Ο Καρυοθραύστης είναι από τις πιο γνωστές χριστουγεννιάτικες ιστορίες.

Το παραμύθι του 1816 «Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών» του Γερμανού Ε. Τ. Α Χόφμαν έγινε ευρέως γνωστό από τη διασκευή του Γάλλου συγγραφέα Αλέξανδρου Δουμά ενώ το διάσημο παραμύθι ενέπνευσε το 1892 τον Τσαϊκόφκσι να γράψει τη μουσική για το διάσημο μπαλέτο «Καρυοθραύστης» – ένα από τα πιο δημοφιλή και αγαπητά θεάματα του κλασικού ρεπερτορίου σε όλο τον κόσμο μέχρι και σήμερα.

Το 1851 κυκλοφόρησε στη Γερμανία και μια άλλη εκδοχή του Καρυοθραύστη από τον Χάινριχ Χόφμαν, συγγραφέα παιδικών παραμυθιών. Ο τίτλος του παραμυθιού αυτού ήταν «O βασιλιάς Καρυοθραύστης και ο φτωχός Ράινχολντ».

Εμπνευσμένος από το ομώνυμο παραμύθι ο ξυλουργός Φρίντριχ Βίλχελμ Φίχτνερ σχεδίασε την πρώτη, παραδοσιακή φιγούρα του Καρυοθραύστη το 1870.

Αμέσως ο ξύλινος Καρυοθραύστης έγινε ανάρπαστο παιδικό δώρο ενώ συμβόλιζε – σύμφωνα με τους αδελφούς Γκριμ – τη δύναμη, την καλοτυχία και την προστασία του σπιτιού από τα κακά πνεύματα. Στις επόμενες δεκαετίες και αιώνες η οικογένειά Φίχτνερ συνέχισε την παράδοση. Σήμερα, η όγδοη πλέον γενιά ακολουθεί ακόμη τα χνάρια του «πατέρα» του ξύλινου Καρυοθραύστη.

Η πατρίδα του ξύλινου Καρυοθραύστη είναι το Ερτσγκεμπίργκε στα σύνορα Γερμανίας-Τσεχίας. Εκεί οι χωρικοί ζούσαν παλιά από τη γεωργία και την υλοτομία. Έτσι καλλιέργησαν και την ξυλουργική τέχνη.

Η μαζική παραγωγή του ξύλινου Καρυοθραύστη ξεκίνησε προς το τέλος του δεκάτου ενάτου αιώνα ενώ τα ξύλινα, χειροποίητα χριστουγεννιάτικα στολίδια της περιοχής είναι μέχρι σήμερα περιζήτητα.