Σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να απομονώσει κανείς τις σημαντικότερες εξελίξεις στον χώρο της υγείας σε μία δεδομένη χρονιά. Ωστόσο, μέσα στο 2019 υπήρξαν ορισμένα ιατρικά ζητήματα που ξεχώρισαν.

1 Η εκδικητική επανεμφάνιση της ιλαράς

Η ιλαρά, ένα επικίνδυνο λοιμώδες νόσημα, επανεμφανίστηκε στον πλανήτη μας προκαλώντας χιλιάδες κρούσματα και πολλούς θανάτους. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το 2018 πέθαναν από ιλαρά περισσότεροι από 140.000 άνθρωποι σε όλον τον κόσμο. Μέσα στους τέσσερις πρώτους μήνες του 2019, 179 κράτη ανέφεραν 16.193 κρούσματα ιλαράς, δηλαδή 117.000 περισσότερα από την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.

Οι περισσότεροι γονείς στις ΗΠΑ, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, εμβολιάζουν τα παιδιά τους. Ωστόσο, καταγράφεται μια εξαιρετικά ανησυχητική τάση: η γιγάντωση του αντιεμβολιαστικού κινήματος, προϊόν των ανυπόστατων ψευδοεπιστημονικών φημών που διαδίδονται με ταχύτητα πυρκαγιάς στο Διαδίκτυο, της εγγενούς δυσπιστίας στις μεγάλες φαρμακευτικές βιομηχανίες και, βεβαίως, της εμφάνισης πληθώρας διασήμων που δηλώνουν στρατευμένοι στο αντιεμβολιαστικό κίνημα. Αυτό ήταν το εκρηκτικό μείγμα που πυροδότησε την επανεμφάνιση της ιλαράς, με τραγικά αποτελέσματα. Επιδημικές εστίες υπάρχουν σε ΗΠΑ, Βρετανία, Νέα Ζηλανδία, Ινδονησία, Φιλιππίνες, Μαδαγασκάρη, Βενεζουέλα και δεκάδες άλλες χώρες, όπου τα τελευταία χρόνια η ασθένεια είχε εξουδετερωθεί.

2 Δεν υπάρχει «υγιεινό κάπνισμα»

Από τον Αύγουστο, στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί 2.506 κρούσματα αναπνευστικών λοιμώξεων και 54 θάνατοι που συνδέονται με τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου. Οι περισσότεροι ασθενείς διήνυαν τη δεκαετία των 20 και ήταν γενικώς υγιείς. Ως συνέπεια, όμως, ατμίσματος νικοτίνης, μαριχουάνας ή κάποιου συνδυασμού των δύο, πολλοί κατέληξαν στα τμήματα επειγόντων των νοσοκομείων, με έντονη δύσπνοια. Το πιθανότερο αίτιο των προβλημάτων είναι το έλαιο της βιταμίνης Ε.

3 Κι όμως, ενίοτε το AIDS θεραπεύεται

Περίπου 12 χρόνια μετά τη θεραπεία του πρώτου ασθενή από AIDS, επιστήμονες κατάφεραν να θεραπεύσουν και έναν δεύτερο. Η αναπάντεχη επιτυχία επιβεβαίωσε ότι η θεραπεία της ασθένειας είναι εφικτή. Και τα δύο ορόσημα της σύγχρονης Ιατρικής σημειώθηκαν όταν οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, ως θεραπεία κατά του καρκίνου – και όχι της ανοσοποιητικής ανεπάρκειας. Αν και προφανώς αυτή η θεραπευτική προσέγγιση δεν είναι ρεαλιστική για τα εκατομμύρια ανθρώπων που πάσχουν από AIDS, ο επανεξοπλισμός των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να αποτελέσει μια μελλοντική λύση.

4 Υπερανθεκτικά βακτήρια, η απειλή του μέλλοντος

Υπερανθεκτικά στελέχη μικροοργανισμών κάθε είδους κάνουν θραύση σε νοσοκομεία και οίκους ευγηρίας, σε διεθνές επίπεδο. Μόνο την τελευταία πενταετία, o μύκητας Caundida auris «παγκοσμιοποιήθηκε» και έπληξε μια μονάδα νεογνών στη Βενεζουέλα, εξανάγκασε σε κλείσιμο της μονάδας εντατικής θεραπείας φημισμένου βρετανικού νοσοκομείου και μόλυνε περισσότερους από 800 ανθρώπους στις ΗΠΑ, οδηγώντας στον θάνατο τους μισούς από αυτούς μέσα σε 90 ημέρες. Μετά την εμφάνισή του, ο μύκητας είναι αδύνατο να εξουδετερωθεί από κάποια υγειονομική δομή. Ορισμένα νοσοκομεία αναγκάστηκαν να ξηλώσουν ψευδοροφές και δάπεδα προκειμένου να τον ξεφορτωθούν.

5 Νέα θεραπεία για τη φυματίωση

Ηδη από το 2006 οι επιστήμονες γνώριζαν ότι υπήρχε ένα τρομακτικό νέο στέλεχος του βακίλου του Κοχ, της φυματίωσης, το οποίο ήταν ανθεκτικό σε όλα τα αντιβιοτικά που χορηγούνταν ως θεραπεία. Η διάγνωση φυματίωσης από τον συγκεκριμένο βάκιλο ισοδυναμούσε με θανατική καταδίκη. Ωστόσο, κλινικές μελέτες που πραγματοποιούνται στη Νότια Αφρική οδήγησαν σε μια νέα φαρμακευτική αγωγή, αποτελούμενη από τρία σκευάσματα, η οποία μπορεί να θεραπεύσει τους περισσότερους αρρώστους εντός μερικών μηνών.

6 Μύκητες με κομβικό ρόλο στην υγεία

Στα ποντίκια και στους ανθρώπους που πάσχουν από παγκρεατικό καρκίνο οι μύκητες πολλαπλασιάζονται κατά 300.000 φορές συγκριτικά με αυτούς που υπάρχουν σε υγιείς ιστούς. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ένας μύκητας (Malassezia) που προκαλεί ερεθισμό του δέρματος και πιτυρίδα συνδέεται και με τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Από μια άλλη έρευνα διαπιστώθηκε ότι ήταν παρών σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα σε άτομα που έπασχαν από καρκίνο του παγκρέατος. Η πειραματική χορήγηση αντιμυκητιασικών φαρμάκων σε πειραματόζωα θεράπευσε τα ποντίκια από τους μύκητες και δεν επέτρεψε στους καρκινικούς όγκους να μεγαλώσουν.

7 «Ψυχεδελική» ιατρική, καινοτόμες λύσεις

Επιστήμονες επινόησαν σε χρόνο ρεκόρ μια πειραματική θεραπεία προκειμένου να θεραπεύσουν ένα οκτάχρονο κορίτσι που έπασχε από σύνδρομο Μπάτεν, μια πολύ σπάνια γενετική ασθένεια που προκαλεί τάχιστο νευροεκφυλισμό και είναι θανατηφόρα. Είναι η πρώτη προσωποποιημένη θεραπεία για γενετική ασθένεια που εφαρμόστηκε ποτέ. Επίσης, έχει αρχίσει να δοκιμάζεται η αποτελεσματικότητα ψυχεδελικών φαρμάκων προκειμένου να θεραπευθεί ένα ευρύ φάσμα ψυχιατρικών ασθενειών.

Τον Σεπτέμβριο, η ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς ανακοίνωσε τη δημιουργία κέντρου για την έρευνα ουσιών όπως το LSD και η ψιλοκυβίνη, η οποία ανιχνεύεται σε παραισθησιογόνα μανιτάρια και στον ανθρώπινο οργανισμό και έχει παρόμοια δράση με το LSD, τη μεσκαλίνη και τη διμεθυλοτρυπταμίνη, ένα σαμανικό αφέψημα που προκαλεί παραισθήσεις.

Ηδη, μια έρευνα διαπίστωσε ότι η ψιλοκυβίνη ίσως είναι πιο αποτελεσματική στη διακοπή του καπνίσματος από ό,τι τα διαδερμικά έμπλαστρα νικοτίνης.