρεία να δώσει το πράσινο φως για τη δημοσίευση του συμβολαίου άμεσα, κάτι που φαίνεται πως θα γίνει την Παρασκευή.

Σύμφωνα με αποκλειστικό δημοσίευμα της FAZ, η AstraZeneca και η ΕΕ συμφώνησαν να δημοσιοποιηθεί το μεταξύ τους συμβόλαιο.

Το νομικό τμήμα της φαρμακευτικής επεξεργάζεται τώρα μια πρόταση για το ποια «ευαίσθητα» σημεία του συμβολαίου θα πρέπει να λογοκριθούν, ενώ η πρόταση στη συνέχεια θα υποβληθεί στην Κομισιόν.

Η FAZ αναφέρει ότι στη διάρκεια της χθεσινής τηλεδιάσκεψης ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας προσπάθησε να αποκλιμακώσει την ένταση, αποφασίζοντας καταρχήν να παρευρεθεί ο ίδιος και όχι εκπρόσωπός της, όπως είχε αρχικά αναφερθεί. Υποσχέθηκε, δε, η εταιρεία να παραδώσει περισσότερα εμβόλια στην ΕΕ τον Φεβρουάριο- όχι τα 80 εκατομμύρια που λέει το συμβόλαιο, αλλά σημαντικά περισσότερα από τα 31 εκατομμύρια, που είχε σκοπό να παραδώσει.

Η Κυριακίδη επέμεινε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστεί με την εταιρεία «για την εξεύρεση λύσεων και τη γρήγορη παράδοση εμβολίων για τους πολίτες της ΕΕ», κάτι ωστόσο που μένει να φανεί στην πράξη.

Η αποτυχία της ΕΕ να λάβει συγκεκριμένες απαντήσεις από την εταιρεία είναι βέβαιο ότι θα εντείνει τις πολιτικές εντάσεις στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, με την πανδημία του κοροναϊού να σαρώνει και τους ηγέτες να πιέζονται να εξηγήσουν γιατί η ΕΕ υστερεί συγκριτικά με άλλες χώρες όπως το Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Μπλόκο στις εξαγωγές των εμβολίων

Οι εντάσεις δημιουργούν πρόβλημα και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου εδρεύει η AstraZeneca και όπου η εταιρεία παράγει το εμβόλιό της σε δύο εργοστάσια που φαίνεται να λειτουργούν πλήρως.

Το Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνει επί του παρόντος όλες τις αναμενόμενες παραδόσεις από τα εργοστάσια αυτά, σε αντίθεση με αυτό του Βελγίου το οποίο παρουσιάζει προβλήματα στην παραγωγή του.

Από τις Βρυξέλλες έχουν αφήσει να εννοηθεί πως η βρετανο-σουηδική εταιρεία (AstraZeneca) πούλησε τις συμφωνηθείσες δόσεις σε άλλες χώρες -και δη στο Ηνωμένο Βασίλειο- παρακάμπτοντας τα συμβόλαια με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ οι υποψίες ότι υπήρξε κακοδιαχείριση των ποσών που πήρε από την ΕΕ το καλοκαίρι η εταιρεία βρίσκονται στα χείλη όλων στις Βρυξέλλες.

Για το λόγο αυτό, το μπλοκ προτίθεται να ενεργοποιήσει μηχανισμό που θα επιτρέπει στις χώρες-μέλη να μπλοκάρουν εξαγωγές εμβολίων κατά του κοροναϊού.

Σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές που επικαλείται το Politico, οι τελωνειακές αρχές της ΕΕ θα λάβουν εντολή να εμποδίζουν τις εξαγωγές εμβολίων που δεν συνοδεύονται από ειδική άδεια. Το σχέδιο αναμένεται να εγκριθεί από ειδικούς των «27» την Παρασκευή.

Η ιδέα της απαγόρευσης εξαγωγών είχε προταθεί από τη Γερμανία, ωστόσο η Κομισιόν εμφανιζόταν αρχικά αρνητική σε ένα τόσο δραστικό μέτρο και πρότεινε αντ’ αυτού ένα σύστημα παρακολούθησης των εξαγωγών.

Στο πλαίσιο του νέου μηχανισμού, οι χώρες-μέλη θα εγκρίνουν εξαγωγές μόνο στην περίπτωση που έχουν παραλάβει τις παρτίδες τις οποίες προβλέπουν οι συμφωνίες της ΕΕ με τους παρασκευαστές.

Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ θα μπορούσε να μπλοκάρει την εξαγωγή εμβολίων της Pfizer και της AstraZeneca, δεδομένου ότι και οι δύο εταιρείες δεν έχουν παραδώσει τις ποσότητες που είχαν υποσχεθεί μέχρι σήμερα.

«Εναπόκειται στις ίδιες τις εταιρείες να διασφαλίσουν ότι θα ικανοποιούν τη ζήτηση» ανέφερε στο Politico ευρωπαίος αξιωματούχος. Για την ΕΕ, είπε, το ζητούμενο είναι να βεβαιωθεί ότι τα χρήματα που δαπανήθηκαν για την παραγωγή εμβολίων καλύπτουν τις ανάγκες ευρωπαίων πολιτών.

Ο κίνδυνος για το Ηνωμένο Βασίλειο

Σε περίπτωση που τα σχέδια της ΕΕ «λάβουν σάρκα και οστά» εκατομμύρια δόσεις εμβολίου θα μπορούσαν να αποκλειστούν από την είσοδο στη Βρετανία μέσα σε λίγες μέρες.

Κι αυτό γιατί το νησί έχει ήδη παραγγείλει 40 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου των Pfizer/BioNTech που παράγονται σε εργοστάσιο στο Βέλγιο. «Υπάρχει σε ορισμένες περιπτώσεις πιθανότητα να μην επιτραπεί να προχωρήσει η εξαγωγή» δήλωσε αξιωματούχος στον Guardian.

Αν το Ηνωμένο Βασίλειο στηριχθεί μόνο στα εμβόλια που παράγονται στην επικράτειά του, η ανοσία της αγέλης θα μπορούσε να καθυστερήσει σχεδόν δύο μήνες, από τις 14 Ιουλίου να μετατεθεί για την 1η Σεπτεμβρίου, θέτοντας σε κίνδυνο χιλιάδες ζωές, σύμφωνα με ανάλυση των δεδομένων.

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων προειδοποίησε ότι το σχέδιο της ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει σε διακοπή της παγκόσμιας παράδοσης εμβολίων. «Οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού είναι το κλειδί για την παροχή εμβολίων για την προστασία των πολιτών… Το ρίσκο αντιποίνων σε αυτή την κρίσιμη στιγμή στον αγώνα κατά της Covid-19 δεν είναι προς το συμφέρον κανενός» δήλωσε ο βιομηχανικός όμιλος.