Πρωτοχρονιάτικο λαχείο: Ακυρώθηκε η κλήρωση που άλλοτε μοίραζε πολυκατοικίες και αυτοκίνητα
Σύμβολο μιας εποχής, το ιστορικό λαχείο έχει ταυτιστεί με την Πρωτοχρονιά – Ο κορωνοϊός κατάφερε να διακόψει μια παράδοση που δεν είχε σταματήσει ούτε στην Κατοχή και τον Εμφύλιο
«Εξασφαλίσατε το μέλλον των παιδιών σας», «Είναι ένα σωσίβιο», «Στεγασθήτε». Είναι μόνο μερικά από τα σλόγκαν του πρωτοχρονιάτικου λαχείου, του συμβόλου μιας εποχής που κατάφερε επί πολλές δεκαετίες να γίνει συνώνυμο με την έλευση κάθε νέας χρονιάς, υποσχόμενο το «ελληνικό όνειρο» σε κάθε οικογένεια.
Με την τωρινή του ονομασία κυκλοφορεί από το 1967. Νωρίτερα, κυκλοφορούσε ως «Λαχείο Συντακτών», την περίοδο από το 1927, μοιράζοντας πολυκατοικίες, διαμερίσματα με ηλεκτρικό εξοπλισμό, μαγαζιά, αυτοκίνητα, χρήματα, ακόμη και μετοχές.
«Όλα τα κέρδη παραδίδονται εις τους τυχερούς με πληρωμένα όλα τα έξοδα. Τα αυτοκίνητα με αριθμό κυκλοφορίας και τα διαμερίσματα ασφαλισμένα για ένα έτος εις την Ασφαλιστικήν Εταιρίαν ΦΟΙΝΙΞ», γράφει μια ολοσέλιδη διαφήμιση, που μοιράζει «δύο πολυκατοικίες σε δύο υπερτυχερούς» το 1965.
Πώς η πανδημία ακύρωσε τη φετινή κλήρωση
Κι όμως, η πανδημία του κορωνοϊού ήταν ικανή για τη ματαίωση της φετινής κλήρωσης, που θα γινόταν σήμερα, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί ούτε στην Κατοχή, ούτε στον Εμφύλιο. Αρχικά, τα «Ελληνικά Λαχεία ΑΕ» που έχουν πλέον την αρμοδιότητα για το πρωτοχρονιάτικο λαχείο θέλησε να προχωρήσει στην κλήρωση, για να αποφύγει την απώλεια σημαντικών εσόδων, αλλά και για την ίδια την τήρηση της παράδοσης.
Ωστόσο, το lockdown και το κλείσιμο των πρακτορείων του ΟΠΑΠ κατέστησε αδύνατη τη διάθεση των λαχείων. Περιοριστικά μέτρα ισχύουν και για τους λαχειοπώλες, ενώ απαγορεύονται οι δραστηριότητες για τα τυχερά παίγνια, ακυρώνοντας τις κληρώσεις του Εθνικού και Λαϊκού λαχείου.
Δημοφιλές παρά την στροφή στον διαδικτυακό τζόγο
Το Πρωτοχρονιάτικο λαχείο δεν έχασε ποτέ την αίγλη του. Όσο κι αν ο διαδικτυακός τζόγος και άλλες μορφές τυχερών παιχνιδιών γνωρίζουν άνθιση, οι εικόνες ανθρώπων να αγοράζουν λαχνούς από τους λαχειοπώλες και τα πρακτορεία παραμένουν επίκαιρες. Ταυτισμένο με την παράδοση των εορτών, το Πρωτοχρονιάτικο θυμίζει παλιές οικογενειακές αναμνήσεις, εικόνες μιας άλλης εποχής και φέρνει νοσταλγία.
Το περίφημο «Λαχείο Συντακτών» που μοίραζε δώρα πρωτόγνωρα ακόμη και σήμερα, δημιουργήθηκε το 1927. Είχαν προηγηθεί άλλα λαχεία, ακόμη και τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια.
Το πρώτο ελληνικό λαχείο εκδόθηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία το 1849. Στόχος ήταν να συγκεντρωθούν χρήματα για την προστασία και συντήρηση των αρχαιοτήτων ύστερα από τις λεηλασίες του Λόρδου Έλγιν, τις καταστροβφές κ.λπ. Ο μεγάλος νικητής θα κέρδιζε μια κατοικία στην Αθήνα.
Ακολούθησε ο βασιλιάς Γεώργιος Α’, που καθιέρωσε το 1847 το πρώτο εθνικό λαχείο. Ο στόχος ήταν και πάλι να συγκεντρώσει χρήματα για αρχαιολογικές εργασίες. Ακολούθησε το «Λαχείον Υπέρ του Εθνικού Στόλου» το 1904, που μετατράπηκε το 1905 σε «Λαχείον Υπέρ του Εθνικού Στόλου και των Αρχαιοτήτων της Ελλάδος».
Τα αρχεία του Υπουργείου Οικονομικών φανερώνουν ότι το 1929 ιδρύεται με Διάταγμα υπηρεσία με την αρχική επωνυμία «Υπηρεσία του Λαχείου». Εποπτεύεται από τα Υπουργεία Οικονομικών και Ναυτικών και επανακυκλοφορεί το «Λαχείον του Στόλου και των Αρχαιοτήτων της Ελλάδος» σε δύο μορφές, το «Λαϊκόν Λαχείον» και το «Μέγα Λαχείον».
Το 1932 η Υπηρεσία μετονομάζεται σε «Λαχείον του Στόλου», το 1933 καταργείται το «Μέγα Λαχείον» και η Υπηρεσία αλλάζει ονομασία για άλλη μία φορά: Πλέον αναφέρεται ως «Λαχείον του Στόλου και της Κρατικής Προνοίας». Τον Ιανουάριο του 1936 τιτλοφορείται «Διεύθυνση του Λαχείου του Στόλου» και το Δεκέμβριο του ίδιου έτους «Διεύθυνση Κρατικών Λαχείων». Η Υπηρεσία αναλαμβάνει την εποπτεία του «Λαχείου Συντακτών», το οποίο είχε αρχίσει να εκδίδεται από το 1932.
Θεαματικά δώρα υψηλής αξίας για τους νικητές
Ήδη από την πρώτη χρονιά, οι τυχεροί λαχνοί κέρδιζαν ιδιαίτερα σημαντικά και σεβαστής αξίας δώρα. Μεταξύ άλλων, χάριζαν στους νικητές μια ολοκαίνουργια μονοκατοικία στην Αθήνα, ένα οικόπεδο στην τότε ακόμη εξοχική Ηλιούπολη, μαζί με αεροπορικά εισιτήρια εσωτερικού, αντικείμενα οικοσκευής, σιγαρέτα, ποτά κ.λπ.
Τα έσοδα από τις πωλήσεις των λαχείων ήταν εξίσου θεαματικά με τα δώρα. Το 1932 ανήλθαν σε 2,5 εκατ. δραχμές. Το μεγαλύτερο μέρος τους διοχετευόταν στο ταμείο των δημοσιογράφων, οι οποίοι έως τότε θεωρούνταν μάλλον πολίτες β’ κατηγορίας.
Οι κληρώσεις αποτελούσαν λαμπρές κοσμικές εκδηλώσεις
Η αίγλη του λαχείου ήταν τέτοια που την περίοδο 1950-60 οι κληρώσεις διοργανώνονταν πια σαν λαμπρές κοσμικές εκδηλώσεις, συνήθως στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός».
Ιδιαίτερη μεταχείριση απολάμβαναν και οι τυχεροί, που έβλεπαν τον λαχνό τους να τους δίνει πλούτο και διασημότητα. Εργάτες, μικροαστοί, φτωχοί αποκτούσαν τη δυνατότητα να αλλάξουν τη ζωή τους. Με αυτόν τον τρόπο τα έπαθλα του Λαχείου Συντακτών αποτυπώνουν τις αντιλήψεις των οικονομικά ασθενέστερων τάξεων της ελληνικής κοινωνίας, από τη δεκαετία του 1930 έως τουλάχιστον το 1967.
Η δικτατορία κατήργησε το Λαχείο των Συντακτών
Το τέλος της ιστορικής πορεία του Λαχείου των Συντακτών ήρθε με τη χούντα. Η δικτατορία της 21ης Απριλίου κατάργησε το Λαχείο, στο πλαίσιο της γενικότερης επιχείρησης φίμωσης και διωγμού της ελεύθερης δημοσιογραφίας. Στη θέση του Λαχείου των Συντακτών εκδόθηκε το Πρωτοχρονιάτικο Λαχείο ή το «Ειδικόν Κρατικόν Λαχείον Κοινωνικής Αντιλήψεως».
Πλέον, το πρωτοχρονιάτικο λαχείο δεν μοιράζει σπίτια, αλλά χρήματα. Και συνέχισε να επιβιώνει και να συνοδεύει τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Ελλάδα για πάνω από 50 χρόνια, μέχρι που ο κορωνοϊός ήρθε να το ακυρώσει, έστω και για μία μόνη χρονιά.
