Οι άξονες που διέπουν το φινλανδικό σχολείο, το οποίο αποτελεί ένα από τα πρότυπα διεθνώς, είναι «Ελευθερία, ευθύνη, πειθαρχία». «Και οι τρεις είναι ισοβαρείς και σε στιβαρά θεμέλια. Πρόκειται για ένα σχολείο του οποίου οι χώροι είναι συνέχεια του αναλυτικού προγράμματος και αντίστροφα» παρατηρεί, μιλώντας στην «Κ», ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) Γιάννης Αντωνίου, ο οποίος μέσα στην εβδομάδα πραγματοποίησε ταξίδι στη σκανδιναβική χώρα και δηλώνει έκπληκτος από τα σχολεία που επισκέφθηκε στο πλαίσιο πρόσκλησης της Φινλανδίας –προεδρεύουσα χώρα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης το τρέχον εξάμηνο– σε στελέχη εκπαίδευσης από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

«Τα σχολεία της χώρας είναι ανοιχτοί χώροι, χωρίς αίθουσες με πόρτες που κλείνουν πίσω τους, ανοιχτοί στη συνεργασία των μαθητών και των εκπαιδευτικών, και φυσικά στους γονείς. Το κύριο χαρακτηριστικό τους δεν είναι οι κλειστές αίθουσες αλλά οι χώροι συνεύρεσης. Και φυσικά οι εξαιρετικές υποδομές τους», αναφέρει ο κ. Αντωνίου.

Οι άξονες πάνω στους οποίους κινείται η σχολική πράξη είναι σαφείς. «Συνάντησα έναν νέο εκπαιδευτικό, ο οποίος μίλησε στην ομάδα των επισκεπτών για τους εκπαιδευτικούς στόχους της εβδομάδας, του μήνα, του σχολικού έτους. Το υπουργείο τους γνωρίζει, ωστόσο η υλοποίησή τους αξιολογείται όχι από κάποια εξωτερική αρχή αλλά από το ίδιο το σχολείο, τον σύλλογο διδασκόντων. Ο σύλλογος είναι υπεύθυνος να διορθώσει τυχόν λάθη. Το κρίσιμο είναι ότι υπάρχει ελευθερία δράσης στους εκπαιδευτικούς, αλλά και την ίδια στιγμή οι ίδιοι έχουν ισχυρό το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στους μαθητές, τους γονείς και ευρύτερα στο κοινωνικό σύνολο, και φυσικά όλο αυτό υλοποιείται μέσα σε πλαίσιο δομημένων κανόνων πειθαρχίας», προσθέτει ο κ. Αντωνίου.

Εύλογα οι σχέσεις εμπιστοσύνης – ευθύνης στο φινλανδικό σχολείο χτίστηκαν επί δεκαετίες, καθώς είναι σαφές πως απαιτείται μία συγκεκριμένη πολιτική φιλοσοφία που να διέπει όλο το σύστημα, και η οποία θα μπορεί να αντιμετωπίζει – απομονώνει τις αναμενόμενες στρεβλώσεις και προβλήματα.

Από την άλλη, το φινλανδικό σχολείο είναι πολύ μακρινό (και μεταφορικά) από το ελληνικό. Σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου, στο ελληνικό σχολείο το πρώτο βήμα είναι το συμμάζεμα των χρόνιων στρεβλώσεων.

Στην τριήμερη επίσκεψη πραγματοποιήθηκαν ημερίδες συζήτησης για τα ζητήματα που θέτει η εποχή στην εκπαίδευση –π.χ. στο σκέλος της ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων–, ενώ συζητήθηκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA του ΟΟΣΑ, που δημοσιοποιήθηκαν πρόσφατα. «Για να πετύχουν στο PISA, οι μαθητές πρέπει να είναι σε θέση να σκεφτούν πέρα από τα όρια της σχολικής ύλης», ανέφερε στην «Κ» η κ. Χρύσα Σοφιανοπούλου, εθνική διαχειρίστρια για το PISA. Στόχευση είναι η άμβλυνση των ανισοτήτων των μαθητών στην εκπαίδευση. Βέβαια, στη Φινλανδία οι ανισότητες σχετίζονται με τις διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών και αφορούν τις επιδόσεις λόγω φύλου, ενώ σε χώρες όπως η Ελλάδα σε κοινωνικο-οικονομικούς λόγους.