Την ανακάλυψη ενός σπάνιου μορίου, της φωσφίνης, στα σύννεφα της Αφροδίτης, ανακοίνωσε τη Δευτέρα διεθνής ομάδα αστρονόμων.

Στη Γη το αέριο αυτό παράγεται μόνο βιομηχανικά ή από μικρόβια που ζουν σε περιβάλλοντα χωρίς οξυγόνο. Επί δεκαετίες, αστρονόμοι είκαζαν πως τα νέφη σε μεγάλα ύψη στην Αφροδίτη θα μπορούσαν να φιλοξενούν μικρόβια- αιωρούμενα μακριά από την καυτή, αφιλόξενη επιφάνεια, μα παράλληλα ικανά να αντέχουν σε περιβάλλοντα πολύ υψηλής οξύτητας. Ο εντοπισμός φωσφίνης θα μπορούσε να υποδεικνύει ύπαρξη τέτοιας εξωγήινης «εναέριας» ζωής.

«Όταν είχαμε τα πρώτα ίχνη φωσφίνης στο φάσμα της Αφροδίτης, ήταν σοκ» είπε η Τζέιν Γκριβς του Cardiff University στο Ηνωμένο Βασίλειο, επικεφαλής της ομάδας των ερευνητών που εντόπισε τα πρώτα ίχνη φωσφίνης σε παρατηρήσεις από το James Clerk Maxwell Telescope, το οποίο λειτουργεί το East Asian Observatory στη Χαβάη. Η επιβεβαίωση της ανακάλυψης χρειάστηκε 45 κεραίες του ALMA (Atacama Large millimeter/submillimeter Array) στη Χιλή, ένα πιο ευαίσθητο τηλεσκόπιο που συνεργάζεται με το ESO (European Southern Observatory).

Η διεθνής ομάδα, η οποία περιλαμβάνει επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, εκτιμά πως η φωσφίνη υπάρχει σε μικρές συγκεντρώσεις στα σύννεφα της Αφροδίτης, μόνο περίπου 20 σωματίδια ανά δισεκατομμύριο. Μετά από αυτές τις παρατηρήσεις, έγιναν υπολογισμοί για να εκτιμηθεί εάν οι ποσότητες αυτές θα μπορούσαν να έρχονται από μη βιολογικές διαδικασίες στον πλανήτη. Μεταξύ των ιδεών περί αυτού περιλαμβάνονταν το ηλιακό φως, ορυκτά εκτοξευόμενα προς τα πάνω από την επιφάνεια, ηφαίστεια ή αστραπές, μα καμία από αυτές δεν θα μπορούσε να παράγει αρκετή φωσφίνη. Αυτές οι μη βιολογικές πηγές διαπιστώθηκε πως παράγουν το πολύ το 1/10000 της φωσφίνης που εντοπίστηκε από τα τηλεσκόπια.

Για να δημιουργηθεί η παρατηρηθείσα ποιότητα φωσφίνης (η οποία αποτελείται από υδρογόνο και φώσφορο) στην Αφροδίτη, οι γήινοι οργανισμοί θα έπρεπε να λειτουργούν μόνο στο 10% της μέγιστης παραγωγικότητάς τους, σύμφωνα με την ομάδα αυτή. Τα γήινα βακτήρια είναι γνωστό πως παράγουν φωσφίνη: Παίρνουν φωσφάτη από ορυκτά ή βιολογική ύλη, προσθέτουν υδρογόνο και βγάζουν φωσφίνη. Εάν υπάρχουν οργανισμοί στην Αφροδίτη, πιθανότατα θα διαφέρουν πολύ από τους γήινους «ξαδέλφους» τους, μα θα μπορούσαν να είναι οι πηγές της φωσφίνης στην ατμόσφαιρα.

Αν και η ανακάλυψη της φωσφίνης στα νέφη της Αφροδίτης αποτέλεσε έκπληξη, οι ερευνητές είναι αρκετά βέβαιοι για αυτήν. «Προς μεγάλη μας ανακούφιση, οι συνθήκες ήταν καλές στο ALMA για επιπλέον παρατηρήσεις ενώ η Αφροδίτη ήταν σε κατάλληλη γωνία προς τη Γη. Η επεξεργασία των δεδομένων ήταν πολύπλοκη, ωστόσο, καθώς το ALMA συνήθως δεν αναζητεί πολύ ανεπαίσθητα ίχνη σε πολύ φωτεινά αντικείμενα όπως η Αφροδίτη» είπε η Ανίτα Ρίτσαρντς, ερευνήτρια του UK ALMA Regional Centre και του University of Manchester. «Εν τέλει διαπιστώσαμε πως και τα δύο αστεροσκοπεία είχαν δει το ίδιο πράγμα: Αχνή απορρόφηση στο σωστό μήκος κύματος για να μιλάμε για αέριο φωσφίνης, όπου τα μόρια έχουν από πίσω τους φωτισμό από τα θερμότερα νέφη από κάτω» πρόσθεσε η Γκριβς, η οποία ηγήθηκε της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Nature Astronomy.

Οι ερευνητές θεωρούν πως η ανακάλυψή τους είναι σημαντική επειδή μπορούν να αποκλείσουν πολλούς εναλλακτικούς τρόπους δημιουργίας φωσφίνης, αλλά αναγνωρίζουν πως η επιβεβαίωση της παρουσίας «ζωής» απαιτεί περισσότερη δουλειά. Αν και τα νέφη σε μεγάλα ύψη της Αφροδίτης έχουν ανεκτές θερμοκρασίες, μέχρι και 30 βαθμών Κελσίου, είναι απίστευτα όξινα, κάτι που συνιστά μεγάλο πρόβλημα για την επιβίωση μικροβίων εκεί.