Τα «Πρωτοβρόχια» του Σπύρου Κιοσσέ είναι ένα χρονικό παιδικής ηλικίας με σοφία, οικονομία και χιούμορ

Σπύρος Κιοσσές
Τα πρωτοβρόχια
εκδ. Μεταίχμιο
σελ. 168

Η εντιμότητα, η οικονομία, η φυσικότητα και το ταλέντο του αφηγητή ορίζουν και ένα καλό ανάγνωσμα. Τα «Πρωτοβρόχια» του Σπύρου Κιοσσέ προσφέρουν ένα ψυχικό έδαφος συμφιλίωσης με όλα όσα φέρουμε ως παιδικές και εφηβικές μνήμες από μια εποχή που ήταν –και εκείνη– μια εποχή μετάβασης σε έναν κόσμο πιο σύνθετο, πιο σκληρό, λιγότερο προβλέψιμο.

Τα «Πρωτοβρόχια» μάς παραδίδουν τον Τάσο, έναν αξιολάτρευτο μικρό ήρωα, με το πρόσωπο του οποίου ταυτιζόμαστε ως αναγνώστες, και μας τον καθιστούν διάμεσο ανάμεσα στον κόσμο των ενηλίκων και στον κόσμο των ανηλίκων. Εμείς, ως ενήλικοι αναγνώστες, ασμένως στοιχιζόμαστε στο πλευρό του Τάσου, για όσα μικρά και μεγάλα, σοβαρά και ευτράπελα του συμβαίνουν, εκείνα τα κοντινά – μακρινά χρόνια που έχουν ήδη ξεθωριάσει στη χώρα της μνήμης. Τέλη της δεκαετίας του ’70 και αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν συνοπτικά η Ελλάδα της μαυρόασπρης τηλεόρασης γινόταν έγχρωμη και όταν η Ελλάδα του Κωνσταντίνου Καραμανλή παρέδιδε σκυτάλη στην Ελλάδα του Ανδρέα Παπανδρέου, ένα παιδί μεγαλώνει σε μια γειτονιά μιας πόλης της Θράκης. Θα μπορούσε να είναι και μια γειτονιά της Αθήνας, οι διαφορές είναι ελάχιστες, οι κλίμακες συγκλίνουν, η ψυχική ενδοχώρα είναι ταυτόσημη.

Ο Σπύρος Κιοσσές είναι ένας δραστήριος άνθρωπος των γραμμάτων με πείρα στη διδασκαλία και στη διαδικασία της γραφής και ως διδάσκων και ως δημιουργός. Με την εμπειρία που έχει αποκτήσει μας έδωσε αυτό το απόσταγμα σοφίας και παρατηρητικότητας, μια βουτιά στην ελληνική οικογένεια, με ιστορίες ευτράπελες, με καταστάσεις ευχάριστες και αληθινές, με συμβάντα ανατροπής και μαζί με μια πινακοθήκη χαρακτήρων, πρωταγωνιστικών και δευτερευόντων, που, όμως, όλοι συνθέτουν αυτές τις ψηφίδες που είναι τόσο γνώριμες και οικείες σε όλους μας, σε όποια γενιά και αν ανήκουμε και σε όποιο μέρος της Ελλάδας και αν μένουμε. Ο Τάσος, ο μικρός ήρωας, όπως και ο Σπύρος Κιοσσές, μένουν στην Κομοτηνή, και από εκεί εξακτινώνονται διαδρομές, που μπορεί να ακούγονται και σαν ένα παραμύθι σαν αυτά που εξιστορεί η γιαγιά του ήρωά μας. Αλλά δεν υπάρχει τίποτε λαογραφικό ή ηθογραφικό στα «Πρωτοβρόχια». Τα «Πρωτοβρόχια» είναι ένα σπονδυλωτό αφήγημα με φόντο την αστική ζωή σε μικρή κλίμακα, και είναι μια λογοτεχνία ολοζώντανη, τίποτε δεν σκαλώνει, δεν υπάρχει κοιλιά. Ο Σπύρος Κιοσσές μάς αποκαλύπτει το λεπτό του χιούμορ, μας δίνει με φινέτσα αξιομνημόνευτα περιστατικά, αλλά πρωτίστως μιλάει στην καρδιά με αλήθεια. Τα «Πρωτοβρόχια» είναι ένα αφήγημα βαθιάς ανθρωπιάς. Χωρίς πόζα, χωρίς αγωνία για το στυλ ή για τη νεωτερικότητα, είναι ένα πηγαίο και δουλεμένο είδος πεζού λόγου που θα έχει διάρκεια. Και θα έχει διάρκεια γιατί θα αγαπηθεί. Αγαπιέται ήδη.

Νίκος Βατόπουλος-kathimerini.gr