Ο Πολωνός συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας Κριστόφ Πεντερέτσκι, γνωστός ως ένας από τους μεγάλους σύγχρονους συνθέτες και από τους πλέον καινοτόμους, πέθανε την Κυριακή σε ηλικία 86 ετών, στη γενέτειρά του Κρακοβία, όπως μετέδωσαν τοπικά μέσα ενημέρωσης.

Ο Πεντερέτσκι, που έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και έχει συνεργαστεί με συμφωνικές ορχήστρες τόσο στην Ευρώπη όσο και την Αμερική κατά την πολυετή καριέρα του, κατέληξε ύστερα από μακρά ασθένεια, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης που επικαλούνται στην ένωση Λούντβιχ βαν Μπετόβεν της Κρακοβίας, την οποία ίδρυσε η σύζυγός του Ελζμπιέτα.

«Ύστερα από μακρά και σοβαρή ασθένεια, ο Κριστόφ Πεντερέτσκι –ένας από τους μεγαλύτερους Πολωνούς μουσικούς, μια παγκόσμια αυθεντία στον χώρο της κλασικής μουσικής, πέθανε», ανέφερε το πολωνικό υπουργείο Πολιτισμού σε ανάρτηση στο Twitter.

Γεννήθηκε το 1933 στη νότια Πολωνία, σπούδασε μουσική στο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας καθώς και στη Μουσική Ακαδημία της πόλης. Το όνομά του έγινε γνωστό στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όταν παρουσίασε μερικά από τα σημαντικότερα έργα του, μεταξύ αυτών, τους «Ψαλμούς» του Δαυίδ και την προαναφερθείσα  «Θρηνωδία» για τα Θύματα της Χιροσίμα για 52 έγχορδα.

Επηρεασμένος από την αβάν γκαρντ πρωτοπορία ενός Πιερ Μπουλέζ κι ενός Τζον Κέιτζ -αλλά και των παλαιότερων Άντον Βέμπερν και Ιγκόρ Στραβίνσκι, στο ξεκίνημά του ο Πεντερέτσκι εμφάνισε πολύ επιθετικά, πειραματικά μουσικά σχήματα, σχεδόν «αντικρουόμενα» μεταξύ τους, και μια εκφραστική προσωπική σπάνιας δύναμης. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, την εποχή που δίδασκε στο Γέιλ, ο Πεντερέτσκι άρχισε να στρέφεται προς πιο παραδοσιακές φόρμες -όπως περίπου έκανε και ο Στραβίνσκι στην ύστερη περίοδό του.

Όπως ο ίδιος είχε δηλώσει, η πρωτοποριακή μουσική των Λουίτζι Νόνο, Στοκχάουζεν κ.ά. ήταν κάτι πολύ απελευθερωτικό για τους καλλιτέχνες που ζούσαν υπό το καθεστώς του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Αργότερα, όμως, συνειδητοποίησε ότι αυτός ο «προμηθεϊκός τόνος της αβαν γκαρντ ήταν κάτι περισσότερο καταστροφικό παρά δημιουργικό».

Το 1980, ο Λεχ Βαλέσα και η Αλληλεγγύη ζήτησαν από τον Πεντερέτσκι να συνθέσει ένα έργο αφιερωμένο στους νεκρούς της από το κομμουνιστικό καθεστώς. Αποτέλεσμα αυτής της παραγγελίας ήταν το «Lacrimosa», σύνθεση που αργότερα ο Πεντερέτσκι συμπεριέλαβε στο εξαιρετικό πολωνικό «Ρέκβιεμ» (1980-84, 1993).

Η συνεισφορά του στη μουσική της Ανατολικής Ευρώπης είναι τεράστια, κι εκτός από την αβαν-γκαρντ πλευρά του που στη δεκαετίας του ’60 τον έκανε από τους πιο πρωτοπόρους συνθέτες κλασικής μουσικής, έγινε πολύ δημοφιλής τα επόμενα χρόνια και στο mainstream κοινό, πέρα από την κλασική μουσική, μέσα από Χολιγουντιανές παραγωγές, -με ταινίες όπως η «Λάμψη» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ο «Εξορκιστής» του Γουίλιαμ Φρίντκιν, η «Ατίθαση καρδιά» του Ντέιβιντ Λιντς, το «Κατίν» του Αντρέι Βάιντα και το «Children of Men».

Το έργο του είχε πολλούς θαυμαστές στον χώρο της ροκ και ηλεκτρονικής μουσικής, από τον Aphex Twin και τους Radiohead, μέχρι τους Swans και τους Suede.  Ο Πεντερέτσκι παρέμεινε δημιουργικός μέχρι τα 80 του και δήλωνε, μέχρι πρόσφατα, ότι «τα σχέδιά του να γράψει όπερες και νέα μουσική θα χρειαστεί μία εικοσαετία για να τα ολοκληρώσει».