Πρότυπα Επαγγελματικά Λύκεια θα δημιουργηθούν από το προσεχές σχολικό έτος. Το υπουργείο Παιδείας προχωρά σε αναδιάταξη, μέσω νομοσχεδίου, της επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης, ώστε να προσελκύει τους αποφοίτους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Στόχος είναι οι δομές εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης να συνδεθούν άμεσα με την αύξηση της παραγωγικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης και τη μείωση του ποσοστού ανεργίας.

Ειδικότερα, ο ευρωπαϊκός στόχος είναι το έως και φέτος 60% των ατόμων έως 35 ετών να έχει περάσει από την επαγγελματική εκπαίδευση. Μάλιστα, στη Γερμανία το 70% των αποφοίτων Γυμνασίου επιλέγει, ως επόμενο βήμα, την επαγγελματική εκπαίδευση. Στην Ελλάδα, ωστόσο, η κατάσταση είναι… αντίστροφη. Στη χώρα μας η επαγγελματική εκπαίδευση θεωρείται «αποπαίδι» της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και μόνο το 30% επιλέγει Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) ενώ το 70% των αποφοίτων Γυμνασίου επιλέγει Γενικά Λύκεια (ΓΕΛ) με στόχο να εισαχθεί, μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων, στα πανεπιστήμια. Οι περισσότεροι βέβαια επιλέγουν χαμηλόβαθμες σχολές ΑΕΙ τις οποίες είτε δεν τις ολοκληρώνουν είτε με το «αδύναμο» πτυχίο τους καταλήγουν στην ανεργία ή την ετεροαπασχόληση. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία διετία καταγράφεται στροφή των μαθητών προς τα ΕΠΑΛ αντί των ΓΕΛ, η οποία αποδίδεται στην αύξηση του αριθμού των θέσεων που μπορούν να διεκδικήσουν στα ΑΕΙ οι μαθητές των ΕΠΑΛ. Δηλαδή, μέσω της στροφής τους προς τα ΕΠΑΛ οι υποψήφιοι αναζητούν τον ευκολότερο δρόμο προς περιζήτητες σχολές των ΑΕΙ, κάτι που δεν συνάδει με τη φιλοσοφία της επαγγελματικής εκπαίδευσης που έχει στόχο να εκπαιδεύσει άρτια τεχνικούς για την αγορά εργασίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, το υπουργείο Παιδείας, μέσω νομοσχεδίου που θα τεθεί σε διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς, θα δώσει τη δυνατότητα στα νυν συμβατικά ΕΠΑΛ να μετατραπούν σε Πρότυπα, με αξιολόγηση του προσωπικού τους. Αυτό θα γίνει από την επόμενη σχολική χρονιά και ο τελικός αριθμός των Πρότυπων ΕΠΑΛ που θα ιδρυθούν θα εξαρτηθεί και από το δημοσιονομικό κόστος.

Ο λόγος για την προτίμηση των Ελλήνων στα ΓΕΛ είναι ότι απουσιάζουν οι δομές εκπαίδευσης και κατάρτισης που προσφέρουν ένα πτυχίο με αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, και κατά συνέπεια όλοι στοχεύουν σε ένα πανεπιστημιακό πτυχίο. Οι προβλέψεις, όμως, του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP) για το 2030 αναφορικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση αναδεικνύουν ότι τα 2/3 των θέσεων εργασίας θα απαιτούν μεσαία και χαμηλά προσόντα. Στην τελευταία έκθεση του CEDEFOP για την επισκόπηση της μαθητείας, η χώρα μας κατατάχθηκε στην τελευταία θέση μεταξύ των 28 χωρών της Ε.Ε., με βαθμό μόλις 9 στα 100, στο κατά πόσον οι πτυχιούχοι βρίσκουν δουλειά κατάλληλη των ακαδημαϊκών εφοδίων τους. Την ίδια στιγμή, στους δείκτες ελκυστικότητας και αποτελεσματικότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των κρατών- μελών. Συγκεκριμένα, οι Ελληνες είτε είναι υπερπροσοντούχοι αλλά για να επιβιώσουν αναγκάζονται να δεχθούν δουλειές κατώτερες των ακαδημαϊκών πτυχίων τους, είτε δεν έχουν τις δεξιότητες που χρειάζονται οι επιχειρήσεις παρόλο που έχουν σπουδάσει. Η στρέβλωση αυτή έχει και κοινωνικές επιπτώσεις, ενώ προκαλεί και αρρυθμίες στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Τα επίπεδα προσόντων

Τα στελέχη του υπουργείου και του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) έχουν διαπιστώσει την αδυναμία σύνδεσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα οι ειδικότητες να σχεδιάζονται χωρίς διάγνωση των αναγκών της αγοράς εργασίας και με την απουσία των κοινωνικών εταίρων. Η νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου θα στηρίζεται στη σύνδεση της κατάρτισης με την αγορά εργασίας και θα προβλέπει την καθιέρωση Εθνικού Συστήματος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης  το οποίο θα αναπτύσσεται στα επίπεδα 3, 4 και 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, κατ’ αντιστοιχία με αυτά του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (η κλίμακα ξεκινά από το επίπεδο 1 για τους αποφοίτους δημοτικού και καταλήγει στο επίπεδο 8 για τους κατόχους διδακτορικού διπλώματος).

Η βάση του νέου συστήματος θα είναι η οργάνωση σχολών επαγγελματικής κατάρτισης, που θα χορηγούν πτυχία επιπέδου 3. Σε αυτές θα έχουν πρόσβαση οι απόφοιτοι Γυμνασίου. Πτυχίο επιπέδου 4 θα χορηγείται στους αποφοίτους των Επαγγελματικών Λυκείων έπειτα από ενδοσχολικές εξετάσεις. Πτυχίο επαγγελματικής ειδικότητας εκπαίδευσης και κατάρτισης επιπέδου 5 θα χορηγείται στους αποφοίτους των ΕΠΑΛ που θα έχουν παρακολουθήσει έτος μαθητείας και θα έχουν περάσει εξετάσεις πιστοποίησης καθώς και στους αποφοίτους των ΙΕΚ.

Στον σχεδιασμό των ειδικοτήτων και των προγραμμάτων σπουδών των νέων δομών λόγο θα έχουν οι κοινωνικοί εταίροι (επιχειρήσεις, επαγγελματικοί φορείς) ώστε να αποτυπώνουν τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Και αυτό διότι μέχρι τώρα το σύστημα επικρίνεται ότι οργανώθηκε με βάση το υπάρχον εκπαιδευτικό προσωπικό και όχι τις ανάγκες των επιχειρήσεων, που διαμαρτύρονται για ελλείψεις σε εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό.