Από το πρώτο καμπανάκι για μία νέα «άγρια» νόσο στην Κίνα έως τη λήψη μέτρων. Όλα όσα έγιναν και όσα αποσιωπήθηκαν.

Πριν από 17 χρόνια ήταν ο ήρωας που βοήθησε να ανακαλυφθεί η επιδημία του SARS. Έτσι ο 84χρονος σήμερα Δρ. Ζονγκ Νανσάν κλήθηκε να σπεύσει στη Γουχάν για να ερευνήσει έναν παράξενο νέο κορωνοϊό. Ο βοηθός του τον φωτογράφισε στο τρένο νύχτα, με τα μάτια κλειστά, βυθισμένα στις σκέψεις, σε μία εικόνα αργότερα θα κυκλοφορούσε ανά την Κίνα επιβεβαιώνοντας τη φήμη του Δρ. Ζονγκ ως του επιστήμονα, που έσπευδε προς διάσωση της χώρας.

Η Κίνα τώρα παρουσιάζει το ταξίδι του Δρ. Ζονγκ ως ένα κινηματογραφικό σημείο καμπής στον πόλεμο κατά της Covid-19, αφού ανακάλυψε ότι ο ιός εξαπλωνόταν επικίνδυνα και σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου στο Πεκίνο. Τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 23 Ιανουαρίου, ο πρόεδρος της Κίνας σφράγισε τη Γουχάν.

Εκείνο το lockdown ήταν το πρώτο αποφασιστικό βήμα για τη διάσωση της Κίνας. Αλλά σε μία πανδημία που έκτοτε έχει στοιχίσει 1,8 εκατομμύρια ζωές, αυτό το βήμα ήρθε πολύ αργά για να αποτρέψει την μετάδοση του ιού στον υπόλοιπο κόσμο.

Το πρώτο καμπανάκι είχε άλλωστε σημάνει 25 ημέρες νωρίτερα, στις 30 Δεκεμβρίου 2019. Ακόμη και πριν από εκείνη την ημερομηνία Κινέζοι ειδικοί πίεζαν για απαντήσεις, αλλά οι αξιωματούχοι απέκρυπταν την έκταση των μολύνσεων ή αρνούνταν να ανταποκριθούν στις προειδοποιήσεις.

Η πολιτική έθετε εμπόδια στην επιστήμη σε μία ένταση που θα καθόριζε την πανδημία. Η καθυστερημένη αρχική αντίδραση της Κίνας άφησε τον ιό να απλωθεί στον κόσμο.

Το άρθρο αυτό- στηριζόμενο σε ντοκουμέντα, συνεντεύξεις, έγγραφα και βιβλία, συμπεριλαμβανομένων δημόσιων απολογισμών στους οποίους δεν είχε δοθεί σημασία ή είχαν λογοκριθεί- εξετάζει αυτές τις 25 ημέρες στην Κίνα, που άλλαξαν τον κόσμο.

Οι Κινέζοι επιστήμονες εντόπισαν τον κορωνοϊό και χαρτογράφησαν τα γονίδιά του εβδομάδες πριν το Πεκίνο αναγνωρίσει τη σοβαρότητα του προβλήματος. Επιστήμονες μιλούσαν σε συναδέλφους τους προσπαθώντας να αφυπνίσουν για τον κίνδυνο και μερικές φορές το πετύχαιναν. «Λέγαμε την αλήθεια» δηλώνει ο καθηγητής Ζανγκ Γιονγκζεν, κορυφαίος επιδημιολόγος στο Δημόσιο Κέντρο Κλινικής Υγείας στη Σανγκάη. «Αλλά κανείς δεν μας άκουγε. Αυτό ήταν πραγματικά τραγικό».

Στις 8 Ιανουαρίου ο επικεφαλής του Κινεζικού Κέντρου για την Πρόληψη Νοσημάτων, Τζορτζ Φ. Γκάο αναγνώρισε ότι ο ιός πιθανότατα μεταδοτικός μεταξύ των ανθρώπων σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Αμερικανό ομόλογό του, Δρ. Ρόμπερτ Ρεντφιλντ, σύμφωνα με δύο ανθρώπους με γνώση της συνομιλίας.

Παρόλα αυτά κανείς από τους Δρ. Ρεντφιλντ ή Δρ. Γκάο, που περιορίζονταν από τα της πολιτικής, δεν σήμανε δημοσίως τον κώδωνα του κινδύνου. Στο Πεκίνο κορυφαίοι αξιωματούχοι  υγείας είχαν λάβει ζοφερές αναφορές από τη Γουχάν και είχαν στείλει δύο ομάδες για να εξετάσουν την κατάσταση. Αλλά οι ομάδες αυτές δεν είχαν το απαιτούμενο κύρος για να αμφισβητήσουν τους αξιωματούχους της Γουχάν και έτσι έμειναν σιωπηλές.

Το ταξίδι του Δρ. Ζονγκ στη Γουχάν ήταν λιγότερο ιατρικό και περισσότεορ πολιτικό. Γνώριζε ότι ο ιός εξαπλώνεται. Στόχος του ήταν να «σπάσει» το αδιαφανές σύστημα διακυβέρνησης.  «Είναι βέβαιη η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο» έγραψε σε αναφορά την οποία συνέταξε στο τρένο ο Δρ. Ζονγκ, σύμφωνα με ένα πρόσφατο βιβλίο που γράφτηκε με τη συνεργασία του. «Θυμίστε στην κοινή γνώμη να μην πηγαίνει στην Γουχάν». Η Κίνα τελικά ανέλαβε τον έλεγχο και σήμερα η κινεζική οικονομία βρυχάται.

Πριν από την κρίση του κορωνοϊού η Κίνα και οι ΗΠΑ συνεργάζονταν για να εντοπίζουν και να σταματούν ξεσπάσματα επιδημίας ιών. Αλλά η κυβέρνηση Τραμπ απέσυρε πάνω από δέκα ειδικούς από το Πεκίνο μήνες πριν ξεσπάσει η επιδημία- κλείνοντας τα μάτια της αμερικανικής κυβέρνησης σε απειλές από την Κίνα. Μία αρχική μελέτη προέβλεπε ότι η Κίνα θα έχει μειώσει τον αριθμό των κρουσμάτων κατά 66% εάν οι αξιωματούχοι είχαν δράσει μία εβδομάδα νωρίτερα. Η δράση τρεις εβδομάδες νωρίτερα θα μπορούσε να έχει μειώσει τα κρούσματα κατά 95%.

Οι δράσεις της Κίνας έχουν επίσης αφήσει κενά σε αυτά που γνωρίζουμε για τον ιό. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πολλά για την προέλευση του ιού γιατί το Πεκίνο καθυστέρησε μία ανεξάρτητη έρευνα.

Στο Ίντερνετ 

Στις 30 Δεκεμβρίου 2019 αφότου οι γιατροί στη Γουχάν κλήθηκαν να εξετάσουν ασθενείς με μία μυστηριώδη, δύσκολα θεραπεύσιμη, πνευμονία, οι αρχές έδωσαν εντολή στα νοσοκομεία να αναφέρουν παρόμοιες περιπτώσεις.  Τα νοσοκομεία έπρεπε να δίνουν απευθείας αναφοράς στο εθνικό κέντρο πρόληψης νοσημάτων στο Πεκίνο. Δεν το έκαναν.

Σχεδόν 12 λεπτά αφότου εκδόθηκε η εσωτερική εγκύλιος, διέρρευσε στο WeChat, μέσο κοινωνικής δικτύωσης της Κίνας και στη συνέχεια ένα δεύτερο εσωτερικό σημείωμα για τη θεραπεία των ασθενών διαδόθηκε online, έως ότου οι πληροφορίες για μία μυστηριώδη πνευμονία έφτασαν στον Δρ. Γκάο.

Εκίνη τη νύχτα η Κινεζική Εθνική Επιτροπή Υγείας έδωσε εντολή σε ειδικούς να σπεύσουν στη Γουχάν το πρωί. Ώρες αργότερα η υπηρεσία ιατρικών ειδήσεων ProMED εξέδωσε ενημερωτικό προς τους επαγγελματίες υγείας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Θύμισε στους επιστήμονες την επιδημία του SARS το 2002-03, η οποία προκλήθηκε από κορωνοϊό στην Κίνα και σκότωσε σχεδόν 800 ανθρώπους παγκοσμίως.

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν: «Ωχ όχι. Επανάληψη του SARS» είπε η Δρ. Μάρτζορι Πόλλακ, η συντάκτρια του ProMED, που εξέδωσε το ενημερωτικό σημείωμα της 30ης Δεκεμβρίου. Στη Γουχάν τα κρούσματα φαινόταν να περιορίζονται στην υπαίθρια αγορά Χουανάν. Μία εβδομάδα νωρίτερα τοπικοί γιατροί είχαν στείλει υγρό από τον πνεύμονα ενός 65χρονου στην Vision Medicals. Εκεί εντοπίστηκε κορωνοϊός παρόμοιος με τον SARS. Ακόμη δύο μικροβιολογικά εργαστήρια είχαν καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα. Κανείς όμως δεν τολμούσε να δημοσιοποιήσει τα στοιχεία.

Πολλοί κορωνοϊοί εντοπίζονται σε ζώα και ανθρώπους και λίγοι συνιστούν σοβαρές απειλές για τη ζωή. Αλλά δύο, ο SARS και ο MERS, είχαν τα τελευταία χρόνια περάσει από τα ζώα στους ανθρώπους. Η Vision Medicals έστειλε τα στοιχεία της στην Κινεζική Ακαδημία Ιατρικής Επιστήμης στο Πεκίνο και προειδοποίησε την Επιτροπή Υγείας της Γουχάν.

Η ομάδα του Πεκίνου που είχε φτάσει στη Γουχάν την τελευταία ημέρα του 2019 άκουσε τα αποτελέσματα των εργαστηρίων, είπε ο δρ. Κάο, μέλος της ομάδας, σε κινεζική εφημερίδα. Σε εκείνο το σημείο η κυβέρνηση της Γουχάν είχε επιβεβαιώσει δημοσίως ότι τα νοσοκομεία της πόλης αντιμετώπιζαν ασυνήθιστα περιστατικά πνευμονίας, αλλά αρνείτο ότι είναι μεταδοτική. Την ίδια ώρα η Εθνική Επιτροπή Υγείας έλεγε στα εργαστήρια να καταστρέφουν ή να παραδίδουν τα δείγματα με τον ιό και ζητούσε τα ευρήματα των ερευνών να δημοσιεύονται μόνο ύστερα από επίσημη έγκριση.

Παρά τους περιορισμούς οι επιστήμονες συνέχισαν να μιλούν πέρα από τα σύνορα. Ο καθηγητής Στάνλεϊ Πέρλμαν έστειλε μήνυμα σε Κινέζο συνάδελφό του στις 4 Ιανουαρίου σχετικές με τις φήμες για έναν νέο κορωνοϊό και έλαβε άμεσα απάντηση να μεταφερθεί σε κρυπτογραφημένη εφαρμογή κινητού.

Μου είπε: «Ναι είναι κορωνοϊός και δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί» λέει ο καθηγητής Πέρλμαν, που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Άιοβα. «Κάτι περίεργο συνέβαινε».

Η ομάδα από το Πεκίνο έδωσε εσπευσμένα κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των ασθενών και κάλεσε τους τοπικούς αξιωματούχους να κλείσουν την αγορά.

«Πολύ άγρια» νόσος 

Περισσότερο από 800 χιλιόμετρα ανατολικά, ο καθηγητής Ζανγκ Γιονγκζεν ήταν πολύ ανήσυχος. Όπως και σε άλλα εργαστήρια, ο καθηγητής Ζανγκ και η ομάδα του είχαν βρει τον γενετικό κώδικα του ιού και είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι μεταδοτικός. Αισθάνθηκε χρέος να δημοσιοποιήσει την πληροφορία.

Αφού ολοκλήρωσε την έρευνά της στις 5 Ιανουαρίου η ομάδα του Ζανγκ προειδοποίησε τους αξιωματούχους σε Σανγκάη και Πεκίνο και συνέστησε προστατευτικά μέτρα.

Παράλληλα ετοιμάστηκε να δημοσιοποιήσει τα δεδομένα, ένα βήμα, που γινόταν ακόμη πιο επείγον μετά και την επίσκεψη στη Γουχάν στις 9 Ιανουαρίου. Εκείνη την ημέρα η κυβέρνηση επιβεβαίωσε ότι η νέα ασθένεια είναι κορωνοϊός αλλά υποβάθμισε τον πιθανό κίνδυνο.

Οι γιατροί της Γουχάν τους είπαν ότι τα πράγματα ήταν χειρότερα από ό,τι παραδέχονταν οι αξιωματούχοι. «Γνώριζα ότι αυτή η νόσος ήταν σίγουρα κάτι το πολύ άγριο».

Στις 11 Ιανουαρίου ο καθηγητής Ζανγκ έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον επί μακρόν συνεργάτη του στην έρευνα, Έντουαρντ Χολμς, επιδημιολόγο στο Πανεπιστήμιο του Σίντνεϊ. Η Κίνα είχε πια καταγράψει τον πρώτο θάνατο από τον ιό και υπήρχαν ύποπτα κρούσματα στο Χονγκ Κονγκ. Ο καθηγητής Χολμς είπε στον φίλο του. Δες τον αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων στη Γουχάν. Δες το Χονγκ Κονγκ.

«Του είπα να τα δημοσιεύσει» λέει ο καθηγητής Ζανγκ για τα δεδομένα. Σύντομα οι πληροφορίες είχαν ανέβει σε ιστότοπο επιδημιολόγων.

Ρυθμιστική αρχή χωρίς δόντια

Στα χαρτιά ο Δρ. Μα Σιαογουέι, επικεφαλής της Εθνικής Επιτροπής Υγείας της Κίνας και το πιο ισχυρό πρόσωπο στην ιατρική γραφειοκρατία της χώρας,  χρησιμοποιούσε τρομερούς πόρους για να σταματήσει τον ιό στη Γουχάν. Στην πράξη τα χέρια του ήταν δεμένα.

Στο Κομμουνιστικό Κόμμα βρισκόταν στο περιθώριο της ελίτ, πιέζοντας για προσοχή τους πάντα απασχολημένους ηγέτες.

Στις 8 Ιανουαρίου ο Δρ. Μα έστειλε μία ομάδα στη Γουχάν, όπου πλήθαιναν οι εμπύρετες περιπτώσεις. Στο νοσοκομείο Tongji ο Δρ. Ζάο Τζιανπίνγκ δεν είχε αμφιβολία για το τι έβλεπε. «Γνωρίζαμε ότι ήταν μεταδοτικό, ότι έχουμε εξάπλωση από άνθρωπο σε άνθρωπο» λέει ο Δρ. Ζάο.

Το νοσοκομείο Zhongnan άνοιξε μία κλινική και μία πτέρυγα απομόνωσης, τα οποία γέμισαν ασφυκτικά πολύ γρήγορα. «Είχες την αίσθηση ότι έρχεται η καταστροφή» είπε ο Δρ Γουάνγκ Σινγκχουάν, πρόεδρος του νοσοκομείου, στο περιοδικό Caixin. Είπε ότι προσπάθησε να προειδοποιήσει τους αξιωματούχους.

Γιατροί και νοσοκόμες άρχισαν να νοσούν σε νοσοκομεία της Γουχάν. Αλλά οι μολύνσεις των υγειονομικών δεν περιλαμβάνονταν στα επίσημα στοιχεία που δίνονταν σε επισκέπτες ειδικούς. Το νοσοκομείο Zhongnan υπέβαλε τρεις αναφορές σε περιφερειακούς ηγέτες προειδοποιώντας ότι η «νόσος είναι άκρως μεταδοτική» έγραψε αργότερα η Science Daily της Κίνας. Ο Δρ. Γουάνγκ είπε στο Caixin ότι περίμενε ειδικούς από το Πεκίνο να τον επισκεφθούν. Δεν το έκαναν ποτέ.

Ο Δρ. Μα γνώριζε τους αυξανόμενους κινδύνους. Ένας τουρίστας από τη Γουχάν που είχε επισκεφθεί την Ταϊλάνδη ήταν το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα εκτός Κίνας. Η Εθνική Επιτροπή Υγείας συγκάλεσε τηλεδιάσκεψη ιατρικών αξιωματούχων από όλη την χώρα στις 14 Ιανουαρίου (η οποία τότε έμεινε μυστική) όπου παρουσιάστηκαν όλες οι πληροφορίες.

Στα μέσα Ιανουαρίου ο Σι Τζινπίνγκ προήδρευσε συνάντησης περίπου 25 κορυφαίων αξιωματούχων. Δεν έγινε καμία αναφορά στον κορωνοϊό.

1900 χιλιόμετρα νότια, στην Επαρχία Γκουανγκντονγ, όωμς, αξιωματούχοι και ειδικοί, συμπεριλαμβανομένου του Δρ. Ζονγκ, δεν ήταν καθησυχασμένοι. Τώρα ο επικεφαλής του κέντρου μολυσματικών ασθενειών στην Γκουανγκντονγκ, Δρ. Ζονγκ, μάθαινε στα μέσα Ιανουαρίου για κρούσματα σε νοσοκομείο της Σένζεν, στα σύνορα με το Χονγκ Κονγκ. Μία οικογένεια είχε βρεθεί θετική στον ιό μετά την επίσκεψή της στην Γουχάν. Κανένα από τα μέλη της δεν είχε πάει στην αγορά.

Μετά ακόμη ένας συγγενής βρέθηκε θετικός. Ο ιός εξαπλωνόταν με μεγάλη ταχύτητα. «Γνώριζαν ότι ήταν εξαιρετικά σοβαρό» λέει ο Κουόκ Γιουνγκ Γιουέν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ. «Άμεσα σήμανα συναγερμό».

Αξιωματούχοι στην Γκουανγντονγκ είχαν έκτακτη συνάντηση στις 16 Ιανουαρίου για να προετοιμάσουν νοσοκομεία και επαγγελματίες υγείας. Στην επαρχία Ζετζιανγκ η Δρ. Λι Λαντζουάν άκουγε ότι γιατροί σε νοσοκομεία της Γουχάν είχαν μολυνθεί. Dr. Li Lanjuan heard that doctors in Wuhan hospitals were being infected. Κάλεσε τον Δρ. Μα στο Πεκίνο να ζητήσει από τους ειδικούς να εξετάσουν πάλι την κατάσταση.

Η πολιτική δυναμική είχε αλλάξει. Οι επαρχίες Γκουανγκντονγκ και Ζετζιανγκ ήταν οικονομικά ισχυρά κέντρα, πιο ισχυρά από την Χουμπέι. Στις 18 Ιανουαρίου ο Μα ανέθεσε στον Δρ. Ζονγκ να ηγηθεί μίας νέας ομάδας στην Γουχάν. Ο Δρ. Ζονγκ έμαθε από πρώην φοιτητές ότι η κατάσταση «ήταν κατά πολύ χειρότερη από ό,τι γινόταν γνωστό δημοσίως» όπως είπε σε τοπική εφημερίδα. Συναντήθηκε επίσης με τον πρόεδρο του νοσοκομείου Zhongnan, ο οποίος περιέγραψε μία καταστροφή σε εξέλιξη.

Παρόλα αυτά οι αξιωματούχοι επέμεναν ότι η κατάσταση ήταν διαχειρίσιμη, όταν ο κυβερνήτης της επαρχίας Χουμπέι, Γουάνγκ Σιαοντονγκ, υποδέχθηκε την ομάδα του Δρ. Ζονγκ σε αίθουσα συνεδριάσεων. Σύντομα υπήρξε αντιπαράθεση.

«Σήμερα είναι η τελευταία ευκαιρία σου να πεις την αλήθεια» είπε ο Ζενγκ Γκουάνγκ, άλλος ειδικός στην επιστολή, σύμφωνα με το βιβλίο για τον Δρ. Ζονγκ. Τελικά ένας από τους αξιωματούχους παραδέχθηκε την μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, αναφέρει το βιβλίο. Ήταν το μόνο που χρειαζόταν ο Δρ. Ζονγκ και η ομάδα του έτρεξε στο Πεκίνο. Η επίσκεψη έδωσε στον Δρ. Μα πολιτική κάλυψη για να πιέσει κορυφαίους ηγέτες για επείγουσα δράση.

Το επόμενο πρωί ο Δρ. Ζονγκ πήγε να μιλήσει με την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο Σι έλειπε και η ομάδα προειδοποίησε τον πρωθυπουργό Λι Κετσιάνγκ ότι ο ιός εξαπλώνεται.

«Είναι σε πολύ κρίσιμη φάση» είπε ο Δρ. Ζονγκ εκείνο το βράδυ σε συνέντευξη τύπου, που μεταδόθηκε τηλεοπτικά. «Ήδη έχουν νοσήσει πολλοί άνθρωποι».

Τρεις ημέρες αργότερα, η Κίνα είχε επιβεβαιώσει 571 κρούσματα του κορωνοϊού αν και οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο πραγματικός αριθμός ήταν πολλές χιλιάδες. Πίσω στο Πεκίνο ο Σι σφράγισε τη Γουχάν, μία πόλη 11 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ξαναγράφοντας την Ιστορία 

Έντεκα ημέρες μετά ο Σι αντιμετώπιζε μία πολιτική κρίση. Το διαδίκτυο στην Κίνα γέμιζε με οργή για τον Λι Γουενλιανγκ, γιατρό στη Γουχάν, που είχε συλληφθεί από την αστυνομία όταν προσπάθησε να σημάνει συναγερμό. Ο Δρ. Λι ήταν τώρα σε μονάδα εντατικής θεραπείας έχοντας κολλήσει τον ιό. Κινέζοι δημοσιογράφοι κατέγραφαν σειρά από λάθη και ψέματα.

Δεχόμενος πυρά ο Σι υπεραμύνθηκε των κινήσεών του σε συνάντηση του Πολίτμπιρο στις 3 Φεβρουαρίου, διαβεβαιώνοντας ότι είχε δράσει νωρίς. Από την έναρξη των διακοπών για το Σεληνιακό Έτος της Κίνας στις 25 Ιανουαρίου «ήταν το ζήτημα για το οποίο ενδιαφέρθηκε περισσότερο από κάθε τι άλλο» είπε ο Σι σε ομιλία του, που δεν δημοσιοποιήθηκε εκείνη τη στιγμή.

Οι μολύνσεις και  οι θάνατοι συνέχισαν να αυξάνονται. Στις  7 Φεβρουαρόυ ο Δρ. Λι πέθανε, γεγονός που γέμισε θλίψη ολόκληρη τη χώρα. Ερωτήματα άρχισαν να διαδίδονται στην Κίνα και στο εξωτερικό για την εξουσία του Σι. Στο διαδίκτυο άνθρωποι αναρωτιούνταν γιατί δεν είχε ειδοποιηθεί νωρίτερα. «Πρέπει να ανταποκριθούμε με δράσεις στις διεθνείς ανησυχίες» είπε ο Σι στους ηγέτες και «να πούμε μία καλή ιστορία για τη μάχη της Κίνας κατά της επιδημίας».

Τον Μάρτιο τα κρούσματα αυξάνονταν στην Ευρώπη, μετά στην Αμερική και άρχισαν να υποχωρούν στην Κίνα. Οι Κινέζοι αξιωματούχοι περιέγραφαν έναν άμεσο, απρόσκοπτο συντονισμό ανάμεσα στη Γουχάν και το Πεκίνο. Επικριτικές έρευνες εξαφανίστηκαν από τα κινεζικά ειδησεογραφικά δίκτυα. Γιατροί και νοσοκόμες στη Γουχάν που είχαν προειδοποιήσει για τον ιό σιώπησαν.

Τον Σεπτέμβριο ο Σι τιμούσε γιατρούς, αξιωματούχους και άλλους Κινέζους για το ρόλο τους στη μάχη κατά της Covid-19. Οι ηγέτες της Κίνας είχαν «δράσει αποφασιστικά» είπε ο Σι. Τίμησε τον Δρ. Ζονγκ με το Μετάλλιο της Λαϊκής Δημοκρατίας, την υψηλότερη τιμή στην Κίνα.

«Στην επιστήμη είναι μόνο σωστό να αναζητάς την αλήθεια από γεγονότα» δήλωσε ο Ζονγκ. «Αλλιώς οι ασθενείς είναι τα θύματα».

Στην έρευνα και το ρεπορτάζ συνέβαλαν οι Keith Bradsher, Amber Wang, Amy Chang Chien, Albee Zhang, Elsie Chen, Coral Yang και Claire Fu.

CHRIS BUCKLEY, DAVID D. KIRKPATRICK, AMY QIN, JAVIER C. HERNÁNDEZ
THE NEW YORK TIMES