Γιατί καθυστερεί η μείωση των κρουσμάτων παρά τα αυστηρά μέτρα

Με το βλέμμα στραμμένο στον δείκτη Rt και στην καμπύλη μετάδοσης του ιού βρίσκεται τα τελευταία εικοσιτετράωρα η κυβέρνηση, καθώς το σύστημα υγείας δέχεται πλέον ασφυκτική πίεση, ενώ η διαφαινόμενη παράταση του lockdown προσθέτει συνεχώς νέα βάρη στην ελληνική οικονομία.

Στο κυβερνητικό επιτελείο αρχικά επικρατούσε αισιοδοξία ότι με την εφαρμογή των μέτρων που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης το προπερασμένο Σάββατο, ήδη θα ήταν ορατή η ουσιαστική μείωση των κρουσμάτων. Ομως, το θετικό αυτό σενάριο διαψεύσθηκε. Πλέον, νέο «ορόσημο» προκειμένου να καταγραφεί η πτωτική τους πορεία θεωρείται το μέσον της τρέχουσας εβδομάδας. Κατά πληροφορίες, τα τελευταία εικοσιτετράωρα ο δείκτης R βαίνει μειούμενος τόσο στην Αττική όσο και στη Θεσσαλονίκη, ενώ βρίσκεται πλέον κοντά στο «όριο» του 1. Oμως, υπάρχουν και άλλες, πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες η μάχη με τον κορωνοϊό θα παραταθεί, μεταθέτοντας στο απώτερο μέλλον την άρση των περιοριστικών μέτρων, ειδικά όσον αφορά τον τομέα της εστίασης, που σύμφωνα με όλες τις έρευνες αποτέλεσε τη μεγαλύτερη εστία μετάδοσης του ιού.

Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί το υφιστάμενο lockdown εμφανίζεται να έχει σαφώς μικρότερη «αποτελεσματικότητα», από εκείνο του περασμένου Μαρτίου που έφερε ουσιαστικά αποτελέσματα άμεσα, σε χρόνο σχεδόν δύο εβδομάδων, ενώ τώρα η Θεσσαλονίκη κλείνει έναν κύκλο 20 ημερών με αυστηρά περιοριστικά μέτρα και η Αττική 15 και δεν έχουμε ακόμα πτώση.

Βασική ειδοποιός διαφορά, όπως λέγεται, είναι ότι τον περασμένο Μάρτιο η χώρα «κατέβασε ρολά» με 200 κρούσματα, ενώ τον Νοέμβριο υπερέβησαν τις 3.000, καθώς κρίθηκε κρίσιμο να κρατηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο όρθια η οικονομία και να υλοποιηθεί ένα χρονοδιάγραμμα που θα επιτρέψει μια στοιχειώδη κανονικότητα την περίοδο των Χριστουγέννων.

Ομως καταγράφονται και άλλοι κρίσιμοι λόγοι:

Πρώτον, οι περιορισμοί στη φυσική παρουσία των εργαζομένων έχουν αυτή τη φορά μικρότερο εύρος. Στο πρώτο lockdown είχε ουσιαστικά τερματιστεί κάθε οικονομική δραστηριότητα. Στην παρούσα φάση η κυβέρνηση επέλεξε να δώσει μια μικρή «ανάσα» στις επιχειρήσεις που καλούνται να δοκιμάσουν για δεύτερη φορά τις αντοχές τους σε μόλις οκτώ μήνες. Παράλληλα, έμειναν ανοικτές για μία εβδομάδα και άλλες δραστηριότητες σε σχέση με το πρώτο κύμα, όπως τα σχολεία, που ναι μεν δεν έδωσαν μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, αύξησαν ωστόσο την κινητικότητα.

Δεύτερον, εκτιμάται ότι οι πολίτες λόγω κόπωσης, αλλά και εφησυχασμού, τηρούν πλέον με λιγότερη σχολαστικότητα τα μέτρα ατομικής προστασίας, δηλαδή τήρηση αποστάσεων, χρήση μάσκας και αντισηπτικών. Aυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι ενδεικτικό ότι κατά την τελευταία –μέσω τηλεδιάσκεψης– Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης την περασμένη Πέμπτη η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ έκανε λόγο για COVID fatigue, δηλαδή για «κόπωση κορωνοϊού».

Τρίτος λόγος που καθυστερεί την ύφεση του ιού είναι η πιθανή μετάλλαξή του, για την οποία έκανε λόγο ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας όταν ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την επιβολή του lockdown. Επιβαρυντικά στη συγκεκριμένη κατεύθυνση λειτουργεί βεβαίως και η μεταβολή των καιρικών συνθηκών που οδηγεί τους πολίτες σε εσωτερικούς χώρους. Οπως λέγεται, «το πρώτο κύμα του ιού μας πέτυχε προς την άνοιξη, το δεύτερο προς τον χειμώνα».

Τέταρτον, ορισμένα «φάουλ» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και υπηρεσιών που δημιούργησαν κενά στην επιτήρηση εφαρμογής των μέτρων. Στη συγκεκριμένη κατεύθυνση ειδική κατηγορία αποτελεί η Θεσσαλονίκη, όπου πλέον αναγνωρίζεται ότι το lockdown έπρεπε να έχει επιβληθεί πριν από την εορτή του Αγίου Δημητρίου και την 28η Οκτωβρίου. Είναι ενδεικτικό πως ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης έκανε σχετική αναφορά προσφάτως στη Βουλή, μιλώντας για λάθη που προηγήθηκαν. Πάντως, σε σχέση με τη «χαλαρότητα» στην επιτήρηση των μέτρων, είναι ενδεικτικό ότι ενώ συνολικά στη χώρα πραγματοποιήθηκαν από την 1η Ιουλίου μέχρι τις 19 Νοεμβρίου 5.675.013 έλεγχοι και βεβαιώθηκαν 89.403 παραβάσεις, στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας έγιναν μόλις 2.670 έλεγχοι και επιβλήθηκαν 10 πρόστιμα (τους ελέγχους έκανε η Περιφέρεια).

Πέμπτον, η καθυστερημένη έναρξη αυξημένων ελέγχων στους εργάτες γης που έρχονται από όμορες χώρες, εικάζεται πως συνέβαλε στη μη πτώση των κρουσμάτων. Δεν είναι τυχαίο πως εντός της εβδομάδας η κυβέρνηση έλαβε έξτρα μέτρα όσον αφορά αυτή την ειδική κατηγορία, «κλείνοντας» τα σύνορα και επιτρέποντας να εισέλθουν μόνο όσοι προσκομίζουν αρνητικό τεστ, ενώ θα υποβάλλονται και εντός των συνόρων σε δεύτερο.

Εκτον, η φυσική παρουσία των φοιτητών στις πόλεις όπου σπουδάζουν. Εκ των υστέρων έχει διαπιστωθεί πως λόγω της ασυμπτωματικότητας, αλλά και της έντονης κοινωνικής ζωής που έχουν συνέβαλαν στην εκτόξευση των κρουσμάτων σε «φοιτητουπόλεις», περιλαμβανομένων Θεσσαλονίκης και Ιωαννίνων.

Τέλος, όσον αφορά τη συνέχεια η κυβέρνηση ευελπιστεί, όπως προειπώθηκε, πως από την επόμενη εβδομάδα θα υπάρξει καθοδική πορεία των κρουσμάτων, που θα επιτρέψει εντέλει κάποιο άνοιγμα της αγοράς πριν από τα Χριστούγεννα. Ο ερχομός άλλωστε του εμβολίου από τον Ιανουάριο, αλλά και η δημιουργία αξιόπιστων rapid test, αποτελεί ένα πρώτο φως στο τούνελ και δημιουργεί αισιοδοξία πως το καλοκαίρι του 2021 θα σηματοδοτήσει σε μεγάλο βαθμό την «επιστροφή στην κανονικότητα».

Κωστής Π. Παπαδιόχος , Σταύρος Παπαντωνίου – kathimerini.gr