Την αισιοδοξία που γέννησε πριν από μερικές εβδομάδες η έναρξη των εμβολιασμών κατά της COVID-19, γρήγορα διαδέχθηκε μία νέα, έντονη ανησυχία: αυτή των μεταλλάξεων του κορωνοϊού, που πιθανώς να επαναπροσδιορίσουν την εξέλιξη της πανδημίας.

Ο φόβος των επιστημόνων επικεντρώνεται σε δύο, κυρίως, μεταλλάξεις. Αυτή, που εντοπίστηκε στη Βρετανία και αυτή της Νότιας Αφρικής.

Η πρώτη, σύμφωνα με τους ερευνητές, έχει αυξημένη ικανότητα μετάδοσης κατά 60% έως 70%, ενώ μελέτη του Imperial College του Λονδίνου υποδεικνύει ότι προσβάλλει περισσότερο τους πιο νέους, κάτω των 20 ετών. Ηδη το μεταλλαγμένο στέλεχος ανιχνεύεται σε περισσότερα από 60 κράτη.

Στις ΗΠΑ, μάλιστα, «τρέμουν» ότι τάχιστα θα καταστεί κυρίαρχο, με ανυπολόγιστες συνέπειες και βαρύ ανθρώπινο κόστος. Η μετάλλαξη της Νότιας Αφρικής είναι επίσης πιο μεταδοτική, έχει εξαπλωθεί σε μικρότερη κλίμακα, αλλά έχει τη δυναμική να αλλάξει ολοκληρωτικά τους κανόνες του παιχνιδιού. Εν ολίγοις αμφότερες οι μεταλλάξεις είναι «κακά μαντάτα».

Φυσικά, η εμφάνισή τους δεν ήταν καθόλου απρόσμενη. Αντιθέτως, οι ειδικοί τη θεωρούσαν δεδομένη εξαιτίας της έκτασης της πανδημίας. Κάθε φορά που ο ιός αναδιπλασιάζεται, όπως όταν μολύνει έναν άνθρωπο, υπάρχει πιθανότητα μετάλλαξης. Αυτό έγινε.

Απόδειξη της καταστροφής που μπορούν να προκαλέσουν τα υπερ-μεταδοτικά στελέχη είναι η δραματική έξαρση της πανδημίας στην Αγγλία. Σε συνέντευξή του, αργά χθες το βράδυ, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο το νέο στέλεχος να μην είναι μόνο πιο μεταδοτικό, αλλά και πιο θανατηφόρο.

Μία ακόμα βασική αιτία ανησυχίας, όπως έδειξε έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Λοιμωδών Νόσων της Νότιας Αφρικής, είναι ότι η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη μπορεί να αχρηστεύσει τα εμβόλια. Οι επιστήμονες έδειξαν με εργαστηριακά πειράματα ότι το νοτιο-αφρικανικό στέλεχος είναι η λεγόμενη «μετάλλαξη διαφυγής» και «ξεφεύγει» από κάποια αντισώματά μας.

Ειδικότερα, διαπίστωσαν ότι η ικανότητα των αντισωμάτων του αίματος ατόμων που νόσησαν από COVID-19 να εξουδετερώσουν τον μεταλλαγμένο ιό ήταν κατά οκτώ φορές μικρότερη. Στα εργαστηριακά πειράματα χρειάστηκε οκταπλάσια ποσότητα αντισωμάτων προκειμένου να αντιμετωπιστεί η μετάλλαξη.

Οι ειδικοί δεν αποκλείουν ότι ακόμα και όσοι νόσησαν από COVID-19 είναι εκ νέου ευάλωτοι σε λοίμωξη από το μεταλλαγμένο στέλεχος. Επίσης εκτιμούν ότι τα εμβόλια πρέπει να επικαιροποιηθούν προκειμένου να προσφέρουν προστασία και έναντι της μετάλλαξης. Οι φαρμακοβιομηχανίες που παρασκευάζουν εμβόλια mRNA ισχυρίζονται ότι αυτό μπορεί να γίνει εύκολα και γρήγορα.

H εξάπλωση των υπερμεταδοτικών μεταλλαγμένων στελεχών του κορωνοϊού καθιστά μερικώς ανεπαρκή τα μέτρα προστασίας που λαμβάναμε μέχρι σήμερα. Παρότι και τα μεταλλαγμένα στελέχη μεταδίδονται ακριβώς όπως γνωρίζουμε (σταγονίδια, αερολύματα κ.ο.κ.), μελέτη του Imperial College υποδεικνύει πως μπορούν να μεταδοθούν σε μικρότερο χρόνο από τον «συμβατικό κορωνοϊό», γεγονός που καθιστά εντελώς απαραίτητη την αποφυγή συναθροίσεων, έστω και μικρής διάρκειας.

Επίσης, ήδη σε πολλά κράτη, μεταξύ των οποίων η Γερμανία και η Αυστρία, επιβάλλεται η χρήση μάσκας υψηλής προστασίας, γνωστότερης ως N95 (FF2), που αποτρέπει την εισπνοή του 95% των μικροσωματιδίων, βακτηρίων, ιών κ.ο.κ., του περιβάλλοντος.

Μία άλλη πιθανή λύση είναι η χρήση χειρουργικής μάσκας, παρότι προσφέρει συγκριτικά ελαττωμένη προστασία ή ακόμα και διπλής μάσκας, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αναγκαστικού συνωστισμού.

Την κατεύθυνση της Γερμανίας και της Αυστρίας αναμένεται να ακολουθήσει και η Γαλλία, απαγορεύοντας τη χρήση αυτοσχέδιων υφασμάτινων καλυμμάτων και επιβάλλοντας τη χρήση «ιατρικών» μασκών.