ΕΛΛΑΔΑ

Το ιστορικό εκδικήσεων με καυστικό υγρό

Από τη Δηιάνειρα, που υποπτεύθηκε ότι ο Ηρακλής ερωτεύθηκε την Ιόλη και άλειψε με το αίμα του Κενταύρου τον χιτώνα του για να τον εκδικηθεί, οδηγώντας τον σε βασανιστικό θάνατο μέχρι τη Μήδεια που έστειλε στην αντίζηλό της Γλαύκη δηλητηριασμένο χιτώνα σαν δώρο για τον γάμο της με τον Ιάσονα, η εκδίκηση με κάποιου είδους καυστική ουσία που καίει το σώμα και το πρόσωπο του θύματος, το συνθλίβει, το παραμορφώνει, το στιγματίζει για πάντα ή το σκοτώνει, είναι τόσο αρχαία όσο η ελληνική μυθολογία.

Οι επιθέσεις με βιτριόλι ωστόσο ξεκίνησαν τον 18ο αιώνα, από τη Γαλλία και την Αγγλία. Ο όρος «La Vitrioleuse» (η βιτριολίστρια), συνυφασμένος με το γυναικείο φύλο, στην καθομιλουμένη και στο θέατρο γεννήθηκε στη Γαλλία έπειτα από ένα κύμα τέτοιων ενεργειών. Το θειικό οξύ άρχισε να παρασκευάζεται σε βιομηχανική κλίμακα στην Αγγλία στη δεκαετία του 1740 και οι δράστες να το χρησιμοποιούν για βίαιους σκοπούς στη Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ όταν ξεκίνησε η μαζική διάθεσή του. Περιοδικό της Γλασκώβης έγραφε το 1830, «το έγκλημα της ρίψης βιτριολιού, λυπούμαστε που το λέμε, έχει γίνει τόσο κοινό σε αυτήν την περιοχή της χώρας που έχει καταστεί σχεδόν ένας λεκές στον εθνικό μας χαρακτήρα».

Εκτός από όπλο επίλυσης εργασιακών συγκρούσεων, το θειικό οξύ χρησιμοποιείτο συχνά για ερωτικές διαφορές. Το 1865 οι New York Times έγραψαν πως ένας ζηλόφθονος σύζυγος συνελήφθη επειδή παραμόρφωσε τη γυναίκα του με οξύ αφότου απείλησε ότι «θα καταστρέψει την εμφάνισή της».

Σε άλλες υποθέσεις του 19ου και 20ού αιώνα γυναίκες επιτέθηκαν με βιτριόλι σε άνδρες, που τις άφησαν εγκύους εκτός γάμου, πρώην εραστές που τις εγκατέλειψαν ή ερωμένες των συζύγων τους. Στόχος μιας τέτοιας επίθεσης δεν ήταν μόνο η πρόκληση πόνου, αλλά το διά βίου σημάδεμα, ο στιγματισμός, η στέρηση της ομορφιάς. Γι’ αυτό άλλωστε συνδεόταν τόσο συχνά με διενέξεις ερωτικού περιεχομένου.

Από τα μέσα του 20ού αιώνα, μέσα από τη γυναικεία χειραφέτηση και τον καλύτερο έλεγχο επικίνδυνων χημικών ουσιών, το βιτριόλι σταμάτησε να είναι τόσο διαδεδομένο όπλο στη Δύση. Ωστόσο, αυτού του είδους η βία έχει σημειώσει τις τελευταίες δεκαετίες αύξηση σε περιοχές της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας, της υποσαχάριου Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Πλέον τα θύματα τέτοιων επιθέσεων είναι κατά 80% γυναίκες, συχνά θύματα ανδρών που τις εκδικούνται επειδή τους απέρριψαν σεξουαλικά.

Οι επιθέσεις με οξύ ήταν ανέκαθεν τροφή για τον κίτρινο Τύπο, αφού περιείχαν όλα τα βασικά συστατικά μιας νοσηρής υπόθεσης: έρωτα, αντιζηλία, βία, φρίκη και φυσικά άφθονο μισογυνισμό (συχνά εξίσου μοιρασμένο μεταξύ θύτη, αν ήταν γυναίκα, και θύματος).

Στην Ελλάδα η επίθεση με βιτριόλι είχε πολλές φορές γυναίκα δράστη και θύμα «ασυνείδητο» άνδρα εραστή. Δεν είναι τυχαίοι οι στίχοι του Τσιτσάνη στο ομώνυμο τραγούδι «Κίνδυνος θάνατος, για πάρτε το χαμπάρι, καινούρια μέτρα οι γυναίκες έχουν πάρει! Κι όποιος στον έρωτα σωστά δεν περπατήσει, ένα μπουκάλι βιτριόλι θ’ αντικρίσει!», όπου «σωστά δεν περπατήσει» υπονοούσε «δεν αποκαταστήσει» – ενίοτε κάποια έγκυο πρώην ερωμένη. Στην περίπτωση της τραγουδίστριας Σωτηρίας Μπέλλου η επίθεση με βιτριόλι κατά του τυραννικού συζύγου της, προτού καν ενηλικιωθεί, ήταν ένα είδος χειραφέτησης, αφού ο άνδρας της ήταν αλκοολικός και την κακοποιούσε. Ισως γι’ αυτό η ποινή των τριών ετών ήταν επιεικής και εξέτισε μόνο έξι μήνες.

Η πιο πρόσφατη και συνταρακτική ιστορία επίθεσης με οξύ ήταν αυτή κατά της Κωνσταντίνας Κούνεβα, η οποία ήταν γραμματέας της Ενωσης καθαριστριών στην Αττική. Η ίδια είχε αποκαλύψει πως δεχόταν απειλές λόγω της εμπλοκής της στο συνδικαλιστικό όργανο των καθαριστριών. Η υπόθεση δεν εξιχνιάστηκε ποτέ.