Εξήντα κρατούμενοι στις φυλακές Διαβατών, μαθητές του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας, βλέπουν ζωντανά απέναντί τους τον Δανοαμερικανό βιολιστή David Bogorad σε ένα μοναδικό θέαμα. Τον ακούν να εκτελεί ένα κομμάτι του Παγκανίνι, όμως αδυνατούν να πιστέψουν ότι το άρτιο αυτό αποτέλεσμα προκύπτει ενώ τα δάχτυλά του «πατούν» από την αρχή έως το τέλος του έργου μόνο σε μία χορδή.

Τον βιολιστή συνοδεύει η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης (Κ.Ο.Θ.), που έχει μετατρέψει σε σκηνή ένα μέρος του προαύλιου χώρου της φυλακής. Ο αφηγητής από την πλευρά της Κ.Ο.Θ. νωρίτερα, επιχείρησε να κάνει τους κρατούμενους να ταυτιστούν με τη συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα του σόλο βιολιού. «Οι τέσσερις χορδές δίνουν τη δυνατότητα στον εκτελεστή και τον συνθέτη να έχουν ένα μεγάλο εύρος κίνησης. Με τον περιορισμό τους σε μία μόνο χορδή, είναι σαν να …φυλακίζονται και να δυσκολεύονται να αναπτύξουν τις ιδέες, τη δεξιοτεχνία και τις δυνατότητές τους», είπε θέτοντας ένα καίριο ερώτημα: «Όταν κάποιος βρίσκεται σε ένα τέτοιο περιορισμό, είναι αυτό ένα πρόβλημα για το οποίο κανείς δεν μπορεί να κάνει τίποτα ή είναι μία πρόκληση όπου κάποιος εξαντλεί τη φαντασία, τις δυνατότητες και ό,τι άλλο τού δίνεται προκειμένου να κάνει ότι καλύτερο μπορεί;».

Εξήγησε ότι ο συνθέτης Νικολό Παγκανίνι απάντησε στο συγκεκριμένο ερώτημα γράφοντας το έργο Moses Fantasy και θύμισε στους κρατούμενους ότι η δική τους πρόκληση είναι το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στο οποίο φοιτούν. Οι ίδιοι εισέπραξαν με συγκίνηση τα όσα άκουσαν και ανταπέδωσαν τη μουσική προσφορά με πολύ δυνατό και παρατεταμένο χειροκρότημα.

Το μουσικό έργο ήταν μέρος ενός συνολικού προγράμματος διάρκειας 45 λεπτών, που παρουσίασε η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης στις φυλακές Διαβατών, ανήμερα της Ευρωπαϊκής Ημέρας Μουσικής, στο πλαίσιο των κοινωνικών της δράσεων.

«Η Κ.Ο.Θ. έχει ιστορία στις κοινωνικές δράσεις. Φέτος επιλέξαμε να κάνουμε αυτήν την κίνηση την Ημέρα της Μουσικής, γιατί θέλουμε να δηλώσουμε όσο πιο δυνατά γίνεται ότι η μουσική είναι για όλους και περισσότερο για αυτούς που την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη», δήλωσε στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης Σίμος Παπάνας. Σχολιάζοντας τα έργα που επιλέχθηκαν, είπε: «Είναι σημαντικός ο συμβολισμός των έργων γιατί αναφέρονται στο πώς ένας άνθρωπος, σε όποια περίσταση και αν βρεθεί, δεν πρέπει να χάνει την ελπίδα του και δεν πρέπει να σταματήσει να αγωνίζεται για την ευτυχία και την αγάπη».

Την άποψη ότι η μουσική είναι ελευθερία απέναντι στα δεινά που δημιουργεί ο εγκλεισμός, εξέφρασε η διευθύντρια του 3ου Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας στις Φυλακές Διαβατών Μαρία Γκρίζου. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ είπε ότι, μέσω της τέχνης, δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να σκεφτούν και να κάνουν μία αλλαγή στον αισθητικό τους τρόπο σκέψης. «Οι κρατούμενοι στερούνται μόνο το δικαίωμα της μετακίνησης. Από εκεί και πέρα έχουν δικαίωμα και στην περίθαλψη και στην εκπαίδευση, αλλά και να εκτίθενται στον πολιτισμό», δήλωσε.

Μουσικό πρόγραμμα γεμάτο συμβολισμούς

Η συναυλία ξεκίνησε με την εισαγωγή από την όπερα «Η κλέφτρα καρακάξα» του Τζοακίνο Ροσσίνι. Ο αφηγητής, «ξεναγώντας» τους κρατούμενους στην ιστορία του έργου, είπε ότι η υπόθεση που πραγματεύεται η συγκεκριμένη όπερα αφορά μία υπηρέτρια που βρίσκεται στη φυλακή κατηγορούμενη για κλοπή και κινδυνεύει να χάσει τη ζωή της. «Αυτό συνέβη διότι μια καρακάξα μπήκε στο σπίτι όπου δούλευε η υπηρέτρια και έκλεψε ένα ασημένιο κουτάλι. Η οικογένεια κατηγόρησε την υπηρέτρια για την κλοπή αυτή. Αυτός που τελικά σώζει την υπηρέτρια είναι ο δεσμοφύλακας, ο μόνος άνθρωπος που ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν, που από σύμπτωση είδε την καρακάξα να έχει κάτι άλλο γυαλιστερό στο ράμφος της, σκαρφάλωσε στη φωλιά της και βρήκε το χαμένο κουτάλι», είπε.

Το πρόγραμμα συνεχίστηκε με την «Καταιγίδα στη θάλασσα», από τη Συμφωνία του Τζόζεφ Χάυντν, το οποίο γράφτηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, αφού επικράτησε το λογοτεχνικό κίνημα «Θύελλα και Ορμή» στην Ευρώπη, στο οποίο προσχώρησαν όλες οι τέχνες, ανάμεσά τους και η μουσική, και το οποίο υποστήριζε την ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων ως αντίδραση στους περιορισμούς που επέβαλε ο ορθολογισμός του Διαφωτισμού. «Η συγκεκριμένη συμφωνία έχει τέσσερα μέρη. Η δική μου αυθαίρετη ερμηνεία είναι ότι στο πρώτο μπορεί κάποιος να αισθανθεί ότι δειλιάζει, δεν ξέρει προς τα πού να πάει, αλλά κάποια στιγμή βρίσκει το δρόμο του και προχωράει. Στο δεύτερο μέρος έχει πάρει την απόφασή του και αισθάνεται χαλαρός. Στο τρίτο μέρος έχει δεύτερες σκέψεις για την απόφασή του, ώσπου στο τέταρτο μέρος έρχεται η καταιγίδα. Το γεγονός ότι ξεσπά στη θάλασσα σημαίνει ότι δεν μπορεί κανείς να κρυφτεί πουθενά και το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να το αντιμετωπίσεις και να προχωρήσεις στη ζωή σου», υπογράμμισε ο αφηγητής.

Η συναυλία έκλεισε με «Τα πλάσματα του Προμηθέα» του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, ένα έργο που συμβολίζει την ελπίδα και την αγάπη, αφού αναφέρεται στον Προμηθέα, ο οποίος έκλεψε τη φωτιά από το Δία για να τη δώσει στους ανθρώπους που αγαπούσε πολύ. «Ήξερε όμως ότι θα τιμωρηθεί για την πράξη του και αυτό έγινε. Τον αλυσόδεσαν σε ένα βράχο στον Καύκασο όπου κάθε πρωί ένα όρνιο του έτρωγε το συκώτι, την επόμενη μέρα η πληγή έκλεινε και το ίδιο σκηνικό επαναλαμβανόταν για χρόνια. Ο Προμηθέας είχε αυτήν τη φρικτή τιμωρία αλλά έκανε τεράστια προσφορά στην ανθρωπότητα», τόνισε ο αφηγητής. Την αφήγηση έκανε ο Χρήστος Βλάχος, ενώ τη διεύθυνση της ορχήστρας είχε ο Αθανάσιος Σουργκούνης.

Η μουσική είναι για όλους

Το ίδιο πρόγραμμα η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης παρουσίασε και σε άλλες ειδικές ομάδες ατόμων που δεν έχουν απευθείας πρόσβαση στη μουσική, κάνοντας την Ευρωπαϊκή Ημέρα της Μουσικής μία τριήμερη γιορτή.

Η συναυλία δόθηκε στην ΕΛΕΠΑΠ Θεσσαλονίκης, το φιλανθρωπικό μη κερδοσκοπικό σωματείο που στηρίζει ολοκληρωμένα, παιδιά με κινητική αναπηρία και νευρο-αναπτυξιακά ελλείμματα.

«Για τα δικά μας παιδιά η μουσική παίζει σπουδαίο ρόλο και γι’ αυτό υπάρχει μέσα στις δραστηριότητές μας και χρησιμοποιείται κατά κόρον στις θεραπείες μας. Τα παιδιά της ΕΛΕΠΑΠ απολαμβάνουν στο πρόγραμμά τους μουσικοθεραπεία, η οποία αναπτύσσει ικανότητες, ηρεμεί και δίνει επιπλέον αισθητηριακά ερεθίσματα στα παιδιά», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια της ΕΛΕΠΑΠ Θεσσαλονίκης Εύα Σαρηγιαννίδου.

Περίπου 25 παιδιά παρακολούθησαν το πρόγραμμα με τους γονείς τους στις εγκαταστάσεις της ΕΛΕΠΑΠ στους Ελαιώνες Πυλαίας και ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό στα μουσικά ερεθίσματα που έλαβαν.

«Η αγάπη των παιδιών που είναι εδώ, είναι πάρα πολύ ευθεία και αυθόρμητη και αυτό είναι πολύ συγκινητικό για έναν μουσικό. Τα παιδιά αυτά δεν έρχονται για να κρίνουν, αλλά έρχονται γιατί αγαπούν αυτό που ακούν και αυτό κάνει πολύ μεγάλη διαφορά», είπε με συγκίνηση ο διευθυντής της Κ.Ο.Θ. κ. Παπάνας.

Αντίστοιχα, την Τετάρτη 21/6  το απόγευμα η συναυλία θα δοθεί στο ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ στη Σίνδο, ανοίγοντας ένα μουσικό ορίζοντα και στα μέλη του θεραπευτικού προγράμματος που ακολουθούν το δρόμο της απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης.