Στην καρδιά της Εγγύς Ανατολής, τα Παλαιστινιακά Εδάφη αποτελούνται από δύο χωρισμένες γεωγραφικά από το έδαφος του Ισραήλ ζώνες: την Δυτική Όχθη – στην οποία, θεωρητικά, περιλαμβάνεται η Ανατολική Ιερουσαλήμ – και την Λωρίδα της Γάζας.

Οι δύο αυτές ζώνες, θεωρητικά, θα συναποτελούν ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος το οποίο θα συνυπάρχει με το Ισραήλ.

Όμως, η λύση αυτή, που ονομάζεται «των δύο κρατών» είναι πιο μακρινή από ποτέ, λόγω των εξελίξεων των τελευταίων πολλών ετών, που περιλαμβάνουν την μεταβολή του διεθνούς και του περιφερειακού σκηνικού, τις ενδοπαλαιστινιακές έριδες και την συστηματική υπονόμευση κάθε τέτοιας προοπτικής από την ισραηλινή πλευρά.

Στην Δυτική Όχθη, η επέκταση των εβραϊκών οικισμών έχει δημιουργήσει ανατρεπτικά γεωγραφικά δεδομένα στα παλαιστινιακά εδάφη, υπονομεύοντας την βιωσιμότητα οποιασδήποτε λύσης.

Ισραηλινή κατοχή

Επί τέσσερις αιώνες τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Παλαιστίνη περνά το 1922 υπό την εντολή της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία δεσμεύεται να δημιουργήσει εκεί μία «εθνική εβραϊκή εστία». Οι προθέσεις του Λονδίνου προσκρούουν στην μεγάλη αραβική εξέγερση του 1936-1939 και στην συνέχεια, από το 1945, στην δράση εκτός νόμου ένοπλων σιωνιστικών οργανώσεων.

Το 1947, ο ΟΗΕ ψηφίζει υπέρ της διαίρεσης της ζώνης σε δύο ανεξάρτητα κράτη, το ένα αραβικό, το άλλο εβραϊκό και μία διεθνή ζώνη γύρω από την Ιερουσαλήμ.

Την επομένη της ανακήρυξης του κράτους του Ισραήλ στις 14 Μαΐου 1948, οι αραβικές χώρες μπαίνουν σε πόλεμο κατά του νέου κράτους. Στο τέλος του, το Ισραήλ θα έχει καταλάβει το 78% των εδαφών της υπό βρετανική εντολή Παλαιστίνης. Περισσότερο από το ήμισυ του παλαιστιακού πληθυσμού – 760.000 άνθρωποι – θα πάρει τον δρόμο της εξόδου.

Κατά την διάρκεια του αραβο-ισραηλινού Πολέμου των Έξι Ημερών το 1967, το Ισραήλ θα καταλάβει, εκτός των συριακών υψιπέδων του Γκολάν και του αιγυπτιακού Σινά, την Λωρίδα της Γάζας, την Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, που θα προσαρτήσει αργότερα.

Δυτική Όχθη

Ανατολικά του Ισραήλ και δυτικά της Ιορδανίας, η Δυτική Όχθη, με έκταση 5.655 χμ2, τελεί υπό την κατοχή του ισραηλινού στρατού εδώ και περισσότερο από 50 χρόνια.

Έπειτα από τις συμφωνίες του Όσλο του 1993 για την παλαιστινιακή αυτονομία, ο ηγέτης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης Γιάσερ Αραφάτ εγκαθιδρύει στα κατεχόμενα εδάφη την Παλαιστινιακή Αρχή. Το 2005 τον διαδέχεται ο Μαχμούντ Αμπάς.

Όμως η Παλαιστινιακή Αρχή δεν ασκεί παρά περιορισμένες εξουσίες επί του 40% περίπου της Δυτικής Όχθης, κυρίως στα αστικά κέντρα. Το Ισραήλ, που ελέγχει όλες τις εισόδους, διοικεί το 60% της Δυτικής Όχθης , καθώς και τους εβραϊκούς οικισμούς που έχουν αναπτυχθεί εκεί.

Ο ισραηλινός στρατός ελέγχει το έδαφος της Δυτικής Όχθης, η οποία στην δυτική πλευρά χωρίζεται από το Ισραήλ με το τείχος που άρχισε να υψώνεται το 2002 για να εμποδισθούν, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, οι παλαιστινιακές επιθέσεις.

Περί τους 450.000 εβραίοι έποικοι ζουν σε οικισμούς που έχουν φυτρώσει παντού στην Δυτική Όχθη και θεωρούνται παράνομοι από το διεθνές δίκαιο. Στην Δυτική Όχθη κατοικούν 2,8 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι.

Ανατολική Ιερουσαλήμ

Το Ισραήλ κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ από την Ιορδανία κατά τον Πόλεμο των Εξι Ημερών το 1967. Την προσάρτησε το 1980 ανακηρύσσοντας την Ιερουσαλήμ «αιώνια και αδιαίρετη πρωτεύουσα». Η διεθνής κοινότητα δεν αναγνώρισε ποτέ την προσάρτηση αυτή και οι Παλαιστίνιοι θεωρούν την Ανατολική Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του μελλοντικού τους κράτους.

Στο τέλος του 2017, ο Ντόναλντ Τραμπ αναγνώρισε, για λογαριασμό των ΗΠΑ, την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, προκαλώντας την οργή των Παλαιστινίων.

Η Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ βρίσκεται στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και φιλοξενεί ιερούς τόπους και των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών. Στην Ανατολική Ιερουσαλήμ δεσπόζει η Πλατεία των Τζαμιών, που οι Εβραίοι ονομάζουν Όρος του Ναού, ο τρίτος ιερός τόπος του ισλάμ. Ακριβώς κάτω από την Πλατεία των Τζαμιών βρίσκεται το Τείχος των Δακρύων, ο ιερός τόπος προσευχής της ιουδαϊκής θρησκείας και ο Ναός του Πανάγιου Τάφου, ιερός τόπος του χριστιανισμού.

Περισσότεροι από 300.000 Παλαιστίνιοι ζουν στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και θεωρούνται από τις ισραηλινές αρχές κάτοικοι και όχι ισότιμοι πολίτες. Μαζί τους και 210.000 εβραίοι έποικοι, η παρουσία των οποίων θεωρείται παράνομη από το διεθνές δίκαιο.

Η Λωρίδα της Γάζας

Η Λωρίδα της Γάζας ορίζεται γεωγραφικά από βορρά και ανατολάς από το ισραηλινό έδαφος, προς δυσμάς από την Μεσόγειο και προς νότον από την Αίγυπτο. Η έκτασή της είναι 362 τ.χλν., μήκους 41 χλμ. και πλάτους 6 έως 12 χλμ. Εκεί ζουν στοιβαγμένοι και εγκλωβισμένοι περί τα 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι.

Το 2005, ο ισραηλινός στρατός αποσύρθηκε μονομερώς, σύμφωνα με στρατηγικό σχέδιο του πρωθυπουργού Αριέλ Σαρόν, από τον παλαιστινιακό θύλακα, στον οποίο επέβαλε στην συνέχεια αποκλεισμό, χερσαίο, θαλάσσιο και αεροπορικό. Ο αποκλεισμός ενισχύθηκε το 2007, όταν το ισλαμιστικό κίνημα της Χαμάς κατέλαβε την εξουσία στην Λωρίδα της Γάζας έπειτα από συγκρούσεις με την Φάταχ του Μαχμούντ Αμπάς.

Έκτοτε, Χαμάς και Ισραήλ έχουν συγκρουσθεί σε τρεις πολέμους: το 2008, το 2012 και το 2014.

Η ανεργία φθάνει το 50%, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ενώ τα δύο τρίτα των κατοίκων εξαρτώνται από την ανθρωπιστική βοήθεια για την επιβίωσή τους. Ένας στους δύο Παλαιστίνιους της Γάζας ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.