Η κριτική σκέψη πήρε φέτος την… εκδίκησή της. Οι εκτιμήσεις για την πορεία των βάσεων εισαγωγής στα ΑΕΙ είναι σαφώς πτωτικές, κυρίως λόγω των πολύ κακών επιδόσεων στην Έκθεση.

Οι υποψήφιοι δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στο διαφορετικής φιλοσοφίας θέμα που ετέθη στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γενικής Παιδείας, καθώς απαιτούσε κριτική σκέψη και συνδυασμό διαφορετικών θεματικών ενοτήτων. Ετσι, οι επιδόσεις στο μάθημα «βούλιαξαν», αποτελώντας το βασικό βαρίδι για την πτώση των βάσεων, που θα είναι μικρότερη σε ιατρικές (στις 18.724 μονάδες βρέθηκε πέρυσι η πλέον περιζήτητη Ιατρική Αθηνών), νομικές (στις 18.013 μονάδες ήταν το 2019 η Νομική Αθηνών), πολυτεχνικές σχολές (στις 18.314 μονάδες πέρυσι η σχολή Η/Υ ΕΜΠ) και θα διευρύνεται όσο πλησιάζουμε τις σχολές η βάση των οποίων κινείται πέριξ του 10. Από την άλλη, δεν αποκλείεται να υπάρξει μικρή αύξηση σε ΑΕΙ με βάση κάτω του 10 κατά περίπτωση πεδίου.

Νέες παράμετροι στη διαμόρφωση των βάσεων είναι α) η αλλαγή του συστήματος μετεγγραφών, που είναι άγνωστο πώς θα επηρεάσει τις επιλογές των σχολών από τους υποψηφίους κατά τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού και β) η κατάργηση των συντελεστών βαρύτητας που (ανεξαρτήτως επιδόσεων και μηχανογραφικού) συμβάλλει ανοδικά στις βάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ. Βέβαια, ιδιαίτερο στοιχείο των φετινών Πανελλαδικών Εξετάσεων ήταν η αναστολή λειτουργίας των σχολείων λόγω του κορωνοϊού. Οπως φαίνεται οι μαθητές με ισχυρές βάσεις γνώσεων και προετοιμασία δεν επηρεάστηκαν ιδιαίτερα, όπως ανέφερε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ο Θεσσαλονικιός Ισίδωρος Καραπαστόλης, που με 18.975 μονάδες έχει ήδη «κλείσει» εισιτήριο για τη Νομική ΑΠΘ. «Φυσικά και ήταν μία δύσκολη περίοδος η καραντίνα, αλλά δεν επηρεάστηκα αφού είχα αποφασίσει να αφιερώσω τον χρόνο αυτό πριν από τις Πανελλαδικές στο διάβασμα», πρόσθεσε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ο Δημήτρης Χάνουζας από την Αθήνα, ο οποίος συγκέντρωσε 18.625 μονάδες και έχει στόχο τη σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ.

Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις μετείχαν συνολικά 94.020 υποψήφιοι, ενώ σε αυτούς θα προστεθούν και οι απόφοιτοι που χωρίς εξετάσεις θα διεκδικήσουν το 10% των θέσεων. Για το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 συνολικά θα εισαχθούν στις 430 σχολές και τμήματα ΑΕΙ 77.970 υποψήφιοι, χωρίς να περιλαμβάνονται οι θέσεις των στρατιωτικών σχολών, αστυνομίας, λιμενικού και εμπορικού ναυτικού. Με βάση την ανάλυση των επιδόσεων των υποψηφίων, που έγινε σε συνεργασία με τον μαθηματικό – αναλυτή κ. Στράτο Στρατηγάκη, προκύπτουν τα ακόλουθα:

• • Οι επιδόσεις στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία ήταν πολύ χειρότερες σε σχέση με πέρυσι. Ενδεικτικά, με πάνω από 18 βαθμολογήθηκε το 0,39% των υποψηφίων, ενώ το περυσινό αντίστοιχο ποσοστό ήταν σχεδόν τετραπλάσιο (1,34%). Κάτω από τη βάση βαθμολογήθηκε το 27,13%, ποσοστό πολύ υψηλότερο από το 16,11% του 2019.
• • Στο 1ο επιστημονικό πεδίο σχολών (ανθρωπιστικών, νομικών και κοινωνικών επιστημών) στα Αρχαία οι υποψήφιοι πήγαν χειρότερα σε όλη τη βαθμολογική κλίμακα. Στην Ιστορία πήγαν καλύτερα οι υποψήφιοι στις βαθμολογίες πάνω από 16. Στην Κοινωνιολογία δεν υπάρχει δυνατότητα σύγκρισης καθώς το μάθημα εξετάστηκε φέτος για πρώτη φορά, αντικαθιστώντας τα Λατινικά. Ωστόσο, οι επιδόσεις προσομοιάζουν με των Λατινικών τα προηγούμενα χρόνια. Στη Γλώσσα οι επιδόσεις ήταν πολύ χαμηλότερες. Παράλληλα, ο αριθμός των υποψηφίων για τις σχολές του πεδίου ήταν μικρότερος από πέρυσι, ακόμα και αν υπολογίσουμε και τους αποφοίτους που επέλεξαν να εξεταστούν με το παλαιό σύστημα, στοιχείο που υποδηλώνει τον περιορισμό του ενδιαφέροντος για τις σχετικές σπουδές.
• • Στο 2ο επιστημονικό πεδίο (θετικών και τεχνολογικών επιστημών) στα Μαθηματικά έγραψαν καλύτερα σε σχέση με το 2019, στη Φυσική οι καλοί μαθητές πήγαν πολύ καλύτερα, ωστόσο στη Χημεία παρατηρήθηκαν χειρότερες επιδόσεις από πέρυσι, ενώ στη Γλώσσα οι επιδόσεις ήταν πολύ χαμηλότερες. Βέβαια, ο αριθμός των υποψηφίων του πεδίου ήταν πολύ μικρότερος από πέρυσι και αναμένεται να περάσουν όλοι οι υποψήφιοι. Η δυσκολία των μαθημάτων του πεδίου αποθαρρύνει τους υποψηφίους να το επιλέξουν και, τελικά, όσοι το επιλέξουν εισάγονται σε κάποιο τμήμα ΑΕΙ.
• • Για το 3ο επιστημονικό πεδίο (υγείας και ζωής) την έκπληξη για την πορεία των βάσεων στα βαθμολογικά ρετιρέ των ιατρικών σχολών έκανε η Βιολογία. Πέρυσι το 28,14% των υποψηφίων έγραψε πάνω από 18 (δηλαδή 4.316 υποψήφιοι) ενώ φέτος μόνο το 15,21% (1.670). Αντίθετα, στη Χημεία εμφανίστηκαν καλύτερες από τις αναμενόμενες επιδόσεις στην κλίμακα πάνω από 18. Το 5,47% των υποψηφίων φέτος αρίστευσε (πάνω από 18), ενώ πέρυσι το αντίστοιχο ποσοστό στο μάθημα ήταν 3,37%.
• • Στο 4ο επιστημονικό πεδίο (οικονομίας και πληροφορικής) στο μάθημα της Οικονομίας οι υποψήφιοι έγραψαν πολύ καλύτερα σε σύγκριση με το 2019, αλλά στην Πληροφορική και τη Γλώσσα οι επιδόσεις ήταν πολύ χειρότερες. Στα Μαθηματικά οι χαμηλές επιδόσεις έχουν γίνει ο κανόνας στην ομάδα προσανατολισμού, που επιβεβαιώθηκε και φέτος. Ο αριθμός των υποψηφίων αυξήθηκε σε σχέση με πέρυσι, πράγμα που δείχνει ότι οι υποψήφιοι επιλέγουν τα οικονομικά από τις θετικές σπουδές, θεωρώντας ότι τα οικονομικά είναι ευκολότερος δρόμος προς το πανεπιστήμιο.

Τέλος, φέτος αυξήθηκαν εντυπωσιακά οι αναβαθμολογήσεις των γραπτών στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία. Αναβαθμολογήθηκε το 17,17% των γραπτών από 11,55% πέρυσι. Ενα γραπτό οδηγείται σε αναβαθμολόγηση όταν οι βαθμοί των δύο βαθμολογητών έχουν διαφορά μεγαλύτερη των 12 βαθμών (το άριστα είναι 100). Η αύξηση των αναβαθμολογήσεων αποδίδεται στην προσθήκη από φέτος της εξέτασης της Λογοτεχνίας στο μάθημα. Επίσης, βαθμολογητές ανέφεραν στην «Κ» ότι στην αρκετά διαφορετική αξιολόγηση του ίδιου γραπτού από τους δύο καθηγητές-βαθμολογητές έπαιξε ρόλο και το θέμα της Εκθεσης, το οποίο δυσκόλεψε τα παιδιά.

Τα SOS του μηχανογραφικού και ο γρίφος των μετεγγραφών

Τα θέματα στο… πέμπτο υποχρεωτικά εξεταζόμενο μάθημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων, όπως συνηθίζεται να λέγεται η υποβολή του μηχανογραφικού δελτίου, θα είναι δυσκολότερα φέτος σε σχέση με το 2019. Και αυτό διότι οι υποψήφιοι (και οι γονείς τους) εκτός από τον γρίφο των αντιστοιχιών ανάμεσα στα τμήματα ΑΕΙ, θα πρέπει να προσέξουν και τις τυχόν διαφορές ανάμεσα στις βάσεις εισαγωγής ομοειδών τμημάτων. Από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος αλλάζει το σύστημα μετεγγραφών από τα περιφερειακά στα κεντρικά ΑΕΙ, και τίθεται βαθμολογικό πλαφόν 2.750 μονάδων. Δηλαδή ένας υποψήφιος που πληροί τα κοινωνικά ή οικονομικά κριτήρια για να μετεγγραφεί από τμήμα περιφερειακού ΑΕΙ σε κάποιο κεντρικού πρέπει να έχει συγκεντρώσει έως 2.750 μονάδες λιγότερες από τη βάση του τμήματος στο κεντρικό ΑΕΙ. Αυτό θα περιορίσει τις μετεγγραφές και, όπως λέει μιλώντας στην «Κ» ο μαθηματικός-αναλυτής κ. Στράτος Στρατηγάκης, «κάθε φορά που περιορίζονται οι μετεγγραφές μεγαλώνει η βαθμολογική ψαλίδα ανάμεσα σε κεντρικά και περιφερειακά ΑΕΙ».

Ειδικότερα, έως και την Παρασκευή 17 Ιουλίου όλοι οι υποψήφιοι θα πρέπει να οριστικοποιήσουν το μηχανογραφικό τους δελτίο (επιλέγοντας ΟΡΙΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ),
στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://exams.it.minedu.gov.gr.

Μετά την παρέλευση της προθεσμίας, ουδείς υποψήφιος θα μπορεί να οριστικοποιήσει το μηχανογραφικό του δελτίο. Η κρισιμότητα της διαδικασίας συμπλήρωσης του μηχανογραφικού δελτίου καταδεικνύεται από το γεγονός ότι ο βασικότερος λόγος των υψηλών ποσοστών εγκατάλειψης των σπουδών στα ΑΕΙ –ο ένας στους τέσσερις φοιτητές τις εγκαταλείπει– είναι τα λάθη που κάνουν οι υποψήφιοι κατά τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου.

Τα τμήματα στα πανεπιστήμια είναι συνολικά 430 (μαζί με στρατιωτικές, αστυνομικές και σχολές λιμενικού φτάνουν τα 459). Σύμφωνα με τον κ. Στρατηγάκη, κατά τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού οι υποψήφιοι πρέπει, κατ’ αρχάς, να έχουν μελετήσει τους οδηγούς σπουδών των τμημάτων που δηλώνουν. Πρέπει να δηλώσουν τα τμήματα που επιθυμούν, ενώ είναι σημαντικό λάθος να συγκρίνουν τις μονάδες που έχουν συγκεντρώσει, με τις βάσεις εισαγωγής της προηγούμενης χρονιάς, οι οποίες προέκυψαν από άλλες συνθήκες. Από την άλλη, κάθε χρόνο πολλοί υποψήφιοι (και οι γονείς τους) έχουν μία απορία που απαντάται με ξεκάθαρη απάντηση: Οι μονάδες κάθε υποψηφίου μετρούν για να εισαχθεί σε ένα τμήμα και όχι η σειρά με την οποία ο υποψήφιος δήλωσε το τμήμα. Για παράδειγμα: εάν απομένει μία μόνο θέση στο τμήμα Χημείας ΕΚΠΑ και οι υποψήφιοι είναι δύο, θα την καταλάβει εκείνος που έχει 16.000 μονάδες έστω κι αν το δήλωσε το τμήμα 12ο, και όχι εκείνος που έχει 15.999 αλλά δήλωσε το τμήμα πρώτο.

Για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού οι υποψήφιοι πρέπει να μελετήσουν και τις αντιστοιχίες των τμημάτων, εάν ο υποψήφιος θέλει να πάρει μετεγγραφή σε κεντρικό ΑΕΙ. Φέτος από τα 430 τμήματα τα 92 δεν έχουν αντιστοιχία με κάποιο άλλο, και άρα δεν δέχονται και ούτε δίνουν μετεγγραφές. Μάλιστα, όπως λέει στην «Κ» ο σύμβουλος σταδιοδρομίας κ. Σπύρος Μιχαλούλης, οι φετινές αντιστοιχίες για τις μετεγγραφές έχουν διαφοροποιηθεί σε σχέση με τη περυσινή χρονιά. Για παράδειγμα:

• • Το τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Κοινωνικής Εργασίας του Παν. Πατρών (προέκυψε από τη μετονομασία του Παιδαγωγικού Δημοτικής Εκπαίδευσης και  τη συγχώνευσή του με το τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας), δεν είναι αντίστοιχο ούτε με τα παιδαγωγικά τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης, ούτε με τα τμήματα Κοινωνικής Εργασίας. Το τμήμα αυτό πέρυσι ήταν αντίστοιχο και με τα Παιδαγωγικά και με τα τμήματα Κοινωνικής Εργασίας.
• • Το τμήμα Ψυχολογίας του Παν. Δυτικής Μακεδονίας, με έδρα τη Φλώρινα, από το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 δεν είναι αντίστοιχο με τα υπόλοιπα τμήματα Ψυχολογίας. Πέρυσι ήταν αντίστοιχο και με τα άλλα τμήματα Ψυχολογίας.
• • Τα τμήματα Βιοτεχνολογίας του Γεωπονικού Παν. Αθηνών και το τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών Παν. Ιωαννίνων από το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 είναι αντίστοιχα μόνο μεταξύ τους. Ουσιαστικά ένα τμήμα με επαγγελματικά δικαιώματα γεωπόνου (το Βιοτεχνολογίας του ΓΠΑ) αντιστοιχίζεται με ένα τμήμα με επαγγελματικά δικαιώματα βιολόγων.
• • Το τμήμα Χημείας του Διεθνούς Πανεπιστημίου με έδρα την Καβάλα, από το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021 δεν θα είναι αντίστοιχο με τα υπόλοιπα τμήματα Χημείας, ενώ πέρυσι ήταν.

Βέβαια, το άγχος του μηχανογραφικού θα μπορούσε να αμβλυνθεί εάν οι υποψήφιοι το συμπλήρωναν χωρίς να έχουν υπόψη τη βαθμολογία τους. Οπως παρατηρεί ο κ. Μιχαλούλης, «η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών συμπληρώνει το μηχανογραφικό μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Αυτό είναι μη επαρκές διάστημα ώστε κάποιος να κάνει μια σωστή συμπλήρωση μηχανογραφικού, με δεδομένο ότι πολλά παιδιά δεν έχουν γνώση για τις σχολές, τα επαγγελματικά δικαιώματα, τις αλλαγές τις μετεγγραφές, τις αντιστοιχίες κ.λπ. Πιστεύω λοιπόν ότι θα πρέπει τουλάχιστον φέτος να δοθεί μεγαλύτερη προθεσμία και ότι θα πρέπει να επανέλθει η συζήτηση για να γίνονται τα μηχανογραφικά πριν από τις Πανελλαδικές Εξετάσεις για να έχουν οι μαθητές και οι γονείς όλο τον χρόνο που χρειάζονται».

Η παπαγαλία

Τα διαφορετικής φιλοσοφίας θέματα φέτος στην Εκθεση και η αποτυχία των υποψηφίων καταδεικνύουν την ανάγκη για εξοβελισμό της παπαγαλίας και για ουσιαστική προσέγγιση της εξεταστέας ύλης. «Μέχρι πέρυσι, οι μαθητές για να απαντήσουν αναπαρήγαν επιχειρήματα από τετριμμένα και τυποποιημένα σχεδιαγράμματα που δεν άφηναν στον εξεταζόμενο περιθώρια για κριτική επεξεργασία. Στο φετινό θέμα της Εκθεσης απαιτήθηκε αφενός η προσωπική άποψη και εμπειρία των μαθητών και αφετέρου πιο σύνθετη και συνδυαστική προσέγγιση ενός θέματος που εκ πρώτης όψεως φάνηκε απλό. Ετσι, ένας μαθητής που είχε μάθει να αποστηθίζει και να επιχειρηματολογεί στηριζόμενος σε τυπικά επιχειρήματα δεν μπορούσε να ανταποκριθεί», αναφέρουν στην «Κ» οι Μαρία Γαλιάνου, Δήμητρα Καλτέκη και Πωλίνα Μαρούκη, φιλόλογοι σε φροντιστήριο της Θεσσαλονίκης. Και προσθέτουν: «Αναμφίβολα, δεν αναιρείται η χρησιμότητα των σχεδιαγραμμάτων, γιατί μέσω αυτών θα καταφέρουν τα παιδιά να “χτίσουν” ένα λεξιλογικό υπόβαθρο και κυρίως μια εικόνα για τα θέματα που απασχόλησαν διαχρονικά τους ανθρώπους αλλά και για όσα απασχολούν τον σύγχρονο κόσμο. Ωστόσο, είναι εξίσου αναμφίβολο ότι επαρκούν ως εργαλεία ανάπτυξης της κριτικής σκέψης. Για την ολοκληρωμένη προετοιμασία του μαθητή είναι απαραίτητο να περιοριστεί η παραδοσιακή διδασκαλία και να αξιοποιηθούν μέθοδοι όπως ο διάλογος στην τάξη και η άντληση επιχειρημάτων μέσα από κείμενα, εικόνες και γεγονότα της επικαιρότητας. Με λίγα λόγια, ο μαθητής πρέπει να μάθει να σκέφτεται “έξω από το κουτί”».

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ-kathimerini.gr