Το στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας Ορμπεκ έχει γίνει συνώνυμο της φρίκης. Δύο εκθέσεις στο σημερινό μνημείο φωτίζουν για πρώτη φορά τον ρόλο της Γκεστάπο στην εξόντωση ξένων κρατουμένων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Ξύλο από γκλομπ στο κεφάλι»

Με ελάχιστα ρούχα έπρεπε να στέκονται ώρες έξω με κρύο και βροχή. «Μετά μας ανάγκαζαν να κάνουμε πους-απς και να πηδάμε γονατισμένοι. Κι όταν κάποιος κατέρρεε, έτρωγε ξύλο από γκλομπ στο κεφάλι».

Μνήμες ανεξίτηλα χαραγμένες στην ψυχή του πρώην εργάτη σε καταναγκαστικά έργα B.W. από το Αλμέλο της Ολλανδίας για την περίοδο της κράτησής του στο στρατόπεδο Ορμπεκ, κοντά στο Οσναμπρικ, το καλοκαίρι του 1944.

Ανάμεσα στα άλλα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας νοτιοδυτικά της Κάτω Σαξονίας θεωρούνταν από τους ίδιους τους φυλακισμένους ως ένας από τους τόπους φρίκης και φόβου. Τη διοίκηση και το πρόσταγμα είχε η Γκεστάπο.

Εργαλείο εξουσίας η καταναγκαστική εργασία

Δύο νέες εκθέσεις στους χώρους του πρώην στρατοπέδου και της πρώην διοίκησης της Γκεστάπο, αποκαλύπτουν ότι η Γκεστάπο καταδίωκε, φυλάκιζε, βασάνιζε και σκότωνε κατά το Τρίτο Ράιχ.

Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν την περασμένη Παρασκευή, σήμερα όμως 07.07, οι πύλες της έκθεσης ανοίγουν για το ευρύ κοινό με καθυστέρηση τριών μηνών λόγω κοροναϊού.

Κανονικά είχαν προγραμματιστεί για την 1η Απριλίου, 75 χρόνια μετά το κλείσιμό του. «Η έκθεση έχει ως στόχο να δώσει στον επισκέπτη να κατανοήσει την αρχή της εργασίας ως εργαλείου νοητικής καθυπόταξης των εργαζομένων που αποτελούσε τον τρίτο πυλώνα του ναζιστικού τρομοκρατικού καθεστώτος» αναφέρει ο επικεφαλής του Μνημείου Μίχαελ Γκάντερ.

«Τα στρατόπεδα εργασίας, μαζί με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τη δικαιοσύνη, ήταν σημαντικά εργαλεία εξουσίας για τους Ναζί. Οι δύο εκθέσεις συμπληρώνουν η μια την άλλη και φέρουν τον τίτλο “Αστυνομική Βία και Καταναγκαστική Εργασία”».

Η Γκεστάπο διαχειρίζονταν 280 τέτοια στρατόπεδα αναγκαστικής εργασίας στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Πολλοί δεν άντεχαν

Σε αυτά κρατούνταν για μερικές εβδομάδες ξένοι, άνδρες και γυναίκες, όσοι δεν είχαν καλές «επιδόσεις» στην καταναγκαστική εργασία και επιχειρούσαν να διαφύγουν.

Βασανιστήρια, μαρτύρια, έλλειψη βασικών ειδών για τη διαβίωσή τους. Και όμως έπρεπε να κάνουν ιδιαίτερα σκληρές εργασίες. Πολλοί δεν άντεχαν και πέθαιναν.

«Οσοι άντεχαν, επέστρεφαν ως ζωντανά λείψανα για να συνεχίσουν τη δουλειά» λέει ο Γκάντερ.

«Αυτά τα στρατόπεδα υπηρετούσαν κυρίως τον στόχο του εκφοβισμού και άνοιξαν τον δρόμο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και καταναγκαστικής εργασίας».

Ανάμεσα στους εργάτες καταναγκαστικής εργασίας κυκλοφορούσε η φράση «Πρόσεξε μην καταλήξεις στο Ορμπεκ».

«Εκτέλεση στις 28.04.42»

Τα τελευταία ερευνητικά αποτελέσματα στο θέμα προέρχονται από τον ιστορικό Κρίστοφ Ρας από το Πανεπιστήμιο του Οσναμπρικ.

Μαζί με την ομάδα του αξιολόγησε, με τη βοήθεια της πιο σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας, μια από τις πέντε καρτελοθήκες της Γκεστάπο που διασώθηκαν.

Και όπως λέει, προκύπτει μια εντελώς διαφοροποιημένη εικόνα για τις διώξεις της Γκεστάπο, όπως δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα.

Για παράδειγμα, ο Ολλανδός Ζίπμπραντ Χόπμαν μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας για έξι εβδομάδες, όπως προκύπτει από την κάρτα με τον αριθμό 16422.

Η «ειδική μεταχείριση» του πολωνού αγρότη Γιόζεπ Γκρτσεκόβιακ καταγράφεται στην κάρτα νούμερο 13089. Είχε αποκτήσει παιδί με Γερμανίδα.

«Εκτέλεση στις 28.04.42» αναφέρει επιγραμματικά. Το στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας Ορμπεκ βρισκόταν στον χώρο πρώην σφαγείου.

Πληροφορίες για πάνω από 48.000 ανθρώπους

Τόσο αυτό όσο και το πρώην κελάρι της Γκεστάπο, στη δυτική πτέρυγα του κάστρου του Οσναμπρικ, είναι εδώ και καιρό μνημεία. Παρά τη διαφορετική χρήση που έτυχαν μετά το 1945, έχουν παραμείνει στα βασικά τους σημεία όπως ήταν.

Ο στόχος είναι να αποκτήσουν οι επισκέπτες πραγματική εικόνα για το πώς ήταν τότε, ως χώρος φυλάκισης, κοιτώνες ή δωμάτια για τους φύλακες.

«Θέλουμε να αφήσουμε τον τόπο να μιλήσει από μόνος του και να μην τρομάξουμε τους επισκέπτες με πολλές ιστορικές λεπτομέρειες, που μπορούν να αναζητήσουν και να διαβάσουν στο Διαδίκτυο», λέει ο Μίχαελ Γκάντερ.

Μόνο στη βάση δεδομένων της Γκεστάπο οι επισκέπτες μπορούν βρουν πληροφορίες για πάνω από 48.000 ανθρώπους.

Μέσα από άρθρα που βασίζονται σε μαρτυρίες και βιογραφίες μελών στην Γκεστάπο οι ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα να φωτίσουν πράξεις, δράματα και ανθρώπινες τύχες.

«Θέλουμε να εμποδίσουμε τη λογική του ασπρόμαυρου, δεν ήταν όλοι οι δράστες σαδιστές και ηλίθιοι» επισημαίνει ο Γκάντερ.

Πηγή: Deutche Welle