Ο Τζόνσον είναι ο επικεφαλής και όλες οι αποφάσεις είναι πολιτικές. Εδώ όμως τα πράγματα ακολούθησαν μια πιο δαιδαλώδη διαδρομή.

Στις 13 Μαρτίου ο Πάτρικ Βάλανς, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης, μίλησε για την περίφημη πλέον ανοσία της αγέλης. Οι Βρετανοί είχαν αποφασίσει να επιτρέψουν τη διασπορά του κορωνοϊού ανάμεσα στους υγιείς, ώστε να επιτευχθεί η ανοσία για τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ποιες είναι οι συνέπειες της επιλογής στους αριθμούς των θυμάτων. Ομως, σίγουρα, η χαλαρή προσέγγιση απέναντι στον ιό στοίχισε στη Βρετανία κρίσιμα διαγνωστικά τεστ. Δύο μέρες πριν από τη δήλωση του Βάλανς, στις 11 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε ότι ο έλεγχος για τη διάγνωση του κορωνοϊού θα περιοριζόταν μόνο στους σοβαρά άρρωστους στα νοσοκομεία.

Στις 17 Μαρτίου η στρατηγική πήγε περίπατο. Νέα δεδομένα από την Ιταλία αξιολογήθηκαν από τους ερευνητές του Imperial College του Λονδίνου που συμβουλεύουν την κυβέρνηση. Τα στοιχεία έδειχναν ότι ο αριθμός όσων θα χρειαστεί να νοσηλευτούν θα ήταν πολύ μεγαλύτερος από τους αρχικούς υπολογισμούς της Βρετανίας. Αν η κυβέρνηση δεν άλλαζε στάση, τότε θα αντιμετώπιζε μια καταστροφική επιδημία, ενδεχομένως με 260.000 νεκρούς.

Δύο εβδομάδες αργότερα, την 1η Απριλίου, ενώ η Βρετανία είχε μπει στο μεταξύ σε καραντίνα, ο Τζόνσον είπε στους Βρετανούς ότι η χώρα πρέπει επειγόντως να αυξήσει τον αριθμό των διαγνώσεων. Περισσότερο από όλους είχαν ανάγκη αυτά τα τεστ οι ίδιοι οι γιατροί και νοσηλευτές. Τo 1/4 των βρετανών γιατρών και το 1/5 των νοσηλευτών είναι σε απομόνωση γιατί κάποιο μέλος της οικογένειάς τους ή και οι ίδιοι έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό. Από τις 180.000 που λείπουν από το πόστο τους, περίπου οι 150.000 θα μπορούσαν να επιστρέψουν αν έκαναν απλώς διαγνωστικό τεστ.

Ομως δεν υπάρχουν διαθέσιμα τεστ. Από τους περίπου 500.000 εργαζομένους της πρώτης γραμμής στο αγγλικό ΕΣΥ έχουν ελεγχθεί μόνο οι 2.000. Η Βρετανία κάνει 8.630 διαγνωστικά τεστ την ημέρα, η Γερμανία 70.000. Ακόμη χειρότερα, οι Βρετανοί δεν μπορούσαν καν να συνεννοηθούν μεταξύ τους.

Η Σάρον Πίκοκ, επικεφαλής του Οργανισμού Δημόσιας Υγείας στην Αγγλία, είπε ότι οι εκατομμύρια συσκευές για ελέγχους στο σπίτι (εύκολοι σαν τεστ εγκυμοσύνης) θα είναι διαθέσιμες εντός ημερών, αλλά ο επικεφαλής των υπηρεσιών υγείας στην Αγγλία Κρις Γουίτι, λίγες ώρες αργότερα, είπε ότι θα πρέπει να περιμένουμε ώστε να διενεργηθούν οι απαραίτητοι έλεγχοι ποιότητας. Στο μεταξύ, ο Εθνικός Οργανισμός Υγείας της Αγγλίας διέψευσε τον ισχυρισμό της κυβέρνησης ότι οι έλεγχοι έχουν φτάσει τις 10.000 ημερησίως λέγοντας ότι παραμένουν στις 6.000. Η κυβέρνηση είχε προαναγγείλει επίσης σε δραματικούς τόνους την αλλαγή γραμμής παραγωγής σε βρετανικά εργοστάσια ώστε να κατασκευάσουν 30.000 αναπνευστήρες. Σήμερα έχουν κατασκευαστεί μόλις 30. Οι συντηρητικές εφημερίδες «Times» και «Telegraph» περιέγραψαν τον κυβερνητικό σχεδιασμό ως «χάος» και «φιάσκο» αντίστοιχα.

Ο Τζόνσον είναι ο επικεφαλής και όλες οι αποφάσεις είναι πολιτικές. Εδώ όμως τα πράγματα ακολούθησαν μια πιο δαιδαλώδη διαδρομή.

Ο Ρίτσαρντ Χόρτον από την έγκυρη ιατρική επιθεώρηση «Λάνσετ» χαρακτήρισε την καθυστέρηση αντίδρασης στον κορωνοϊό από την βρετανική κυβέρνηση ως εθνικό σκάνδαλο, οι διαστάσεις του οποίου θα γίνουν αντιληπτές μόνο μετά το τέλος αυτής της ιστορίας. Ο Χόρτον είπε ότι η κυβέρνηση δεν αξιολόγησε τις προειδοποιήσεις που είχε λάβει από τον περασμένο Ιανουάριο. Το πρόβλημα με τον Χόρτον βέβαια είναι ότι τον Ιανουάριο ήταν επίσης καθησυχαστικός, χαρακτηρίζοντας τη μεταδοτικότητα του κορωνοϊού ήπια, και συνέστησε να αποφεύγονται οι υπερβολές.

Ποια ψυχραιμία;

Αυτή ήταν και η στάση της κυβέρνησης. Δυστυχώς, όμως, το μήνυμα της ψυχραιμίας ανέλαβε να επικοινωνήσει ο Μπόρις. Με τη φυσική και ασυγκράτητη αισιοδοξία του φτάσαμε στο άλλο άκρο. «Θα χαρείτε αν μάθετε ότι ήμουν σε ένα νοσοκομείο με πολλούς ασθενείς με κορωνοϊό και αντάλλαξα χειραψία με όλους», δήλωσε στους δημοσιογράφους στις 3 Μαρτίου.

Ο Τζόνσον πήρε λάθος δρόμο, αλλά δεν επινόησε ο ίδιος το μοντέλο της αγέλης. Σύμφωνα με την «Guardian», η Συμβουλευτική Επιστημονική Ομάδα Εκτακτων Καταστάσεων (Sage) που συμβουλεύει την κυβέρνηση στηρίχθηκε σε μαθηματικά και συμπεριφορικά μοντέλα και όχι στους ειδικούς σε θέματα δημόσιας υγείας. Ετσι, η Βρετανία δεν ακολούθησε την κλασική μέθοδο αντιμετώπισης των επιδημιών που στηρίζεται σε δύο βασικές αρχές: μαζικά διαγνωστικά τεστ και απομόνωση στο σπίτι. Οι ειδήμονες σε θέματα δημόσιας υγείας είχαν μικρή συνεισφορά στο μοντέλο που ακολούθησε τελικά η Βρετανία. Ο Κρις Γουίτι και ο Πάτρικ Βάλας μπορεί να είναι οι επικεφαλής της SAGE, αλλά δεν είχαν πρωτεύοντα ρόλο.

Οι Βρετανοί περηφανεύονται για τη συνέχεια του βρετανικού κράτους, την ανεξαρτησία του κρατικού μηχανισμού απέναντι στους εκάστοτε κυβερνώντες. Φαίνεται όμως ότι στην παρούσα συγκυρία ένα αμφιλεγόμενο μοντέλο αποφασίστηκε στους δαιδαλώδεις διαδρόμους της βρετανικής κρατικής εξουσίας και παραδόθηκε σε έναν αμφιλεγόμενο πολιτικό ώστε να το φέρει εις πέρας. Αυτόν τον εκρηκτικό συνδυασμό πληρώνει σήμερα η βρετανική κοινωνία.