Στις 2 Φεβρουαρίου του 1950 πεθαίνει στο Μόναχο ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Μπορεί ο λαμπρός έλληνας μαθηματικός να ήταν από εκείνους που στάθηκαν αρωγοί στον Αϊνστάιν, όμως οι έλληνες συνάδελφοί του, τον απαξίωσαν. Τι περίεργο για την Ελλάδα…

Ποιος ήταν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή; Ήταν ο σπουδαίος μαθηματικός – μηχανικός, καθηγητής σε τέσσερα γερμανικά πανεπιστήμια, αλλά και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο· ήταν ο επιστήμων που ανέλαβε με την εντολή του Ελευθέριου Βενιζέλου να οργανώσει το Πανεπιστήμιο της Ιωνίας στη Σμύρνη, ενώ δίδαξε στα πανεπιστήμια της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, στο Χάρβαρντ και στην Καλιφόρνια.

Και τέλος ήταν το κορυφαίο ελληνικό μυαλό, που του ανατέθηκε, από τους μικρόψυχους συναδέλφους του, η διδασκαλία του μαθήματος «Στοιχεία των Μαθηματικών», σε πρωτοετείς φοιτητές στο ελληνικό πανεπιστήμιο! Ο Καραθεοδωρή υποχρεώθηκε από την στάση των συναδέλφων, αλλά και των φοιτητών να εγκαταλείψει την Ελλάδα. Ποιος; Ένα από τα σπουδαιότερα μαθηματικά μυαλά που γεννήθηκαν στη Γη!

Ο Βενιζέλος, φίλος του Καραθεοδωρή, είχε αναθέσει στον διαπρεπή Έλληνα την οργάνωση και λειτουργία του Ιωνικού Πανεπιστημίου στη Σμύρνη. Στο έργο αυτό ο Καραθεοδωρή αφιερώθηκε ολόψυχα, εγκαταλείποντας τη θέση του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου! Εντός δυόμιση χρονών ο Καραθεοδωρή εκπλήρωσε τον στόχο του οργανώνοντας τη λειτουργία του Πανεπιστημίου, που θα άνοιγε τις πύλες του στα τέλη του 1922, αλλά… Πηγές αναφέρουν ότι, ο Καραθεοδωρή ήταν ένας από τους τελευταίους που εγκατέλειψαν τη Σμύρνη πριν από την καταστροφή.

Ο Καραθεοδωρή υπήρξε φίλος του Άλμπερτ Αϊνστάιν και θρυλείται ότι ήταν ένας από εκείνους που καθοδήγησαν τον εβραίο επιστήμονα στο να διατυπώσει τη Θεωρία της Σχετικότητας.

Η γνωριμία του Καραθεοδωρή με τον Αϊνστάιν χρονολογείται από το 1913, όταν ο πρώτος ήταν καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Μπρεσλάου και ο δεύτερος καθηγητής στο Ερευνητικό Ινστιτούτο «Wilhelm Kaiser» του Βερολίνου. Όταν ο Αϊνστάιν παρουσίασε την Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας, το 1905 ο Καραθεοδωρή, έχοντας τελειώσει τη διδακτορική του διατριβή, αναζητούσε εργασία.

Λέγεται ότι η συμβολή του Καραθεοδωρή στην ολοκλήρωση τόσο της ειδικής, όσο και της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, ήταν πολύ σημαντική. Όταν ο Αϊνστάιν ολοκλήρωσε τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας το 1916 και την δημοσίευσε στο επιστημονικό περιοδικό «Annalen der Physik», υποστηρίχτηκε από αρκετούς ότι η συμβολή του Καραθεοδωρή στην επεξεργασία των μαθηματικών σχέσεων της Θεωρίας ήταν καθοριστική. Η κόρη του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, Δέσποινα Καραθεοδωρή Ροδοπούλου, στις 16/1/2000, είχε πει:
«Ο πατέρας μου είχε μια επιστημονική φιλία με τον Αϊνστάιν που διήρκησε μέχρι τον θάνατό του. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο δεν θα υπήρχε λόγος διατηρήσεως της φιλίας τους»…

Από τα πρώτα μέλη της Ακαδημίας Αθηνών

Ο Καραθεοδωρή ένας από τους πρώτους επιστήμονες που εκλέχθηκαν μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, το 1927. Από το 1930 ως το 1932, με πρόσκληση Βενιζέλου, ανέλαβε τη θέση του Κυβερνητικού Επιτρόπου στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης, για τη βελτίωση της λειτουργίας του. Παύτηκε το 1932 από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Το 1928 ο Καραθεοδωρή δίδαξε στο Χάρβαρντ και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή είχε γεννηθεί το 1873, στο Βερολίνο, όπου ο πατέρας του Στέφανος Καραθεοδωρή υπηρετούσε ως πρεσβευτής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η μητέρα του Δέσποινα Πετροκόκκινου καταγόταν από αρχοντική οικογένεια της Χίου· σπούδασε πολιτικός μηχανικός στη Στρατιωτική Σχολή των Βρυξελλών· εγκατέλειψε το επάγγελμα του μηχανικού και έφυγε στο Βερολίνο για να σπουδάσει μαθηματικά και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Γκέτινγκεν. Ο Καραθεοδωρή, ήταν ένας από τους ελάχιστους καθηγητές που αντιτάχθηκαν στο ναζιστικό καθεστώς, που απέφυγε να του ασκήσει διώξεις για να μην προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις.

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή πέθανε στο Μόναχο, μια μέρα σαν σήμερα στις 2 Φεβρουαρίου 1950, σε ηλικία 77 χρονών. Το ταφικό του μνημείο κοσμεί ένας λιτός ιωνικός κίονας…