Θα παρέχουν ολοκληρωμένη φροντίδα υψηλού επιπέδου σε ασθενείς με άνοια

Είναι η καλύτερη είδηση, το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα για τους πάσχοντες από άνοια και τους ανθρώπους που τους φροντίζουν. Για πρώτη φορά θα λειτουργήσουν στην Ελλάδα πρότυπα ιατρεία μνήμης, που θα παρέχουν ολοκληρωμένη φροντίδα σε ασθενείς με διαταραχές μνήμης και στις οικογένειές τους, ακολουθώντας τις πλέον προηγμένες διεθνώς κατευθυντήριες οδηγίες και πρακτικές. Επίσης έχουν καταρτιστεί χάρτες που δείχνουν πώς κατανέμονται οι νοσούντες στην επικράτεια και πού εντοπίζονται οι μεγαλύτερες ανάγκες. Τα παραπάνω είναι έργο της «Ελληνικής Πρωτοβουλίας Ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ» (Hellenic Initiative Against Alzheimer’s Disease-HIAAD.org), καρπός της συνεργασίας του Κέντρου Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ του Πανεπιστημίου Johns Hopkins των ΗΠΑ και του Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας του τμήματος Πληροφορικής, του Ιονίου Πανεπιστημίου (BiHELab).

«Η άνοια δεν είναι μια αρρώστια για την οποία οι ασθενείς και οι οικείοι τους πρέπει να ντρέπονται, ή να την κρύβουν, να δίνουν μόνοι τους τη μάχη εναντίον της. Στα ιατρεία μνήμης η ομάδα των ειδικών μπορεί να κάνει πολλά για αυτούς», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος της HIAAD, επικεφαλής του Κέντρου Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για τη νόσο Aλτσχάιμερ του Johns Hopkins, καθηγητής Κωνσταντίνος Λυκέτσος.

Εχουν ήδη γίνει τα πιο σημαντικά βήματα από τη HIAAD και μέλη του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Ανοια –την πρόεδρό του δρα Παρασκευή Σακκά και τον καθηγητή Ψυχιατρικής Αντώνιο Πολίτη– προκειμένου τα 30 και πλέον κέντρα μνήμης που λειτουργούν ήδη στην Ελλάδα να αναβαθμιστούν σε πρότυπα ιατρεία μνήμης. «Η HIAAD έκανε μια απογραφή όλων των δομών για την άνοια που λειτουργούν στην Ελλάδα και έφερε κοντά όλους τους κλινικούς και ερευνητές που ασχολούνται με τις νοητικές διαταραχές και απασχολούνται στις δομές αυτές, προκειμένου να συνεργαστούν και να καταλήξουν στα ελάχιστα κριτήρια που πρέπει να πληρούν τα ιατρεία μνήμης, με βάση αμερικανικά πρότυπα, προσαρμοσμένα στα ελληνικά δεδομένα», σημειώνει ο κ. Λυκέτσος. Πρόκειται για ένα μοντέλο ιατρείου, σύμφωνα με τον καθηγητή Ψυχιατρικής κ. Πολίτη, «πολύ πρωτότυπο, πολύ υψηλού επιπέδου και με ελληνική πλέον ταυτότητα».

Τα ελάχιστα κριτήρια περιλαμβάνουν τη λειτουργία των ιατρείων από μια πολυ-διεπιστημονική ομάδα, τον συντονιστή ψυχίατρο-νευρολόγο ή γηρίατρο, ειδικευμένο ψυχολόγο, νοσηλευτή, κοινωνικό λειτουργό, εργοθεραπευτή, που θα κάνουν τη διάγνωση, θα αξιολογούν τις ανάγκες εξατομικευμένης φροντίδας, θα σχεδιάζουν τη θεραπεία. «Αλλά θα φροντίζουν και για τη συνέχιση της φροντίδας από τους τοπικούς φορείς υγείας, καθώς τα περισσότερα ιατρεία βρίσκονται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Δεν είναι όλα ακόμη σε επίπεδο προτύπου, ωστόσο προσφέρουν πολύ σημαντικές υπηρεσίες», σημειώνει ο κ. Πολίτης. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν ακριβώς 36 ιατρεία σε πανεπιστημιακές κλινικές (ξεκίνησαν από το Αιγινήτειο και το ΑΠΘ και επεκτάθηκαν σε άλλες πόλεις) και σε εταιρείες νόσου Αλτσχάιμερ, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Βόλο, Αλεξανδρούπολη, Κοζάνη, Αρτα, Καβάλα.

«Η πιστοποίηση των ιατρείων είναι το επόμενο βήμα. Εχουμε πολύ καλά ιατρεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Θέλουμε όλα να αποκτήσουν αυτό το επίπεδο, να αξιολογούνται και να πιστοποιούνται. Η αξιολόγηση και η πιστοποίηση θα γίνονται διαδικτυακά, ώστε να παρακολουθούν όλα τα κέντρα που δεν είναι ακόμη πρότυπα», εξηγεί ο κ. Λυκέτσος. «Επίσης τα έμπειρα κέντρα μπορούν να παρέχουν διαδικτυακή υποστήριξη στα υπόλοιπα, ή να βοηθήσουν στο στήσιμο μιας νέας μονάδας στην Περιφέρεια. Σε αυτό το σημείο υπεισέρχεται ο Ελληνικός Χάρτης Ανοιας και Ηπιας Γνωστικής Διαταραχής, που δείχνει κατά προσέγγιση τους νοσούντες ανά νομό και αποκαλύπτει τις ελλείψεις φροντίδας για ένα φαινόμενο πανδημικό».

Οι πάσχοντες

Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή του BiHELab του Ιονίου Πανεπιστημίου, Θεμιστοκλή Εξαρχο, «ο υπολογισμός του αριθμού των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια και ήπια γνωστική διαταραχή ανά νομό και Περιφέρεια έγινε με βάση τους επιπολασμούς, ανά ηλικιακή ομάδα, από τη μελέτη της Ελληνικής Διαχρονικής Ερευνας της Γήρανσης και της Διατροφής που διεξάγει ο αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας Νικόλαος Σκαρμέας και την απογραφή του ελληνικού πληθυσμού του 2011». Βλέπουμε ότι στην Αττική ξεπερνούν τις 50.000, στη Θεσσαλονίκη τις 15.000, στο Ηράκλειο, την Αχαΐα, την Αιτωλοακαρνανία, τη Λάρισα, τις Σέρρες κυμαίνονται μεταξύ 3.500 και 4.500. «Παράλληλα δημιουργήσαμε έναν χάρτη με όλες τις δομές που προσφέρουν υπηρεσίες σε ασθενείς με άνοια. Από τους δύο αυτούς χάρτες αναδεικνύονται οι ελλείψεις και είναι δυνατή η χάραξη πολιτικής για τη δημιουργία νέων δομών», τονίζει ο κ. Εξαρχος.

Με την πανδημία του κορωνοϊού και «την απομόνωση στο σπίτι, η κατάσταση των νοσούντων έχει σαφώς επιδεινωθεί. Παντού. Είναι πολύ σημαντικά για την άνοια η φροντίδα στα κέντρα, η έξοδος από το σπίτι, η κοινωνική ζωή», σημειώνει ο κ. Λυκέτσος. Η τηλεϊατρική, μία από τις υπηρεσίες που έχουν προβλεφθεί για τα πρότυπα ιατρεία μνήμης, και οι επισκέψεις κατ’ οίκον, έχουν δώσει λύσεις. «Στην ψυχιατρική κλινική του Αιγινητείου παρέχουμε υπηρεσίες εξ αποστάσεως, ώστε να μην έρχονται οι ασθενείς στο νοσοκομείο· η άνοια θεωρείται σοβαρό υποκείμενο νόσημα», αναφέρει ο κ. Πολίτης.

Μέσα σε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο η HIAAD έχει κάνει πολλά προς όφελος των νοσούντων και των οικογενειών τους. Τα βασικά τους πλεονεκτήματα είναι, σύμφωνα με τον διευθυντή του Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, καθηγητή Παναγιώτη Βλάμο, «η προσαρμογή των βέλτιστων πρακτικών που εισηγείται η Πρωτοβουλία στις παραμέτρους της ελληνικής πραγματικότητας και η διάθεση συνεργασίας με όλους τους φορείς και τους επιστήμονες που είναι διαθέσιμοι. Η εξωστρέφεια που ακολουθείται και η πολυφωνία των απόψεων συνοδεύονται με πρακτικές προθεσμίες, ώστε να υπάρχουν παραδοτέα προς αξιολόγηση από την επιστημονική κοινότητα, τους κλινικούς ιατρούς, τους φορείς εφαρμογής και τέλος την ελληνική κοινωνία σε πραγματικό χρόνο».

Η αξία της ενημέρωσης του κοινού

Για τον κ. Λυκέτσο, πέρα από την αναβάθμιση της φροντίδας, εξίσου σημαντική είναι «η ενημέρωση του κοινού σχετικά με την άνοια, καθώς είναι πολύ σημαντικό οι ασθενείς και οι οικείοι τους να γνωρίζουν ότι σήμερα μπορούν να γίνουν πολλά για να τους βοηθήσουν, καθώς και η εκπαίδευση των φροντιστών και των επαγγελματιών υγείας. Ετοιμάζουμε δύο βιβλία, τα οποία θα εκδοθούν από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Το ένα παραθέτει με τρόπο απλό τα πάντα γύρω από την άνοια, και απευθύνεται στο γενικό κοινό, και το άλλο είναι ένας οδηγός για τους επαγγελματίες υγείας. Το τρίτο σκέλος του οράματός μας αφορά την έρευνα. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο Ελλήνων επιστημόνων από τη χώρα και το εξωτερικό, σε συνεχή μεταξύ τους συνεργασία, για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, νέων προτύπων φροντίδας, π.χ. για τη μετεγχειρητική άνοια, κ.ά. Εχουμε δημιουργήσει δύο ομάδες, πάνω στη βασική και την κλινική έρευνα και διοργανώνουμε μηνιαία σεμινάρια, με πολύ καλή μέχρι στιγμής ανταπόκριση, ώστε να αναπτυχθούν συνεργασίες», καταλήγει ο κ. Λυκέτσος.

Τασούλα Καραϊσκάκη – kathimerini.gr