ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Οι τελευταίες εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο φέρνουν στις Βρυξέλλες μνήμες του καλοκαιριού του 2015, όταν η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ κρεμόταν από μία κλωστή. Οπως τότε δεν γνώριζαν τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης, έτσι και τώρα οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ακόμη δεν είναι σίγουροι κατά πόσον ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός μπλοφάρει ή πραγματικά θέλει μία συμφωνία αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Και ενώ μας χωρίζουν λιγότερο από δύο μήνες από την επίσημη λήξη των διαπραγματεύσεων για την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ο Μπόρις Τζόνσον, χάνοντας την πλειοψηφία του στη βρετανική Βουλή, εκτίναξε την ανησυχία στις Βρυξέλλες στο «κόκκινο», καθώς πλέον το σενάριο για άτακτο Βrexit στις 31 Οκτωβρίου έρχεται όλο και πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Επιπροσθέτως, παρόλο που ο Βρετανός διαπραγματευτής Ντέιβιντ Φροστ πηγαινοέρχεται στη βελγική πρωτεύουσα και οι συνομιλίες με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι συνεχείς, αυτές περιγράφονται από Ευρωπαίους αξιωματούχους μάλλον ως «χάσιμο χρόνου». Την άποψη αυτή δεν συμμερίζεται ο Μπόρις Τζόνσον, καθώς επιμένει ότι οι συνομιλίες με την Ενωση για μία αναθεωρημένη συμφωνία έχουν «σημειώσει σημαντική πρόοδο». Ο εξωραϊσμός της πραγματικότητας θύμισε σε πολλούς την ελληνική κυβέρνηση του 2015, που δήλωνε ότι βρισκόταν κοντά σε συμφωνία με τους Ευρωπαίους εταίρους, ενώ στην πραγματικότητα απείχε παρασάγγας.

Η προσγείωση στην πραγματικότητα όμως γίνεται σχεδόν καθημερινά τις τελευταίες ημέρες, καθώς η εκπρόσωπος της Επιτροπής ενημερώνει τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους ότι «δεν υπάρχει κάτι καινούργιο από το Λονδίνο». Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι έτοιμη για να υπάρξει συμφωνία αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά συγχρόνως συνεχίζει τις προετοιμασίες για μία άτακτη έξοδο χωρίς να έχει μεσολαβήσει οποιαδήποτε συμφωνία: αυτό είναι το μήνυμα που σταθερά στέλνει η Κομισιόν.

«Υπάρχουν πολλές πολιτικές εξελίξεις στο Λονδίνο αυτή τη στιγμή, αλλά η θέση μας είναι σταθερή. Είμαστε διατεθειμένοι να δουλέψουμε εποικοδομητικά με τον Μπόρις Τζόνσον και να εξετάσουμε όποια πρόταση και αν φέρει, αρκεί να είναι συμβατή με τη συμφωνία αποχώρησης», επαναλαμβάνει η Μίνα Αντρέεβα, εκπρόσωπος της Επιτροπής.

Για την Επιτροπή, η διαπραγματευτική τακτική που ακολουθεί είναι γνωστή και έχει δοκιμαστεί και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του 2015 με την τότε ελληνική κυβέρνηση. Ο,τι και να γίνει, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν θα φύγουν από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όπως δεν είχαν φύγει και με τους Ελληνες αξιωματούχους όταν και εκείνοι πηγαινοέρχονταν επί μήνες χωρίς προτάσεις. Και αυτό γιατί η τακτική ήταν και παραμένει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν φεύγει ποτέ από τις διαπραγματεύσεις με ένα κράτος-μέλος, ακόμη και αν αυτές στην ουσία δεν γίνονται. Δεν πρέπει επ’ ουδενί να φανεί ότι η Ευρώπη ήταν αυτή που γύρισε την πλάτη της σε μία χώρα και τράβηξε την πρίζα.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν έχουν πολλά να κάνουν πέραν του να περιμένουν υπομονετικά κάποια διαφορετική πρόταση από το Λονδίνο. Παρακολουθούν την πολιτική αναταραχή που εξελίσσεται στη Μεγάλη Βρετανία και δεν είναι σίγουροι κατά πόσον η βρετανική κυβέρνηση προσπαθεί να ροκανίσει τον χρόνο και να φτάσει στο τέλος Οκτωβρίου, που είναι η προθεσμία η οποία έχει τεθεί από την Ενωση για συμφωνία, ή αν πραγματικά θέλει να βρεθεί κάποιος συμβιβασμός. Αυτό που εκτιμούν στις Βρυξέλλες είναι ότι ούτε στο επιτελείο του Βρετανού πρωθυπουργού αυτό είναι ξεκάθαρο.

Το ιρλανδικό σύνορο

Το βασικό εμπόδιο παραμένει το σύνορο με την Ιρλανδία, καθώς η βρετανική πλευρά μέχρι στιγμής δεν έχει παρουσιάσει καμία εναλλακτική πρόταση έτσι ώστε να μη δημιουργηθεί «σκληρό σύνορο» μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας, κάτι που θα έβαζε σε κίνδυνο την ειρηνευτική συμφωνία για το ιρλανδικό ζήτημα. Συγχρόνως, ο Μπόρις Τζόνσον ήταν ξεκάθαρος. Μόνο αν καταργηθεί το «σκληρό σύνορο» θα υπάρξει συμφωνία. Οι Βρυξέλλες από την άλλη φαίνεται να έχουν μαλακώσει τη στάση τους, λέγοντας ότι είναι ανοιχτές στο να αντικαταστήσουν το backstop –που θα κρατούσε το Ηνωμένο Βασίλειο ευθυγραμμισμένο με τα ευρωπαϊκά τελωνεία και εμπορικούς κανόνες– με κάτι άλλο. Το κάτι άλλο όμως δεν έχει ακόμα βρεθεί. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ τόνιζε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να παρουσιάσει «ιδέες που είναι λειτουργικές, ρεαλιστικές και αποδεκτές σε όλα τα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ιρλανδίας». Με άλλα λόγια, βρείτε αυτό που για δύο χρόνια δεν έχετε καταφέρει να επινοήσετε, και τότε θα το συζητήσουμε.

Ακόμη και στην πιο αισιόδοξη εκδοχή των πραγμάτων, όμως, το βέβαιο είναι ότι ο Μπόρις Τζόνσον δεν θα μπορέσει να βγάλει τη χώρα του από την Ε.Ε. έχοντας πετύχει συμφωνία με τις Βρυξέλλες μέχρι τις 31 Οκτωβρίου. Γιατί ακόμη και αν (ένα τεράστιο αν, με τα σημερινά δεδομένα) κατάφερνε να αποσπάσει συμφωνία στη σύνοδο κορυφής της 17ης Οκτωβρίου, η διαδικασία της επικύρωσης της συμφωνίας από όλα τα κράτη-μέλη και το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτεί χρόνο. Ολα αυτά, βέβαια, είναι εντελώς υποθετικά σενάρια για την ώρα, μια και ουδείς γνωρίζει στις Βρυξέλλες αν ο Τζόνσον θα είναι ακόμη πρωθυπουργός όχι στις 31 Οκτωβρίου, αλλά και την επόμενη εβδομάδα. Καθώς ο ίδιος δηλώνει ότι προτιμά «να τον βρουν πεθαμένο σε ένα χαντάκι» παρά να ζητήσει και τρίτη παράταση του Brexit, όπως τον υποχρεώνει η απόφαση της Βουλής, και με δεδομένο ότι η αντιπολίτευση δεν του κάνει το χατίρι να συναινέσει σε πρόωρες εκλογές, η λύση της παραίτησης διαγράφεται ολοένα και περισσότερο πιθανή. Μέχρι να λυθεί, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το βρετανικό πολιτικό αίνιγμα, οι Βρυξέλλες έχουν πολλά περιθώρια για σοβαρές διαπραγματεύσεις.

ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ