Σκούρα ηρωίνη κομμένη με μπόλικη λευκή φαιντανύλη, η οποία είναι γνωστή στον δρόμο ως «γκρι». Η κοκαΐνη συνδυάζεται τόσο συχνά με φαιντανύλη, με αποτέλεσμα οι DJs στα κλαμπ να διαθέτουν φάρμακα κατά της υπερβολικής δόσης. Ψεύτικα συνταγογραφούμενα χάπια για τον πόνο, τα οποία στην πραγματικότητα είναι όλα φαιντανύλη.

Το συνθετικό οπιοειδές φαιντανύλη, ένα νόμιμο συνταγογραφούμενο παυσίπονο, αποτελεί πλέον προϊόν της μαύρης αγοράς. Φτηνό, έως και 100 φορές πιο ισχυρό από τα φυσικά οπιοειδή, είναι εξίσου θανατηφόρο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αλκοολισμός: Υπάρχει λύση

Πίσω από αυτή την τάση βρίσκεται ένας αυξανόμενος αριθμός νεκρών: Στο δωδεκάμηνο που έληξε τον Απρίλιο, περισσότεροι από 100.000 Αμερικανοί, ένας αριθμός ρεκόρ, πέθαναν από υπερβολική δόση, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών. Η πλειονότητα των θανάτων συνδέθηκε με συνθετικά οπιοειδή, όπως η φαιντανύλη.

Ένα νόμιμο συνταγογραφούμενο παυσίπονο

Η εξάπλωση της φαιντανύλης ήταν αόρατη, σταθερή και θανατηφόρα, όπως αναφέρεται σε συνεντεύξεις ατόμων, τα οποία εμπλέκονται στην πώληση παράνομων ναρκωτικών στη Νέα Υόρκη, όπου ένα μεγάλο μέρος της φαιντανύλης ρίχνεται στην «αγορά του δρόμου», καθώς και σε συνεντεύξεις ειδικών σε θέματα επιβολής του νόμου και εθισμών.

«Αυτά δεν είναι πλέον “ναρκωτικά του δρόμου”», δήλωσε ο John Tavolacci, εκτελεστικός αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Odyssey House, ενός κέντρου απεξάρτησης από τα ναρκωτικά στη Νέα Υόρκη. «Αυτά είναι δηλητήριο».

Η φαιντανύλη αποτελεί το τρίτο κύμα επιδημίας οπιοειδών, το οποίο ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90 με συνταγογραφούμενα χάπια, ακολουθούμενο από την εκρηκτική χρήση ηρωίνης. Τώρα, οι κοινότητες μάχονται εναντίον της νέας επίθεσης. Οι λόγοι είναι πολυεπίπεδοι. Οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν σφίξει τον έλεγχο των συνταγογραφούμενων παυσίπονων χαπιών, καθιστώντας τα σπάνια στη μαύρη αγορά. Οι εθισμένοι έχουν στραφεί στη φαιντανύλη για τη θεραπεία τους.

Για να επωφεληθούν αυτής της κατάστασης, τα καρτέλ και οι μικροπαραγωγοί έχουν πλημμυρίσει τις κρυψώνες με απομιμήσεων χαπιών -δισκία φαιντανύλης, τα οποία «μιμούνται» τις μάρκες που χορηγούνται με ιατρική συνταγή.

Η φαιντανύλη δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 1959 ως υποκατάστατο της μορφίνης. Συχνά χορηγείται σε έμπλαστρο. Οι κακοποιοί κατάλαβαν πώς να μασούν ή να καπνίζουν τα έμπλαστρα ή να κολλούν τις ταινίες στα ούλα τους.

Σήμερα το φάρμακο είναι πολύ πιο εύκολο να καταναλωθεί. Η φαιντανύλη κατασκευάζεται κυρίως στην Κίνα, η οποία την στέλνει είτε ολόκληρή είτε με τη μορφή ακατέργαστων συστατικών (ονομάζονται πρόδρομες ουσίες), με πλοία στο Μεξικό. Εκεί παραλαμβάνεται από τα καρτέλ, σύμφωνα με τον Ben Westhoff, συγγραφέα του «Fentanyl, Inc. How Rogue Chemists Created the Deadliest Wave of the Opioid Epidemic».

Η εξάπλωση της φαιντανύλης έχει επίσης λάβει ώθηση από την επιτακτική ανάγκη για κέρδος. Οι πωλητές συχνά αντικαθιστούν τα αυθεντικά φάρμακα με φτηνές σκόνες, οι οποίες είναι παρόμοιες στην εμφάνιση. Κάποτε αυτό γινόταν με τις τροφές των μωρών. Σήμερα είναι πιθανό να γίνεται με τη φαιντανύλη.

Η Άννα, 31 ετών, «γνώρισε» τη φαιντανύλη πριν από τρία χρόνια, ενώ εργαζόταν σε ένα εργαστήριο ναρκωτικών στη Νέα Υόρκη, συλλέγοντας το χημικό μίγμα σε φακέλους ηρωίνης. Σύντομα, η φαιντανύλη έγινε το φάρμακο της επιλογής της.

Ήταν ισχυρό -μόλις τρία σακουλάκια αντικατέστησαν τα εννέα της ηρωίνης καθημερινά- αλλά πάνω απ ‘όλα η φαιντανύλη που παρασκευάστηκε στο εργαστήριο, κόστιζε ένα κλάσμα της τιμής των φυσικών οπιούχων.

«Ήξερα ότι ήταν τόσο επικίνδυνο», παραδέχθηκε η Άννα, η οποία ανέφερε ότι έκανε υπερβολική δόση δύο φορές. Τώρα βρίσκεται σε ανάρρωση. «Αλλά δεν με ένοιαζε. Ήταν τόσο φθηνό.»

Η ταχεία εξάπλωση της φαιντανύλης έχει πιάσει στον ύπνο τις αρχές επιβολής του νόμου.

«Η φαιντανύλη βρισκόταν στην αλυσίδα των ναρκωτικών, αλλά δεν ανιχνευόταν», δήλωσε ο Ταγματάρχης Χουάν Κολόν, πρώην διοικητής της Πρωτοβουλίας Παρακολούθησης Ναρκωτικών της Πολιτειακής Αστυνομίας του Νιου Τζέρσεϊ. «Μόλις οι τεχνικοί του εργαστηρίου εντόπιζαν την ηρωίνη, σταματούσαν εκεί».

Τον Ιανουάριο του 2014, αφού ένα κατασχεμένο δείγμα ηρωίνης διαπιστώθηκε ότι ήταν εξ ολοκλήρου φαιντανύλη, ο Ταγματάρχης Κολόν ξεκίνησε μια ομοσπονδιακή εξέταση σε δείγματα, τα οποία θεωρούταν ότι ήταν ηρωίνη. Διαπίστωσε ότι περιείχαν φαιντανύλη.

Παράγοντες που περιπλέκουν την κατάσταση, είναι τα γενόσημα της φεντανύλης, περισσότερες από 1.000 παρόμοιες χημικές ουσίες που μιμούνται τη συμπεριφορά της φαιντανύλης. Συχνά την υποκαθιστούν για να αποφευχθεί η ανίχνευση.

Στην κομητεία Suffolk της Νέας Υόρκης, η Odette R. Hall, επικεφαλής ιατροδικαστής, χρησιμοποιεί ένα νέο φασματόμετρο μάζας για να ερευνήσει τους θανάτους, για να καταλάβει αν έφταιγε η φαιντανύλη ή τα γενόσημα της -ή απλώς φοβάται οποιοδήποτε νέο φάρμακο.

«Ό,τι συμβαίνει στον δρόμο», καταλήγει η Δρ Hall, «θα είναι πάντα ένα βήμα μπροστά».

SARAH MASLIN NIR/The New York Times/moneyreview.gr