Οι …παρενθέσεις που έχουν κατά καιρούς ανοίξει στη διάρκεια ξεναγήσεων στα έργα της Συλλογής Κωστάκη, προκειμένου να αναφερθούν ανεκδοτολογικές ιστορίες που τα συνοδεύουν, συγκεντρώθηκαν και αποτελούν το υλικό μιας νέας, διαφορετικής έκθεσης.

Για παράδειγμα, παρατηρώντας κάποιος την «Αφαίρεση» του Αλεξάντρ Ρότσενκο, που φιλοτεχνήθηκε με την τεχνική τινάγματος του πινέλου (dripping), αναρωτιέται πώς διασώθηκε και μάλιστα σε τόσο καλή κατάσταση, δεδομένου ότι δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εποχή κατά την οποία «φορμαλιστικά» έργα που δεν ανταποκρίνονταν στην τεχνική του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, ήταν απαγορευμένα. Στην ιστορία που συνοδεύει τον πίνακα, θα διαβάσει ότι η ίδια ερώτηση υποβλήθηκε και στον εγγονό του Ρότσενκο, γνωστό ιστορικό τέχνης Αλεξάντρ Λαβρέντιεφ, ο οποίος απάντησε ότι ήταν αναρτημένο πάνω από το παιδικό κρεβάτι της κόρης του, Βαρβάρας, δημιουργώντας την εντύπωση μιας απλής χρωματιστής παιδικής ζωγραφιάς.

Ιστορίες σαν αυτήν, αποτελούν μία ιδιαίτερη αφήγηση, που συνοδεύει την έκθεση έργων Ρωσικής Πρωτοπορίας από την περίφημη συλλογή, με τίτλο «50+1 Ιστορίες από τη Συλλογή Κωστάκη», η οποία εγκαινιάζεται την Παρασκευή 9/6 στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη, στη Μονή Λαζαριστών. Περισσότερα από 100 έργα και αρχειακό υλικό από τη συλλογή Κωστάκη του Μουσείου, αποτελούν τη βάση για τις αφηγήσεις και τις διαδρομές που προτείνονται στους επισκέπτες και λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά με τις ιστορίες που τα συνοδεύουν.

«Όλες αυτές οι ιστορίες είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσες και απολύτως ενταγμένες μέσα στο πλαίσιο και στην εποχή. Είναι μία ρηξικέλευθη εποχή από πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής πλευράς και όπως γνωρίζουμε όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες έκαναν αυτά τα αριστουργήματα μέσα σε ένα καθεστώς εμπόλεμης κατάστασης», δήλωσε η ιστορικός τέχνης Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, με την επιστημονική συνεργασία της οποίας στήθηκε η έκθεση.

Αναφέρθηκε επίσης στην περίοδο που ο Κωστάκης αποκτά αυτά τα έργα. «Μαθαίνουμε πώς αρχίζει να ψάχνει τους καλλιτέχνες, να τους βρίσκει, να τους ξεθάβει από την αφάνεια, από τη λήθη, από τις απαγορεύσεις -γιατί ήταν απαγορευμένα έργα και ξεκινάει μία δεύτερη ζωή για αυτά τα έργα και ένας δεύτερος κύκλος επίσης παραλλήλων μικρών τέτοιων ιστοριών», συμπληρώνει η κ. Τσαντσάνογλου.

Από την πλευρά της η προϊσταμένη της Συλλογής Κωστάκη στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Θεσσαλονίκη Αγγελική Χαριστού, η οποία έχει την επιμέλεια της έκθεσης, επιβεβαιώνει ότι είναι μία πολύ διαφορετική έκθεση, η οποία θα προκαλέσει μία πιο οικεία σύνδεση του κοινού με τα έργα. «Σ’ αυτήν την έκθεση δεν υπάρχει η πολύ …ακαδημαϊκή και πολύ επιστημονική αφήγηση, που καμιά φορά μας βάζει σε μία απόσταση με τα έργα. Άλλωστε τη συλλογή την έχουμε δείξει και με τέτοια προσέγγιση. Οπότε νομίζουμε ότι αυτές οι ιστορίες μας βάζουν πιο πολύ μέσα στο κλίμα, μας φέρνουν πιο κοντά τα έργα και αποκτάμε μία πιο κοντινή σχέση μαζί τους σε προσωπικό επίπεδο», εξηγεί η κ. Χαριστού στη διάρκεια της ξενάγησης που έκανε σήμερα σε δημοσιογράφους.

Στην έκθεση εκπροσωπούνται όλοι σχεδόν οι καλλιτέχνες της διάσημης συλλογής, καθώς και όλες οι τάσεις και ομάδες της Ρωσικής Πρωτοπορίας των αρχών του 20ου αι. σε μια ισότιμη και συμπληρωματική συνύπαρξη έργων και κειμένων, μέσα από μια περισσότερο ανεκδοτολογική αφήγηση, μαζί με τις αυτούσιες εξιστορήσεις του συλλέκτη Γιώργου Κωστάκη που λειτουργούν συνδετικά. Όλα τα έργα της έκθεσης με τις ιστορίες που τα συνοδεύουν, κυκλοφορούν και σε έναν κατάλογο έκδοσης του MOMus. Όπως επισημαίνουν οι δύο ιστορικοί τέχνης, αφού ολοκληρώθηκε η έκθεση, ανακάλυψαν ότι υπάρχουν πολλές ακόμα ιστορίες οι οποίες έμειναν απ’ έξω, ενώ σύμφωνα με την κ. Τσαντσάνογλου θα χρειαζόταν ίσως και τρεις τόμοι για να τις χωρέσουν.

Στους δύο ορόφους της Μονής Λαζαριστών ξετυλίγεται μια ολόκληρη εποχή: οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις, τα ταξίδια, οι προσωπικές ιστορίες με τις εκρηκτικές αντιπαραθέσεις και τις βαθιές φιλίες, η ανεξάντλητη δημιουργικότητα και οι ευρηματικοί πειραματισμοί, ο κοινωνικός, καλλιτεχνικός, φιλοσοφικός, επιστημονικός και λογοτεχνικός αναβρασμός. «Αυτή η έκθεση παρόλο που είναι δομημένη σε ενότητες, δηλαδή σε ιστορίες που αφορούν έργα και καλλιτέχνες, έχει μία ιστορική αφήγηση, υπάρχει μία πορεία και παρακολουθώντας την ο επισκέπτης, θα μπορέσει να διαβάσει την ιστορία της ρωσικής πρωτοπορίας», δηλώνει η κ. Χαριστού.

Η έκθεση λειτουργεί στους δύο ορόφους του MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη στη Μονή Λαζαριστών. Τα εγκαίνια είναι την Παρασκευή 9/6 στις 19:00 ενώ λειτουργεί κάθε Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή 10:00 – 18:00 και κάθε Πέμπτη 12:00-20:00.