Χριστιανοί και Εβραίοι «Στην ίδια πόλη» είναι τίτλος μιας σειράς εκθέσεων ιστορικών τεκμηρίων που αναζητά την ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα μέσα από ανέκδοτες φωτογραφίες, έγγραφα και αντικείμενα.

Η σειρά περιλαμβάνει τρεις εκθέσεις: (α) Μουσική, θέατρο, πολιτισμός (στο Εβραϊκό Μουσείο). (β) Εκπαίδευση και αθλητισμός (Μάιος 2022, στη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης) και (γ) Θεσμοί και λειτουργία των κοινοτήτων, εμπόριο, επιχειρηματικότητα, εκδόσεις, τύπος, προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης (Οκτώβριος 2022, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης).

Αφετηρία της έκθεσης ήταν η έρευνα της Έδρας Εβραϊκών Σπουδών στα αρχεία του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης για τους Εβραίους μαθητές του. Η έρευνα έφερε στο φως πλούτο πληροφοριών για την ατομική, κοινωνική και γεωγραφική ταυτότητα εκατοντάδων εβραϊκών οικογενειών της Θεσσαλονίκης. Κάλυψε περίοδο 28 ετών (1915-1943), δηλαδή το χρονικό διάστημα ανάμεσα στην ίδρυση του Ωδείου και την εκτόπιση των Εβραίων από τη Θεσσαλονίκη, εκτόπιση που για τη συντριπτική πλειονότητά τους σήμαινε θάνατο. Ήταν έφηβοι και νέοι από εύπορες οικογένειες, που σπούδασαν μουσική για να δώσουν ποιότητα στη ζωή τους. Κανείς δεν θα περίμενε το φρικτό τέλος στο Άουσβιτς.

Η έκθεση παρουσιάζει συλλογές φωτογραφιών, προγραμμάτων, αφισών, εισιτηρίων, διαφημίσεων, αντικειμένων, εγγράφων και εφημερίδων, που αφορούν σε μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, και εν γένει σε πολιτιστικές δραστηριότητες της περιόδου.

Παράλληλα, αναζητά πρόσωπα και οικογένειες που μοιράστηκαν τον πολιτισμό της εποχής τους ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους. Το οικογενειακό αρχείο του Γ. Κωνσταντινίδη και οι συλλογές του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, μαζί με έγγραφα από το αρχείο του Κρατικού Ωδείου και άλλες πηγές, έδωσαν το υλικό για να απεικονιστεί η αστική τάξη της Θεσσαλονίκης και οι πολιτισμικές αξίες της. Ο επισκέπτης θα διαπιστώσει ότι στις φωτογραφίες των οικογενειών οι εβραίοι και οι χριστιανοί δεν ξεχωρίζουν.

Τεκμηριώνεται έτσι το πλαίσιο μέσα στο οποίο ένας ολόκληρος κόσμος βίωνε τον πολιτισμό. Ένας κόσμος στον οποίο τα κοινά κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά δεν είχαν λιγότερη σημασία από τη θρησκευτική ταυτότητα. Χριστιανοί, Εβραίοι και Μουσουλμάνοι, παρακολουθούσαν παραστάσεις, συναυλίες και σπούδαζαν μουσική. Ακόμη και για τους τρόφιμους των ορφανοτροφείων, η ενασχόληση με τη μουσική παιδεία εθεωρείτο πρωτεύουσα ανάγκη και οι αρμόδιοι αισθάνονταν την υποχρέωση να μετακαλούν μουσικούς διδασκάλους από το εξωτερικό.

Την έκθεση επιμελήθηκαν οι Γιώργος Αντωνίου (ΑΠΘ), Σταύρος Ζουμπουλάκης (Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων), Γιώργος Κωνσταντινίδης (Αρχείο Γ. Κωνσταντινίδη) και Ευάγγελος Χεκίμογλου (Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης) και θα μείνει ανοιχτή για το κοινό ως τις 15 Απριλίου.

Διοργανώνεται από την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης/Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης/Έδρα Εβραϊκών Σπουδών, Αρχείο Γεωργίου Κωνσταντινίδη, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, σε συνεργασία με το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και το Γενικό Προξενείο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στη Θεσσαλονίκη.

Σε δύο χαρακτηριστικές φωτογραφίες που ακολουθούν, τα εικονιζόμενα ζευγάρια παντρεύτηκαν το ίδιο έτος, το 1906.

Φωτογραφήθηκαν στο ίδιο εργαστήριο, του περίφημου φωτογράφου Albert Baubin, στο σκεπαστό τμήμα της οδού Βενιζέλου, που κάηκε στην πυρκαγιά του 1917. Ήταν ο 28χρονος Ανρί Φαρατζή και η 22χρονη Ματθίλδη Μαλλάχ από τη μια, ο 31χρονος Νικόλαος Μάνος και η 26χρονη Ιωάννα Ξανθίδου από την άλλη. Απόγονοι των ζευγαριών ζουν στη Γαλλία και στη Θεσσαλονίκη.