Χωρίς να προλάβει ακόμη να ανακάμψει από την πανδημία της Covid-19, η παγκόσμια οικονομία απειλείται και πάλι από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την έκρηξη στις τιμές πρώτων υλών, δίνοντας φρούδες ελπίδες για μια νέα αρχή το 2022.

Θα σταματήσει η ανάκαμψη πριν ξεκινήσει;

«Ο πόλεμος ήρθε σε μια περίοδο που η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες απολάμβαναν μια εξαιρετική ανάκαμψη», παρατηρεί ο Γιάκομπ Κίρκεγκαρντ μέλος του think tank German Marshall Fund στις Βρυξέλλες.

Μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες, η ρωσική εισβολή «αύξησε σημαντικά» τους κινδύνους, παραδέχθηκε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ. Η ΕΚΤ μείωσε την πρόβλεψή της για ανάπτυξη για το 2022 για την ευρωζώνη κατά 0,5 μονάδες, στο 3,7%.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σχεδιάζει επίσης να μειώσει τις παγκόσμιες προβλέψεις του.

Και ο οίκος αξιολόγησης S&P Global μείωσε τις δικές του προβλέψεις κατά 0,7 μονάδες στο 3,4%, λόγω της αναμενόμενης κατάρρευσης του ρωσικού ΑΕΠ και της ραγδαίας αύξησης των τιμών ενέργειας.

Μεταξύ των επιπτώσεων στον ενεργειακό κλάδο, της υποδοχής των προσφύγων και της δημοσιονομικής στήριξης, ο πόλεμος θα κοστίσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση 175 δισεκατομμύρια ευρώ, εκτιμά ο Ζαν Πισανί Φερό, οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Bruegel.

Ωστόσο, δεν πρέπει να υπάρχει φόβος για μεγάλες υφέσεις: ο Κίρκεγκαρντ κάνει λόγο μάλλον για ένα κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού, ένα φαινόμενο που εμφανίζεται όταν η ασθενής ανάπτυξη συνοδεύεται από υψηλό πληθωρισμό.

Προσοχή όμως και στην επανέναρξη της επιδημίας στην Κίνα. «Αυτή η αβεβαιότητα είναι τουλάχιστον τόσο μεγάλη όσο ο πόλεμος», προειδοποιεί ο Κίρκεγκαρντ.

Φταίνε οι πρώτες ύλες;

Αυτός ο πληθωρισμός είναι επίμονος εδώ και ένα χρόνο: αρχικά συνδέθηκε με τη διακοπή των αλυσίδων εφοδιασμού λόγω της πανδημίας, τώρα αντανακλά την έκρηξη στις τιμές των πρώτων υλών, που επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής των εταιρειών και τις αγορές ενέργειας των νοικοκυριών.

«Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα πετρελαϊκό σοκ, στο οποίο προστίθεται ένα σοκ στο αέριο, ένα ηλεκτροσόκ. Αυτή τη συνακόλουθη, δεν την έχουμε δει ποτέ, και αφορά μόνο την ενέργεια», σημειώνει ο Τόμας Πέρελιν Κάρλιν, διευθυντής του κέντρου ενέργειας στο το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Jacques Delors.

Ο επικεφαλής της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας (Fed) Τζερόμ Πάουελ εκτίμησε ότι κάθε αύξηση 10 δολαρίων στο βαρέλι πετρελαίου μειώνει κατά περίπου 0,1 μονάδα από την ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες και πρόσθεσε 0,2 μονάδες πληθωρισμού – ο τελευταίος έφτασε 7,9% τον Φεβρουάριο.

Εκτός από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, πολλά συστατικά της οικονομίας αυξάνονται σε τιμές: αλουμίνιο, νικέλιο, σιτάρι, καλαμπόκι… Ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προειδοποίησε για πληθωρισμό που προκαλείται από τις κυρώσεις κατά της χώρας του.

Περισσότεροι κλάδοι επηρεάζονται: από την κατασκευή πλαστικού με βάση το πετρέλαιο (Plastic GOOD), έως αυτόν των ηλεκτρικών μπαταριών που χρησιμοποιούν νικέλιο, μέχρι την αεροναυπηγική που εξαρτάται από το αλουμίνιο.

Τα εργοστάσια χάλυβα έχουν κλείσει ιδιαίτερα στην Ισπανία, επειδή δεν μπορούν να καλύψουν τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.

Συνολικά, η θέρμανση, η μετακίνηση και η σίτιση ακριβαίνει ολοένα περισσότερο.

Στην Αίγυπτο, «η τιμή του ψωμιού έχει αυξηθεί πάρα πολύ», σημειώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Ομάρ Αζάμ, ένας 31χρονος κάτοικος Καΐρου: έχει εκτιναχθεί κατά 50% μετά την ουκρανική εισβολή.

Πρώτος εισαγωγέας σιταριού στον κόσμο, η Αίγυπτος μείωσε το βάρος της επιδοτούμενης γαλέτας και εξετάζει να αυξήσει την τιμή της, η οποία θα είναι η πρώτη αύξηση που θα γίνει μετά το 1977 και τις «ταραχές του ψωμιού».

Η Ευρώπη και η Αφρική θα είναι «πολύ βαθιά αποσταθεροποιημένες όσον αφορά τα τρόφιμα» μέσα στους επόμενους δώδεκα έως δεκαοκτώ μήνες, προειδοποίησε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μετά την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής στις Βερσαλλίες, ιδίως λόγω των σοβαρών αναταραχών που αναμένονται στις σοδειές στην Ουκρανία, ιδίως στο σιτάρι.

Οι χώρες της G7 από την πλευρά τους ζήτησαν από τη διεθνή κοινότητα να αποφύγει οποιοδήποτε μέτρο περιορίζει τις εξαγωγές τροφίμων.

Προς τεράστια νέα σχέδια στήριξης;

Δημοφιλής από τον πρώην πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, η έκφραση «ό,τι χρειαστεί» ή «ό,τι κοστίζει» είχε οδηγήσει σε ένα ιστορικό δημοσιονομικό σχέδιο στην Ευρώπη το 2020, συνοδευόμενο από κοινό χρέος.

Οι ΗΠΑ υιοθέτησαν πολλά σχέδια τεράστιων ποσών και η Ιαπωνία ένα τρίτο σχέδιο τον Νοέμβριο.

Αντιμέτωποι όμως με τα υποβαθμισμένα δημοσιονομικά, η βοήθεια αυτή τη φορά θα πρέπει να είναι πιο στοχευμένη για να βοηθήσει τους πληγέντες από τον πληθωρισμό.

Από την πλευρά των επιχειρήσεων, οι επενδυτές δεν προβλέπουν τεράστιες απώλειες, απλώς «ένα μικρό άγχος», σύμφωνα με τον Κριστόφ Μπαρό επικεφαλής οικονομολόγο της επενδυτικής εταιρείας MarketSecurities.

Από την άλλη πλευρά, οι χώρες με αναδυόμενη οικονομία, που είναι πιο ευάλωτες στον πληθωρισμό, ενδέχεται να δουν την κατάστασή τους να αποδυναμώνεται, και σε ορισμένες περιπτώσεις να τίθεται σε κίνδυνο η πολιτική τους σταθερότητα.