Η κατάληξη τριών πολύκροτων υποθέσεων

Κουνουπιδιανά Χανίων, 5 Οκτωβρίου 2020: Ενας 55χρονος Ελληνας κρεμάει τον σκύλο του από δέντρο, στην αυλή του, και επιχειρεί να του κόψει με τανάλια τους όρχεις, «για να ηρεμήσει, επειδή είναι πολύ ζωηρός και θέλει συνέχεια παιχνίδια». Γερμανός τουρίστας που ακούει τα ουρλιαχτά του ζώου παρεμβαίνει, το παίρνει από τα χέρια του βασανιστή του και το μεταφέρει αιμόφυρτο σε κτηνιατρική κλινική.

Νίκαια, 13 Οκτωβρίου 2020: Ενας 53χρονος καθηγητής και ο 63χρονος γείτονάς του συλλαμβάνονται στο πλαίσιο του αυτοφώρου έπειτα από καταγγελία περιοίκων, για την άγρια κακοποίηση δεσποζόμενου σκύλου, του Εκτορα. Ο ένας τον μαχαίρωνε με σουγιά και ο άλλος τον χτυπούσε στο κεφάλι με μεταλλική ράβδο. Οι κτηνίατροι δίνουν μάχη και πετυχαίνουν να κρατήσουν στη ζωή το ζώο, παρά τα βαριά τραύματα που έχει στους πνεύμονες.

Χανιά, 10 Φεβρουαρίου 2021: Η αστυνομία ειδοποιείται για σκυλί κρεμασμένο κάτω από γέφυρα στην περιοχή Νεροκούρου. Οι φωτογραφίες του νεκρού ζώου κάνουν τον γύρο του Διαδικτύου, όπως και στις άλλες δύο περιπτώσεις, προκαλώντας αποτροπιασμό, οργή και ποταμούς δακρύων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και μετά; Ποια ήταν η εξέλιξη αυτών των υποθέσεων; Τι συνέβη όταν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης αποσύρθηκε από τα συγκεκριμένα περιστατικά, τα οποία προσμετρούνται σε μια πολύ μακρά, δυστυχώς, λίστα κακοποιήσεων ζώων στη χώρα μας;

Τι απέγιναν οι δράστες

Ο Χανιώτης κηδεμόνας-βασανιστής του Ράινο (αυτό το όνομα του έδωσαν οι εθελοντές της φιλοζωικής οργάνωσης Χανίων που ανέλαβαν τον σκύλο, προς τιμήν του Γερμανού Ράινχολντ που τον έσωσε) εμφανίστηκε στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής του και κατέθεσε μετά την παρέλευση του αυτοφώρου. Του επιβλήθηκε χρηματική ποινή ύψους 30.000 ευρώ και αφέθηκε ελεύθερος. Ο εκπαιδευτικός που μαχαίρωσε τον Εκτορα καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών ετών με αναστολή (με τον παλιό νόμο), ενώ ο γείτονάς του, η συνέργεια του οποίου έχει καταγραφεί και σε φωτογραφίες αυτοπτών μαρτύρων, αθωώθηκε. Τέλος, τρεις μήνες μετά τον απαγχονισμό του σκύλου στα Χανιά, ταυτοποιήθηκε ο φερόμενος ως δράστης: ένας 30χρονος Κρητικός, η οικογένεια του οποίου πιθανότατα συνδέεται με τη θανάτωση άλλων τριών σκύλων, που επίσης βρέθηκαν κρεμασμένοι. Εις βάρος του σχηματίστηκε δικογραφία, βεβαιώθηκε διοικητικό πρόστιμο 30.000 ευρώ και αφέθηκε ελεύθερος χωρίς κανέναν περιοριστικό όρο.

«Μου προκαλεί τρόμο ότι τέτοιοι άνθρωποι κυκλοφορούν ανάμεσά μας, χωρίς να έχουν υποστεί καμιά συνέπεια για τις πράξεις τους. Η σκληρότητα απέναντι στα ζώα συνδέεται με τη σκληρότητα και τη βία απέναντι στους ανθρώπους, ιδιαίτερα στα παιδιά. Τέτοια περιστατικά θεωρούνται από τους ειδικούς της ψυχικής υγείας ως κορυφή του παγόβουνου. Δείχνουν ότι έχουμε να κάνουμε με άτομα επικίνδυνα, που είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα σταματήσουν εκεί, αλλά αποτελούν απειλή για το άμεσο περιβάλλον τους και όχι μόνο…», λέει η Ελίζαμπεθ Ηλιάκη, πρόεδρος του φιλανθρωπικού, φιλοζωικού και πολιτιστικού συλλόγου «Κυν-ωνία» και διαχειρίστρια του Souda Shelter στα Χανιά.

Αυτή είναι η μία πτυχή του θέματος. Η άλλη αφορά τα τσουχτερά χρηματικά πρόστιμα, τα οποία πράγματι εντυπωσιάζουν. Να διευκρινίσουμε όμως το εξής: τα πρόστιμα επιβάλλονται από την αστυνομία. Οι δήμοι έχουν τη δυνατότητα να τα επανεξετάσουν, έπειτα από προσφυγή του παραβάτη, ακόμη και να τα ακυρώσουν εάν η επιτροπή που θα εξετάσει την περίπτωσή του κρίνει ότι οι αντιρρήσεις του δικαιολογούνται επαρκώς. Και δεν είναι πάντα εύκολο για έναν δημοτικό άρχοντα που ενδεχομένως «μετράει» ψήφους για την επόμενη εκλογική αναμέτρηση, να κακοκαρδίσει ψηφοφόρους του «για ένα ζώο». Ο νοών νοείτω…

Τα στοιχεία

Σχεδόν οκτώ στις δέκα κακοποιήσεις αφορούν ζώα δεσποζόμενα, όπως δείχνουν τα στοιχεία: οι κηδεμόνες τους τα θεωρούν αντικείμενα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν. Το διπλό έγκλημα στα Γλυκά Νερά είναι μια τέτοια περίπτωση. Για τον Μπάμπη Αναγνωστόπουλο, καθ’ ομολογίαν δράστη της δολοφονίας της 20χρονης συζύγου του Καρολάιν Κράουτς, το κουτάβι της οικογένειας, η Ρόξυ, αντιμετωπίστηκε ως μέρος μιας σκηνογραφίας, που θα έπειθε για την αθωότητά του. Tην έπνιξε με τα χέρια του και την κρέμασε στην κουπαστή της εσωτερικής σκάλας της μεζονέτας. Είναι το δεύτερο κακούργημα που τον βαραίνει. Τι σημαίνει, όμως, επί της ουσίας αυτό; Θα επιβαρύνει τη συνολική ποινή του ή όχι; Τι νόημα έχουν ακόμη και οι πιο αυστηροί νόμοι εάν δεν εφαρμόζονται; Ή τα πρόστιμα εάν δεν πληρώνονται; Μήπως αλλού βρίσκεται η λύση του προβλήματος; Μήπως το βάρος πρέπει να πέσει στην πρόληψη;

«Είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει με τα πρόστιμα. Αμφιβάλλω αν έστω και ένα ευρώ έχει καταβληθεί για τα περισσότερα από τα περιστατικά κακοποίησης που μας έχουν συγκλονίσει τα τελευταία χρόνια», επιβεβαιώνει η Ελενα Δέδε, νομικός και ιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Dogs’ Voice για την προστασία των αδέσποτων ζώων στην Ελλάδα (ενεργού μέλος του Eurogroup for Animals). «Να αποσυνδεθούν, λοιπόν, από τους δήμους και να βεβαιώνονται άμεσα στις εφορίες, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα εισπραχθούν. Ετσι δεν θα υπάρχουν πρόστιμα για τη δημιουργία εντυπώσεων».

Το μητρώο παραβατών

Η κυρία Δέδε προτείνει κάτι ακόμη: τον εκσυγχρονισμό του μητρώου παραβατών της Ελληνικής Αστυνομίας, ώστε να ενημερώνεται για όλα τα περιστατικά, μέσα από καταγραφή όλων των καταγγελιών σε εθνικό επίπεδο. «Οι κακοποιήσεις ζώων και οι πράξεις βίας απέναντι σε ανθρώπους είναι κρίκοι στην ίδια εγκληματική αλυσίδα», επισημαίνει. «Ο Βούλγαρος που συνελήφθη για τον βιασμό της καθαρίστριας στα Πετράλωνα είχε μηνυθεί προηγουμένως και για κακοποίηση ζώου. Οι κοινωνικές υπηρεσίες πήγαν, άραγε, να δουν αν συμβαίνει κάτι με τη γυναίκα και τα παιδιά του Κρητικού που ευνούχισε με τανάλια τον σκύλο του; Τέτοια συμβάντα αποτελούν διεθνώς την πρώτη και βασική ένδειξη για ύπαρξη ενδοοικογενειακής βίας, για άτομα με προβληματική και ενδεχομένως επικίνδυνη για το περιβάλλον τους ψυχοπαθολογία…».

«Απαιτούνται αυτεπάγγελτοι αστυνομικοί έλεγχοι»

Μετά τη διαφαινόμενη εισαγωγή της νομοθεσίας για την προστασία των ζώων ως επίσημου μαθήματος στις παραγωγικές σχολές της Αστυνομικής Ακαδημίας (όπως προβλέπεται στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο), επόμενο βήμα για την ουσιαστικότερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή της είναι να συμπεριληφθεί η προστασία των ζώων στο πρόγραμμα αντεγκληµατικής πολιτικής της Ελληνικής Αστυνομίας. «Είναι πλέον ώριμες οι συνθήκες –αλλά και επιταγή των καιρών– η ανάδειξη του φαινομένου της κακοποίησης των ζώων ως συνιστώσας μορφής του εγκληματικού πεδίου, άρα και η ένταξή του στον στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό της ΕΛΑΣ», τονίζει ο Νίκος Χρυσάκης, υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Αστυνομίας Ηρακλείου Κρήτης και συγγραφέας του εξαιρετικού βιβλίου «Το νομικό status των ζώων στην ελληνική έννομη τάξη», ενός οδηγού νομοθεσίας και αστυνομικών ενεργειών για την προστασία των ζώων συντροφιάς.

Τι σημαίνει αυτό και πώς θα βοηθήσει; Ο κ. Χρυσάκης θεωρεί αναγκαίο να διενεργούνται «συστηματικοί και στοχευμένοι αυτεπάγγελτοι αστυνομικοί έλεγχοι με στόχο, όχι μόνο την πρόληψη εγκλημάτων βίας εις βάρος των ζώων αλλά και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους». Προτείνει επίσης τεκμηριωμένη ενημέρωση και των αστυνομικών και των πολιτών σχετικά µε τα συναφή της κακοποίησης ζώων εγκλήματα. «Δείτε πώς αντιμετωπίζει η πολιτεία τα τροχαία: αναγνωρίζοντας τις γενεσιουργές αιτίες (αλκοόλ, υπερβολική ταχύτητα, μη χρήση ζώνης ή κράνους) και θέτοντας στις κατά τόπους αστυνομικές υπηρεσίες στόχους, βάσει των οποίων αξιολογούνται. Δεν θα μπορούσε αυτό να γίνεται και για τις κακοποιήσεις; Η αξιολόγηση κάθε διοικητή να περιλαμβάνει τους ελέγχους που θα διενεργούνται και τις παραβάσεις που θα καταγράφονται; Μόνο με αυτές τις παρεμβάσεις θα επιτευχθεί από τη μια πλευρά μείωση των περιστατικών κακοποίησης και εγκατάλειψης ζώων κι από την άλλη αύξηση της ευαισθητοποίησης των πολιτών απέναντι στα ζώα και στο περιβάλλον γενικότερα».

Η βία φυτρώνει και ανθεί πάνω σε ό,τι δεν λέγεται. Ο Νίκος Χρυσάκης το επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία. «Η αστυνομία οφείλει να δείχνει καθημερινά το κοινωνικό της πρόσωπο, γι’ αυτό πρέπει να προστατεύει και τα ζώα από κάθε είδους κακοποίηση. Αλλωστε, η υπεράσπιση των αδυνάτων ήταν και είναι προτεραιότητα στον αξιακό μας κώδικα. Η κακοποίηση των ζώων συνιστά παράνομη, ηθικά μη αποδεκτή και καταδικαστέα συμπεριφορά με σοβαρές αντικοινωνικές προεκτάσεις. Δεν αποτελεί μόνο έγκλημα που τελείται εις βάρος τους, είναι έγκλημα που στρέφεται εις βάρος τελικά της ίδιας της κοινωνίας. Οι πράξεις βίας απέναντι στα ζώα δεν είναι απλώς ένα ελάττωμα στην προσωπικότητα του κακοποιητή, είναι η ίδια του η φύση που διψάει απεγνωσμένα για βία, πόνο και θάνατο. Κι αυτός που σήμερα αποφασίζει τον αβάσταχτο πόνο και τον άδικο θάνατο ενός ζώου, αύριο θα προκαλέσει τον βασανισμό και τον θάνατο ενός ανθρώπου».

Τα στοιχεία που συγκεντρώνονται τις τελευταίες δεκαετίες στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες επιβεβαιώνουν αυτό που λέει ο υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Αστυνομίας Ηρακλείου Κρήτης. Κακοποίηση ζώου έχει αναφερθεί στο 88% των οικογενειών που διερευνήθηκαν για σωματική κακοποίηση παιδιού. Πίσω από υποθέσεις σκυλομαχιών ή κοκορομαχιών, συνήθως υπάρχουν άλλα εγκλήματα: από παράνομο τζόγο και ναρκωτικά μέχρι σωματεμπορία. Σύμφωνα με αμερικανική μελέτη, οι μισοί από τους 36 καταδικασμένους κατά συρροήν δολοφόνους παραδέχθηκαν ότι στην εφηβεία τους βασάνιζαν ζώα. Είναι αυτό που τόσο εύστοχα έχει διατυπώσει η Αμερικανίδα ανθρωπολόγος Μάργκαρεντ Μιντ: «Ενα από τα πιο επικίνδυνα πράγματα που μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί είναι να σκοτώσει ή να βασανίσει ένα ζώο και να μην τιμωρηθεί γι’ αυτό». «Οσοι γνωρίζουν και δεν μιλούν, λοιπόν, είναι συνένοχοι στα τωρινά αλλά και στα μελλοντικά εγκλήματα», καταλήγει ο Νίκος Χρυσάκης.

«Θα έρθει η μέρα που οι άνθρωποι θα δουν τον φόνο ενός ζώου με τον ίδιο τρόπο που βλέπουν τον φόνο ενός ανθρώπου», είχε προβλέψει τον 16ο αιώνα ο Λεονάρντο ντα Βίντσι. Πόσο μακριά είμαστε, άραγε, από αυτή τη μέρα;

H αυστηροποίηση των ποινών δεν φτάνει

Αρκεί η αυστηροποίηση των ποινών για τη μείωση των περιστατικών κακοποίησης ζώων; H απάντηση της Ελληνικής Αστυνομίας, διά του εκπροσώπου Τύπου: «…Η αποτροπή τέλεσης εγκλημάτων μέσω της αυστηροποίησης των επιβαλλόμενων ποινών αποτελεί ένα μέσο αποτροπής διάπραξης νέων, δεν θα πρέπει όμως να αποτελεί τον μοναδικό τρόπο, αλλά αυτός θα πρέπει να συνοδεύεται και να συνδυάζεται από ένα πλέγμα δράσεων και ενημερώσεων ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης σχετικά με τα ζώα συντροφιάς, όπως: την ανάληψη πρωτοβουλιών, από οικείους συλλόγους, φιλοζωικές εταιρείες και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, για την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε δράσεις σχετικά με θέματα προστασίας των ζώων. Τη διαρκή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών για την προστασία των ζώων, όπως φιλοζωικών οργανώσεων, σωματείων, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και αστυνομίας. Τη διενέργεια ημερίδων και εκστρατειών ενημέρωσης των πολιτών. (…) Την περαιτέρω κατάρτιση – εκπαίδευση των στελεχών αστυνομικών υπηρεσιών για την απαρέγκλιτη εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας σε κάθε συντρέχουσα περίπτωση και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών ποινών».

Τασούλα Επτακοίλη – kathimerini.gr