Το Ριφιφί/Du rififi chez les hommes (1955) αποτελεί την πιο χαρακτηριστική ταινία που γέννησε το γαλλικό νουάρ. Σκηνοθετημένη μαεστρικά από τον Ζυλ Ντασέν μας δείχνει μια πιο ρεαλιστική αλλά και ανθρώπινη εικόνα του γαλλικού υποκόσμου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ο Κόκκινος Κύκλος: Το αριστουργηματικό νουάρ του Ζαν-Πιερ Μελβίλ

Μετά από πέντε χρόνια στη φυλακή ο Τονί Στεφανουά, επιστρέφει στην πόλη όπου είχε συλληφθεί για ληστεία. Αρχικά έρχεται αντιμέτωπος με το παρελθόν του, καθώς ο ίδιος αποφεύγει τη συμμετοχή του σε εγκληματικές ενέργειες και προσπαθεί να ζήσει νόμιμα. Μετά όμως από μια συνάντηση με την πρώην μνηστή του, την οποία βρίσκει να έχει γίνει ερωμένη του γκάνγκστερ Γκρούτερ, αποφασίζει να επιστρέψει στον κόσμο του εγκλήματος. Ο Τονί συλλέγει παλιούς του γνωστούς αλλά και νέα άτομα ώστε να διαπράξει μια από τις πιο επικίνδυνες ληστείες της ζωής του.

Το «Ριφιφί» είναι μία από τις πιο σημαντικές ταινίες της εποχής του. Εδώ οι κανόνες του νουάρ αλλάζουν και αναμιγνύονται με έναν πρωτότυπο τρόπο. Ήρωάς μας δεν είναι ένας ντεντέκτιβ που αναζητά τη δικαιοσύνη, αλλά ένας εγκληματίας που ψάχνει τον εύκολο πλουτισμό. Οι άνθρωποι του υποκόσμου δεν προβάλλονται ως ανήθικα και παρανοϊκά άτομα αλλά ως άτομα φυσιολογικά με δικές τους οικογένειες και δικό τους κώδικα τιμής.

Μια άλλη καινοτομία σε σχέση με το υπόλοιπο νουάρ της εποχής είναι και η δεξιοτεχνικά σκηνοθετημένη σκηνή της ληστείας η οποία εξελίσσεται σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, σε μια από τις πιο ιστορικές στιγμές του κινηματογράφου. Πρόκειται για μια αγωνιώδη σεκάνς διάρκειας 30 λεπτών χωρίς διαλόγους ή μουσική, που παρατηρεί βήμα βήμα τον επαγγελματισμό και την επινοητικότητα των ληστών, ασκώντας στο θεατή μια ιδιότυπη γοητεία. Μάλιστα, ο ρεαλισμός της ήταν εντυπωσιακός σε τέτοιο βαθμό, ώστε η ταινία απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες καθώς ληστές αντέγραφαν τις τεχνικές που χρησιμοποιεί ο πρωταγωνιστής, κατά τη διάρκεια της διάρρηξης.

Αυτό όμως που πραγματικά απογειώνει το «Ριφιφί» είναι η σκηνοθεσία του Ντασέν. Διάφορες λήψεις από πρωτότυπες γωνίες, λήψεις πρώτου προσώπου αλλά και πλάνα μεγάλης διάρκειας, χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας ταινίας που πάλλεται από νεύρο και αμεσότητα. Ο Ντασέν δεν παραλείπει επίσης να εκμεταλλευτεί τους δρόμους του Παρισιού, και τη χειμωνιάτικη νοτισμένη ατμόσφαιρα της πόλης, ενώ η ασπρόμαυρη φωτογραφία των δρόμων, των μπαρ και των κλαμπ του Παρισιού του Φιλίπ Αγκοστίνι, προαναγγέλλει την προτίμηση των σκηνοθετών της Nouvelle Vague για τη σκοτεινή ατμόσφαιρα στα πλάνα τους.

Την εξαιρετική αυτή σκηνοθεσία βοηθά και η ψυχαναλυτική ερμηνεία του Ζαν Σερβέ (Jean Servais), ο οποίος είναι αυθεντία στο ρόλο του κουρασμένου, γερασμένου Τονί αλλά και η υπόλοιπη συμμορία η οποία απαρτίζεται από ένα εξαιρετικό καστ, με τον ίδιο τον Ντασέν στο ρόλο του Σέζαρ, του οποίου το πάθος για τις γυναίκες θα είναι η αιτία να προδοθούν.

Το «Ριφιφί» αποτελεί μια θρυλική ταινία του είδους. Έθεσε τη βάση για την μετέπειτα ανάπτυξη των «ταινιών ληστείας» που μεγαλούργησαν στο Χόλιγουντ και γνωστοποίησε τη δύναμη του γαλλικού νουάρ στο ευρύ κοινό. Χαρακτηρίστηκε δε από τον κριτικό τότε Φρανσουά Τριφό, ως το καλύτερο φιλμ νουάρ που είχε γυριστεί ως τότε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αμάρτημα του παρελθόντος: Το φιλμ νουάρ – υπόδειγμα του Ζακ Τουρνέρ

Πληροφορίες

Σκηνοθέτης: Jules Dassin
Σενάριο: Jules Dassin βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Auguste le Breton
Φωτογραφία: Philippe Agostini
Μουσική: Georges Auric
Ηθοποιοί: Jean Servais, Carl Möhner, Robert Manuel, Jules Dassin, Magali Noël
Βραβεία: Σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Καννών, καλύτερης ταινίας από την ένωση γάλλων κριτικών κινηματογράφου.
Τοποθεσία: Γαλλία, 1955
Διάρκεια: 115’

Κείμενο: Μήτσης Αθανάσιος (Μέλος Κ.Ο.Π.Ι.), Tom Dawson κριτική από το BBCi.films (myFILM.gr), κριτική του περιοδικού Variety (myFILM.gr)