Ο Κόκκινος Κύκλος/Le Cercle Rouge (1970): Οι Αλέν Ντελόν, Ιβ Μοντάν και Τζιάν Μαρία Βολοντέ σφραγίζουν πρωταγωνιστικά την προτελευταία ταινία του ανυπέρβλητου Μελβίλ. Ένα χορταστικό γκανγκστερικό έπος αλάνθαστης σκηνοθετικής βιρτουοζιτέ και ανόθευτου νουάρ, που έρχεται να υπενθυμίσει περίτρανα ότι τέτοιες μεγαλειώδεις ταινίες, δεν γυρίζονται πια. Το μέγεθός τους δεν αγγίζεται.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 
Τακέσι Κιτάνο: Ένας ποιητής της εικόνας

Το τέλειο σχήμα

Ο κύκλος είναι το τέλειο σχήμα, γιατί δεν έχει ούτε αρχή, ούτε τέλος, αλλά συμβολίζει ταυτόχρονα το πεπερασμένο και το άπειρο. Στον βουδισμό, ο κύκλος συμβολίζει την ολότητα και την αρμονία της ανθρώπινης ύπαρξης, την ολοκλήρωση και την αέναη πορεία σε αυτή. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, που ο Ζαν-Πιερ Μελβίλ τοποθέτησε τον κύκλο στον τίτλο της δωδέκατης και προτελευταίας ταινίας του, αφού ο «Κόκκινος Κύκλος» εγκολπώνει και ολοκληρώνει όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σινεμά του Γάλλου σκηνοθέτη. Κι ο συμβολισμός αυτός τερματίζεται, αν αναλογιστεί κανείς ότι τρία χρόνια μετά, ο Μελβίλ άφησε αδόκητα την τελευταία του πνοή σε ηλικία μόλις 55 χρονών, αφήνοντας αυτή την ταινία ως το τελευταίο του αριστούργημα.

Σκηνοθεσία μεγάλης ακρίβειας

Η 12η δημιουργία του Μελβίλ, ενός σκηνοθέτη στον οποίο χρωστούν το δικό τους σινεμά ο Τακέσι Κιτάνο, ο Τζον Γου, ο Τζιμ Τζάρμους και ο Μάικλ Μαν μεταξύ πολλών άλλων, δεν αφήνει αμφιβολία: Αν φράσεις όπως «σφιχτοδεμένη αφήγηση» και «σκηνοθεσία μεγάλης ακρίβειας» έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον και άσκοπα μέσα στα χρόνια, θαρρείς ότι επινοήθηκαν και μπήκαν σε σωστή χρήση γι’ αυτήν εδώ την ταινία.

Ιστορία μιας παράτολμης ληστείας σε παρισινό κοσμηματοπωλείο, εκτελεσμένης από έναν πρώην κατάδικο (Ντελόν), έναν δραπέτη (Βολοντέ) και έναν αλκοολικό πρώην αστυνομικό (Μοντάν), ο «Κόκκινος Κύκλος» κατοικεί σε ένα μητροπολιτικό υπόκοσμο όπου λιγομίλητοι άντρες, με καμπαρντίνες και ατσαλένια βλέμματα, καπνίζουν κάτω από γκρίζους ουρανούς, περικυκλωμένοι από σκυθρωπούς δρόμους που γίνονται σιωπηλοί παρατηρητές της προδιαγεγραμμένης τους πορείας.

Στωικοί αποδέκτες της μοίρας και των παράξενων μηχανισμών της, οι ήρωες του φιλμ μοιάζουν υπεράνω νόμου και ηθικής. Όμως υπηρετούν μέχρις εσχάτων έναν ανεκδήλωτο κώδικα τιμής, και ίσως μια κρυφή επιθυμία θανάτου, που κάνει τις πράξεις τους να φαντάζουν ακόμη πιο ανώφελες, πιο τελεσίδικες στο παγερό φως της μέρας.

Ο Μελβίλ στέκει απέναντί τους ευλαβικά. Ανάγει χειρονομίες, βλέμματα και σιωπές τους στο μέγεθος σεβαστικών τοτέμ. Φιλμάρει τα πανωφόρια και τις φεντόρες τους, τα τσιγάρα στα χείλη, τις σφιγμένες γραβάτες γύρω από το λαιμό, τα περίστροφα στα χέρια, σαν η θέα τους να του προκαλεί τη μέγιστη ηδονή. Δημιουργεί μια μυθολογία του περιθωρίου, των σκληρών και μελλοθάνατων. Την ζωντανεύει τόσο μεθοδικά και με τέτοιο ζήλο και προσήλωση, ώστε μπορεί κανείς να νιώσει την υγρασία της, να μυρίσει τη νικοτίνη στην ατμόσφαιρα. Και σχηματίζοντας ένα νοητό «Κόκκινο Κύκλο» πραγματοποιεί ένα προσκύνημα στο εικονοστάσι των καταραμένων.

Ο Μελβίλ άφησε αδόκητα την τελευταία του πνοή σε ηλικία μόλις 55 χρονών, αφήνοντας αυτή την ταινία ως το τελευταίο του αριστούργημα

Ο «Κόκκινος Κύκλος» έγινε δικαιολογημένα η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία στην καριέρα του Μελβίλ, ίσως λόγω της γοητείας που άσκησαν στο κοινό της εποχής οι πρωταγωνιστές της ή ίσως επειδή η αστική τάξη έχει διαχρονικά συλλογικό απωθημένο να γευτεί εκ του ασφαλούς τον κόσμο της παρανομίας και τους ιδιαίτερους κώδικές του μέσω της μεγάλης οθόνης. Σήμερα, και μισό αιώνα μετά την κυκλοφορία του, παραμένει μία κορυφαία αποκρυστάλλωση του οράματος του δημιουργού της.

livethere.gr με πληροφορίες από cinemagazine.gr-Λουκάς Κατσίκας / Τάσος Χατζηευφραιμίδης-flix.gr