Σε έναν λόφο στα βορειοδυτικά της Ισπανίας, το χωριό Ουρουένια κοιτάζει προς μία τεράστια έκταση ηλιοτροπίων και κριθαριών, καθώς και ένα διάσημο οινοποιείο. Ορισμένα από τα καταστήματα είναι χτισμένα ακριβώς πάνω στον προμαχώνα του χωριού, που βρίσκονται εκεί από τον 12ο αιώνα.

Παρά την άγρια ομορφιά του, το συγκεκριμένο χωριό, όπως άλλωστε και πολλές ακόμη περιοχές της επαρχιακής Ισπανίας, έχει αντιμετωπίσει προβλήματα με την γήρανση και την μείωση του πληθυσμού, που ως αποτέλεσμα έχει αφήσει μόλις 100 περίπου μόνιμους κατοίκους. Δεν υπάρχει κρεοπώλης ή φούρναρης, αφού και οι δύο τους συνταξιοδοτήθηκαν πριν λίγους μήνες. Το τοπικό σχολείο έχει μόλις εννιά μαθητές.

Παρόλα αυτά, εδώ και περίπου μία δεκαετία, υπάρχει μία ακμάζουσα επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ουρουένια: τα βιβλία. Υπάρχουν 11 καταστήματα που πωλούν βιβλία, εκ των οποίων τα εννιά είναι αμιγώς βιβλιοπωλεία.

«Γεννήθηκα σε ένα χωριό το οποίο δεν είχε βιβλιοπωλείο, όπου ο κόσμος σίγουρα ενδιαφερόταν πολύ περισσότερο για την καλλιέργεια της γης και για τα ζώα από τα βιβλία», δήλωσε ο Francisco Rodríguez, ο 53χρονος δήμαρχος της Ουρουένια. «Αυτή η αλλαγή είναι λίγο περίεργη, αλλά είναι μία πηγή υπερηφάνειας το γεγονός ότι ένα μικροσκοπικό μέρος έχει γίνει πολιτιστικό κέντρο».

Το εγχείρημα μετατροπής του χωριού σε λογοτεχνικό κέντρο ξεκίνησε το 2007, όταν οι τοπικές κοινότητες επένδυσαν περίπου 3 εκατ. ευρώ, προκειμένου να ανακαινίσουν και να μετατρέψουν κτίσματα του χωριού σε βιβλιοπωλεία, καθώς και για να ανεγείρουν ένα εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο. Προσέφεραν ενοίκιο 10 ευρώ το μήνα σε όσους ενδιαφέρονταν να αναλάβουν ένα βιβλιοπωλείο.

Στόχος ήταν να κρατηθεί το χωριό ζωντανό μέσω του τουρισμού για βιβλία, τον οποίο είχαν θέσει και άλλα επαρχιακά κέντρα λογοτεχνίας στην Ευρώπη.

Η Ισπανία είναι μία από τις μεγαλύτερες αγορές λογοτεχνικών εκδόσεων στην Ευρώπη, τρέφοντας ένα δίκτυο περίπου 3.000 ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων – τουλάχιστον διπλάσιου αριθμού, αν μετρήσει κανείς και άλλα καταστήματα που πωλούν βιβλία. Ωστόσο, περίπου το 40% των βιβλιοπωλείων καταγράφουν λιγότερο από 90.000 ευρώ σε ετήσια έσοδα, που σημαίνει ότι οι επικεφαλής απλώς επιβιώνουν, σύμφωνα με τον Álvaro Manso, εκπρόσωπο της CEGAL, μίας ένωσης που εκπροσωπεί τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία της Ισπανίας.

Προκειμένου να βοηθήσει τις μικρότερες επιχειρήσεις να επιβιώσουν, το υπουργείο Πολιτισμού της Ισπανίας διοχέτευσε 9 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις προς τον κλάδο του βιβλίου, με σκοπό να εκσυγχρονιστεί και να ψηφιοποιηθεί.

Η επιβίωση αυτού του τεράστιου εθνικού δικτύου βιβλιοπωλείων στην Ισπανία, όπου το ποσοστό του αναγνωστικού κοινού δεν είναι εξαιρετικά υψηλό, είναι «ένα από τα μεγάλα παράδοξα αυτής της χώρας, αλλά θεωρώ ότι ζούμε κατά κάποιον τρόπο σε μία λογοτεχνική φούσκα», δήλωσε ο 47χρονος Víctor López-Bachiller, ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου Páramo στην Ουρένια.

Δεδομένου ότι το ενοίκιο είναι χαμηλό, ο κ. López-Bachiller, που είναι και κάτοικος του χωριού, δήλωσε ότι τα καταφέρνει, πουλώντας μεταχειρισμένα βιβλία. Στο κατάστημά του υπάρχουν επίσης περίπου 50 μοντέλα παλιών γραφομηχανών, τα οποία λέγεται πως είχαν χρησιμοποιηθεί από συγγραφείς όπως ο Jack Kerouac, o J.R.R. Tolkien, η Karen Blixen και η Patricia Highsmith.

Ο δήμαρχος κ. Rodríguez αναγνώρισε ότι η μετατροπή σε τουριστικό προορισμό δεν αποτελούσε εγγύηση ότι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι θα επέστρεφαν και θα κρατούσαν το χωριό ζωντανό. Ο ίδιος προέβλεψε ότι τα δημογραφικά στοιχεία της επαρχιακής Ισπανίας θα συνεχίσουν να είναι εμπόδιο για την επιβίωση του τόπου.

Η Ουρουένια έγινε αποδέκτης επιχορηγήσεων λόγω του γραφικού τοπίου και των κτιρίων της – και επειδή είναι σχετικά εύκολα προσβάσιμη τοποθεσία, περίπου δύο ώρες με αυτοκίνητο από την Μαδρίτη.

Το τουριστικό γραφείο στην Ουρουένια κατέγραψε 19.000 επισκέπτες το 2021. Οι αρμόδιοι δηλώνουν ότι ο πραγματικός αριθμός ήταν υψηλότερος, διότι πολλοί επισκέπτονται το χωριό για μία μόνο ημέρα και δεν περνούν από το γραφείο. Το χωριό επίσης δέχεται περίπου 70.000 ευρώ ετησίως από τα δημόσια ταμεία για την διοργάνωση πολιτιστικών δρώμενων.

Ο Joaquín Díaz, 74 ετών, Ισπανός τραγουδιστής και εθνογράφος, μετακόμισε στην Ουρουένια την δεκαετία του 1980 και ζει σε ένα παλιό κτίριο, όπου έχει συγκεντρώσει μία μεγάλη συλλογή παραδοσιακών οργάνων, βιβλίων και εγγράφων. Το σπίτι του μετατράπηκε σε μουσείο πριν από τρεις δεκαετίες.

Ο κ. Díaz δήλωσε «γενικά, η ζωή είναι πια πολύ ευκολότερη στην ισπανική επαρχία σε σχέση με 50 χρόνια νωρίτερα και όταν έφτασα εδώ κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι τα βιβλία θα μπορούσαν ποτέ να πωληθούν και να σώσουν αυτό το χωριό»

The New York Times/moneyreview.gr