Η πολυτάραχη πορεία του Σουδάν από την «αραβική άνοιξη» έως την αντιπαράθεση των στρατηγών

Εμφύλιοι πόλεμοι, συνεχή πραξικοπήματα, ανθρωπιστικές καταστροφές και σφαγές (βλέπε Νταρφούρ), σε μια πάμφτωχη χώρα όπου η παραγωγή χρυσού κάνει θραύση, χαρακτηρίζουν το Σουδάν από την ανακήρυξή του σε ανεξάρτητο κράτος το 1956.

Η ρίζα του σημερινού χάους βρίσκεται στην ετεροχρονισμένη «αραβική άνοιξη», την κοινωνική εξέγερση του 2019, που ανέτρεψε τον αιμοσταγή δικτάτορα Αλ Μπασίρ, που κυβερνούσε από το 1989 τη χώρα. O κόσμος που κατέβηκε στους δρόμους το 2019 ζητούσε δημοκρατία και απαιτούσε από τους πολιτικούς της αντιπολίτευσης να σχηματίσουν μεταβατική κυβέρνηση.

Όπως, όμως, η «αραβική άνοιξη» του 2011 αποδείχθηκε βραχύβια, έτσι και στο Σουδάν, το 2019, τη λύση αποφάσισε να δώσει ο στρατός, με πραξικόπημα και υπόσχεση για μετάβαση σε πολιτική διακυβέρνηση. Από το 1956 που απέκτησε την ανεξαρτησία του, το Σουδάν έχει ζήσει περισσότερα από 15 στρατιωτικά πραξικοπήματα, με ελάχιστες μικρές περιόδους δημοκρατίας και κοινοβουλευτισμού.

Η ιστορία του Σουδάν είναι γεμάτη από εθνοτικές εντάσεις, θρησκευτικές διαμάχες και ανταγωνισμούς για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών του πηγών. Στη σύγχρονη ιστορία έχει βιώσει δύο εμφυλίους πολέμους ανάμεσα στην κεντρική κυβέρνηση και τις νότιες περιοχές της χώρας, τη δεκαετία του 2010, που είχε αποτέλεσμα να σκοτωθούν 1,5 εκατ. άνθρωποι και να δημιουργηθεί το Νότιο Σουδάν το 2011 ως ανεξάρτητο κράτος. Τη δεκαετία του 2000 είχε ξεσπάσει σύγκρουση στη δυτική περιοχή του Νταρφούρ, στην οποία έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι και εκτοπίστηκαν δύο εκατομμύρια. Στις σφαγές στο Νταρφούρ «διακρίθηκαν», μάλιστα, οι σημερινοί πολέμαρχοι, ο Αλ Μπουρχάν ως επικεφαλής του στρατού και ο Ντάγκλο (ευρύτερα γνωστός ως Χεμεντί), επικεφαλής παραστρατιωτικών δυνάμεων γνωστών ως πολιτοφυλακές Janjaweed, οι οποίες ευθύνονται για θηριωδίες και βιασμούς.

Το πραξικόπημα του 2021 υποτίθεται θα ήταν μία βραχύβια παρένθεση, ωστόσο η αντιπαλότητα των δύο πολεμάρχων που μοιράζονταν την εξουσία ως πρόεδρος ο ένας και αντιπρόεδρος ο άλλος, δεν σταμάτησε ποτέ με σποραδικές εχθροπραξίες. Η διαφωνία των δύο στρατηγών για το πώς θα έπρεπε να ενταχθούν οι παραστρατιωτικοί του Χεμεντί στον τακτικό στρατό ήταν το φιτίλι που άναψε τη μεγαλύτερη φωτιά το Σάββατο 15/4.

Οι δύο φιλόδοξοι ηγέτες συγκρούονται για την εξουσία, σε μία στρατηγικής σημασίας χώρα. Το Σουδάν βρίσκεται στη γεωπολιτικά ασταθή περιοχή που συνορεύει με την Ερυθρά Θάλασσα, την περιοχή του Σαχέλ και το Κέρας της Αφρικής. Η στρατηγική του θέση και οι πλουτοπαραγωγικές του πηγές έχουν καταστήσει το Σουδάν «μήλον της Έριδος» ανάμεσα στις περιφερειακές δυνάμεις.

Οι Σαουδάραβες και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θεωρούν τη μεταβατική περίοδο του Σουδάν ευκαιρία να απωθήσουν την ισλαμιστική επιρροή στην περιοχή. Μαζί με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία έχουν συστήσει την «Τετράδα» (Quad), η οποία επιχειρούσε να μεσολαβήσει στο Σουδάν μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη και την Αφρικανική Ένωση. Οι δυτικές δυνάμεις φοβούνται επίσης τη ρωσική επιρροή και την προσπάθεια της Μόσχας να αποκτήσει ερείσματα στην Ερυθρά Θάλασσα.

Στη Ρωσία ο χρυσός

Η Ρωσία φέρεται να κρύβεται πίσω από τον πυρετό του χρυσού, που ξεκίνησε το 2011 με τις ευλογίες του αιμοσταγούς δικτάτορα Αλ Μπασίρ. Το 40% των εξαγωγών χρυσού του Σουδάν κατευθύνεται στη Ρωσία μέσω Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, χρηματοδοτώντας τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία, που προσπαθεί να αποκτήσει ναυτική βάση με έξοδο στην Ερυθρά Θάλασσα.

Παρόλο που το Σουδάν θεωρείται η δέκατη μεγαλύτερη χώρα στην παραγωγή χρυσού στον κόσμο, η χώρα έχει το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας στη Βόρεια Αφρική. Το 32% των 45 εκατομμυρίων κατοίκων του Σουδάν ζούσε το 2022 κάτω από το εθνικό όριο φτώχειας. Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Γενικής Διοίκησης Εποπτείας και Ελέγχου Παραγωγικών Εταιρειών, η παραγωγή χρυσού στο Σουδάν το 2022 έφθασε σε επίπεδα ρεκόρ: 18 τόνοι και 637 κιλά.

Μωυσής Λίτσης-naftemporiki.gr