Γιατί η αναμονή μας αγχώνει περισσότερο;

Όλοι έχουμε βιώσει αυτό το αίσθημα τρόμου, ενώ περιμένουμε να συμβεί κάτι που μας προκαλεί άγχος και φόβο, είτε πρόκειται για ένα σημαντικό test, μια δύσκολη συζήτηση που δεν σηκώνει αναβολή ή τα αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων. Τώρα νέα επιστημονική μελέτη αποκαλύπτει τον βασικό λόγο που η πρόβλεψη μιας επικείμενης απειλής μπορεί να προκαλέσει περισσότερο στρες από την ίδια την απειλή.

Οι ερευνητές από το University of California-Davis αναφέρουν ότι δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα για το πότε θα συμβεί ένα αρνητικό γεγονός που μας προκαλεί άγχος αλλά το πώς αλλάζει η αντίληψή μας για την απειλή με την πάροδο του χρόνου.

Πώς η αναμονή «τροφοδοτεί» το άγχος

Η μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Computational Psychiatry, υποδεικνύει ότι η στατιστική ιδιότητα που ονομάζεται «ποσοστό επικινδυνότητας» (ή κινδύνου) παίζει καθοριστικό ρόλο στην αύξηση της συμπεριφοράς αποφυγής και των συναισθημάτων φόβου και άγχους σε περιόδους αβεβαιότητας.

Το «ποσοστό επικινδυνότητας» αντιπροσωπεύει την πιθανότητα να εμφανιστεί μια απειλή οποιαδήποτε στιγμή, δεδομένου ότι δεν έχει συμβεί ακόμη. Καθώς ο χρόνος περνά χωρίς να συμβεί το επίφοβο γεγονός, το ποσοστό κινδύνου μπορεί να αυξηθεί, ακόμη και αν οι πιθανότητες της απειλής παραμένουν ακριβώς οι ίδιες.

Αυτό το αυξανόμενο ποσοστό κινδύνου φαίνεται να τροφοδοτεί το άγχος και μια ισχυρότερη παρόρμηση για αποφυγή δυνητικά απειλητικών καταστάσεων. «Αν ξέρετε ότι κάτι πρόκειται να συμβεί, όσο περνάει ο καιρός το ποσοστό επικινδυνότητας αυξάνεται γιατί γνωρίζετε ότι δεν έχει συμβεί νωρίτερα», λέει ο συν-συγγραφέας της μελέτης Δρ. Drew Fox, αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας στο UC Davis.

Τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν ψυχολόγους και ειδικούς ψυχικής υγείας να κατανοήσουν καλύτερα τις αγχώδεις διαταραχές, οι οποίες επηρεάζουν περίπου 1 στους 3 ανθρώπους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Με τον εντοπισμό συγκεκριμένων παραγόντων που συμβάλλουν στο προκαταβολικό άγχος, η επιστήμη ανοίγει νέες οδούς για την ανάπτυξη πιο στοχευμένων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων.

Τι έδειξε η έρευνα

Για να διερευνήσουν πώς η αβεβαιότητα επηρεάζει το άγχος, οι ερευνητές σχεδίασαν ένα πείραμα που άλλαζαν το χρονοδιάγραμμα των απειλών, διατηρώντας ίδιες τις πιθανότητες να συμβούν. Οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε δύο διαφορετικά απειλητικά περιβάλλοντα, ένα όπου τα σοκ ήταν πιο πιθανό να εμφανιστούν νωρίς και ένα άλλο όπου ήταν πιο πιθανό να συμβούν αργότερα.

Κατά τη διάρκεια του μεσαίου τμήματος κάθε δοκιμής, η πιθανότητα να λάβουν ένα σοκ από στιγμή σε στιγμή ήταν πανομοιότυπη μεταξύ των δύο συνθηκών.

Ωστόσο, το «ποσοστό επικινδυνότητας» ήταν υψηλότερο στην κατάσταση «πρώιμης απειλής» κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αυτός ο έξυπνος σχεδιασμός επέτρεψε στους ερευνητές να απομονώσουν τις επιδράσεις του «ποσοστού επικινδυνότητας».

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι ένιωθαν περισσότερο ανήσυχοι και ήταν πολύ πιο πιθανό να τερματίσουν πρόωρα τις δοκιμές για να αποφύγουν το σοκ στην πρώιμη κατάσταση απειλής, ακόμη και σε χρονικές περιόδους που γνώριζαν διανοητικά ότι το σοκ ήταν λιγότερο πιθανό.