Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς την Ακρόπολη να καταχωριστεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» στο κτηματολόγιο; Παραλίγο να συμβεί και αυτό, λόγω των αργών αντανακλαστικών που επέδειξε το υπουργείο Πολιτισμού στην υποβολή δηλώσεων ιδιοκτησίας. Αυτό δεν είναι το μόνο ευτράπελο που προέκυψε κατά την κτηματογράφηση του Δήμου Αθηναίων. Η αντιστοίχιση των τίτλων ιδιοκτησίας με τη γη έφερε στο φως αρκετά προβλήματα, έως και αναντιστοιχίες του σχεδίου πόλης με την πραγματικότητα, ευτυχώς μεμονωμένες. Η προανάρτηση των στοιχείων πάντως καθυστερεί και τοποθετείται με επιφύλαξη στα μέσα της άνοιξης.

Πριν από λίγες ημέρες ο ανάδοχος της β΄ φάσης κτηματογράφησης του Δήμου Αθηναίων (κοινοπραξία Χωρομετρία Σύμβουλοι Μηχανικοί- Δημητρίου και Συνεργάτες, Ζαρκαδούλας και συνεργάτες, Αχιλλέας Δρογώσης, Νίκος Ρίζος) παρέδωσε προς τελικό έλεγχο στην «Ελληνικό Κτηματολόγιο» την ψηφιακή βάση δεδομένων του κτηματολογίου (το «φυσικό» αρχείο, οι δηλώσεις και τα έγγραφα των πολιτών σε χαρτί, καταλαμβάνει 700 τ.μ. αποθηκών και προς το παρόν φυλάσσεται). Οι δυσκολίες στην πορεία του έργου ήταν αρκετές. «Η πρώτη αφορά τους δημόσιους οργανισμούς. Οταν παραλάβαμε, για παράδειγμα, το υπουργείο Πολιτισμού δεν είχε υποβάλει ούτε μία δήλωση, ενώ ελλιπείς ήταν οι δηλώσεις και άλλων φορέων. Η δεύτερη αφορά τις τράπεζες: την περίοδο της κρίσης υπήρξαν πολλές συγχωνεύσεις τραπεζών με τεράστια χαρτοφυλάκια, τα οποία έπρεπε να δηλωθούν εξαρχής και αυτό μας καθυστέρησε χρονικά», εξηγεί ο Γιώργος Δημητρίου, γενικός διευθυντής της εταιρείας Χωρομετρία.

Πολλά ήταν και τα παράδοξα που προέκυψαν κατά την κτηματογράφηση. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ακρόπολης, που αρχικά καταγράφηκε… ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» επειδή το υπουργείο Πολιτισμού δεν είχε υποβάλει δήλωση! Με τη συνδρομή της «Ελληνικό Κτηματολόγιο» το θέμα λύθηκε πριν φθάσει στην ανάρτηση. Υπήρξαν, όμως, και πολλά παράδοξα που ήρθαν στο φως. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπως αναφέρει ο κ. Δημητρίου, είναι η αναντιστοιχία του σχεδίου πόλης με την πραγματικότητα.

«Στο σχέδιο πόλης, το κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στην οδό Πανεπιστημίου (σ.σ. στην τριλογία) φαίνεται να έχει μπροστά του δρόμο, που δεν υπάρχει. Ενώ οι γωνίες του οικοδομικού τετραγώνου εμφανίζονται να έχουν αποτμήσεις (σ.σ. “κοψίματα”), στη θέση των οποίων υπάρχουν… οι γωνίες του κτιρίου. Ενδιαφέρον, επίσης, είναι ότι ορισμένοι πολύ παλιοί ναοί στο ιστορικό κέντρο δηλώθηκαν με χρησικτησία, καθώς δεν υπήρχαν τίτλοι. Τέλος, αρκετές ήταν οι περιπτώσεις που με την εφαρμογή παλαιών τίτλων ιδιοκτησίας στο έδαφος προέκυπτε ότι η ιδιοκτησία δεν είχε μετρηθεί σωστά και μέρος της είχε οικοδομηθεί».

Προανάρτηση

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, η διαδικασία της προανάρτησης έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί τον Μάρτιο του 2018. Τώρα με μεγάλη επιφύλαξη τοποθετείται στον Απρίλιο του 2019 (και θα διαρκέσει 2 μήνες). Σύμφωνα με τον κ. Δημητρίου, στην καθυστέρηση συνέβαλε και η μετατροπή του φορέα του κτηματολογίου από Α.Ε. του Δημοσίου σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και η επαναδιοργάνωσή του. «Η προανάρτηση θα γίνει για πρώτη φορά», εξηγεί η Ελεονώρα Ανδρεδάκη, προϊσταμένη της νομικής διεύθυνσης της «Ελληνικό Κτηματολόγιο». «Χρησιμοποιώντας τους κωδικούς του taxisnet οι πολίτες θα μπορούν ηλεκτρονικά να ελέγξουν πώς έχουν καταγραφεί τα ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα στον Δήμο Αθηναίων και, αν χρειάζεται, να ζητήσουν διορθώσεις ή επανεξέταση των στοιχείων που υπέβαλαν». Οπως εξηγεί η κ. Ανδρεδάκη, «σε περίπτωση που το δηλωθέν ιδιοκτησιακό δικαίωμα έχει απορριφθεί (λ.χ. γιατί είχε “αδύναμους” τίτλους), ο πολίτης θα ενημερώνεται και κατά την προανάρτηση».

Μέχρι να ξεκινήσει η προανάρτηση, πάντως, οι πολίτες μπορούν… να βοηθήσουν. «Εχουν περάσει δέκα χρόνια από τότε που ο κόσμος κλήθηκε να υποβάλει δηλώσεις ιδιοκτησίας. Ετσι ένα από τα βασικά μας ζητήματα είναι η επικαιροποίηση των στοιχείων επικοινωνίας», λέει οι κ. Δημητρίου. «Στο site που δημιουργήσαμε, στη διεύθυνση www.ktimatologio-athina.gr οι πολίτες μπορούν να επικαιροποιήσουν τα στοιχεία τους, χρησιμοποιώντας απλώς τον ΑΦΜ τους».

Το ιστορικό

Πώς φθάσαμε όμως εδώ; Το 2007 το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ αποφάσισε να χωρίσει στα δύο τη δεύτερη γενιά κτηματογράφησης (107 αστικές περιοχές, 6,7 εκατ. δικαιώματα και 3,1 εκατ. στρέμματα), με δύο σκοπούς: να επιτύχει και πάλι κοινοτική χρηματοδότηση για το έργο (μετά την ταπεινωτική επιστροφή 100 εκατ. ευρώ μερικά χρόνια νωρίτερα) και να συγκεντρώσει πόρους για την αυτοχρηματοδότηση του έργου, από την καταβολή του «κτηματόσημου».

Η συλλογή δηλώσεων ξεκίνησε στις 17 Ιουνίου 2008 και ολοκληρώθηκε στις 21 Νοεμβρίου. Στις 18 Ιουλίου του ίδιου έτους το ΥΠΕΧΩΔΕ προκήρυξε τη β΄ φάση κτηματογράφησης για τις ίδιες περιοχές, προϋπολογισμού 176 εκατ. ευρώ. Ανάμεσα στις μελέτες που προκηρύχθηκαν ήταν και εκείνη του Δήμου Αθηναίων, προϋπολογισμού 24,6 εκατ. ευρώ.

Στόχος ήταν η β΄ φάση να ξεκινήσει το 2010, «κουμπώνοντας» χρονικά με την α΄ φάση.

Ο διαχωρισμός της διαδικασίας κτηματογράφησης ήταν ένα εγχείρημα υψηλού ρίσκου (και γι’ αυτό δεν επαναλήφθηκε έκτοτε). Δυστυχώς, τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα σχεδίαζε το ΥΠΕΧΩΔΕ. Ο έλεγχος και η υπογραφή των συμβάσεων καθυστέρησαν πολύ – χαρακτηριστικό είναι ότι οι πρώτες συμβάσεις ξεκίνησαν να υπογράφονται τον Νοέμβριο του 2011 και η Αθήνα δεν ήταν μέσα σε αυτές. Η αιτία; Οι δύο εταιρείες που διεκδικούσαν το έργο προσέφυγαν δικαστικά η μία εναντίον της άλλης και πέτυχαν… να αποκλειστούν και οι δύο. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τις μελέτες κτηματογράφησης ακόμα τριών πόλεων: του Βόλου, της Λαμίας και της Λιβαδειάς. Οι διαγωνισμοί επαναπροκηρύχθηκαν το 2014 και κατέληξαν σε ανάδοχο το 2016.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΛΙΟΣ – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ