ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ
Ελευθεριακά γραπτά (1948-1960)
μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη,
εκδ. Καστανιώτη, σελ. 336

Στα «Ελευθεριακά γραπτά» παρουσιάζεται μια διαφορετική πτυχή του Γάλλου νομπελίστα συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ: εκείνη του πολιτικού στοχαστή με ενεργό δράση στα κινήματα των ιδεών της εποχής του. Η πολύτιμη αυτή συλλογή κειμένων αποκαλύπτει την άγνωστη αναρχική σκέψη και επαναστατική ηθική του Καμύ.

Η πρώτη συνεργασία του Καμύ με τους ελευθεριακούς (αναρχικούς/επαναστατικούς) κύκλους εμφανίζεται στο περιοδικό Défense de l’Homme του Λουί Λεκουάν (1888-1971), ο οποίος υπήρξε εμβληματική φυσιογνωμία του γαλλικού αναρχισμού κατά τον Μεσοπόλεμο. Υπό μορφή συνομιλίας, ο Καμύ στο κείμενό του με τίτλο «Διάλογος για τον διάλογο» ορίζει τη θέση του για το ζήτημα της βίας και μη βίας. Ο ίδιος ο Καμύ συζητώντας με τον Καμύ διερωτάται για το αν ο υπέρμαχος της μη βίας είναι ένας ονειροπόλος. Καταλήγει ότι, ενώ η βία είναι αναπόφευκτη, είναι σημαντικό να αποκλείεται οποιαδήποτε νομιμοποίησή της.

Ο Καμύ τάσσεται υπέρ της δράσης «Αλληλεγγύη στους Αντιρρησίες Συνείδησης». Ο Λεκουάν και έντεκα ακόμη προσωπικότητες, ανάμεσά τους οι Ζαν Κοκτό, Μπερνάρ Μπιφέ, Αντρέ Μπρετόν, Ζαν Τζιονό, συνυπογράφουν επιστολή προς τον Σαρλ ντε Γκωλ τον Αύγουστο του 1958 αιτούμενοι την απελευθέρωση εκατό κρατουμένων των γαλλικών φυλακών που αρνούνταν να στρατευτούν.

Οι παρεμβάσεις του Καμύ, του Λεκουάν και των φίλων τους, όπως παρατίθενται εδώ, είναι ιστορικής σημασίας. Βλέπουμε τις αναλυτικές προτάσεις και σχέδια για τη θέσπιση status αντιρρησιών συνείδησης ή ειρηνιστών, ώστε να μπορούν να απέχουν από τις στρατιωτικές υποχρεώσεις τους, με αντάλλαγμα την κατάταξή τους στην Πολιτική Προστασία της χώρας και στη Service civil international. Τα κείμενα μεταδίδουν την ατμόσφαιρα αυτής της έντονης προσπάθειας για την κατοχύρωση ενός αυτονόητου ανθρώπινου δικαιώματος.

Ενα άλλο θέμα των «Ελευθεριακών γραπτών» είναι η αντιπαράθεση μεταξύ του Αλμπέρ Καμύ και του Γκαστόν Λεβάλ, συγγραφέα και μαχητή του αναρχικού κινήματος της Ισπανίας, μέσα από σειρά άρθρων στη Le Libertaire, μία από τις κυριότερες εφημερίδες του αναρχικού Τύπου στον 20ό αιώνα. Τον Μάρτιο-Απρίλιο του 1952, τέσσερα άρθρα του Λεβάλ με τίτλο «Ο Μπακούνιν και ο Επαναστατημένος άνθρωπος του Αλμπέρ Καμύ» δημοσιεύονται σε συνέχειες. Εκεί ο Καμύ παρουσιάζεται σαν ένα άτομο που δεν έχει ενημερωθεί επαρκώς από την τρέχουσα βιβλιογραφία πάνω στις ιδέες του Μπακούνιν, με αποτέλεσμα την παρανόηση της σκέψης του. Ο Λεβάλ κατηγορεί τον Καμύ ότι περιγράφει τον Μπακούνιν μέσα στον «Επαναστατημένο άνθρωπο» ως καταστροφέα, ατομικιστή και αμοραλιστή. Ο Καμύ με τη σειρά του προτρέπει τον Λεβάλ να δει χωρίς προκατάληψη τον «Επαναστατημένο άνθρωπο». Εξηγεί ότι δεν είχε πρόθεση να γράψει μια μελέτη για τον Μπακούνιν, αλλά να ερευνήσει τα όρια της επαναστατημένης συνείδησης.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Ταύτιση απόψεων

Στο τέλος δείχνει στον Λεβάλ ότι οι απόψεις τους ταυτίζονται επί της ουσίας, γιατί και οι δύο ασπάζονται την ελευθεριακή σκέψη, η οποία προσφέρει την ευκαιρία της κοινωνικής αναγέννησης απέναντι σε έναν μηδενιστικό ρομαντισμό που δεν οδηγεί πουθενά. Το 1956, σε επετειακά γραπτά του στο περιοδικό Témoins για τα είκοσι χρόνια από τη νίκη του δικτάτορα Φράνκο στην Ισπανία, το 1936, ο Καμύ καταδικάζει την πολιτική της Δύσης που οδήγησε στη «δολοφονία της ισπανικής δημοκρατίας». Επιτίθεται στην «εκφαυλισμένη πολιτική των εθνών», που επέτρεψε την είσοδο της φρανκικής Ισπανίας στον ΟΗΕ, λόγω «ένδειας» των δογμάτων και «προδοσίας» των κομμάτων. Ηδη, τον Ιούλιο του 1952 είχε δημοσιεύσει στο περιοδικό Révolution prolétarienne αρνητική απαντητική επιστολή προς την UNESCO, η οποία του είχε απευθύνει πρόσκληση να συμμετάσχει σε μια επιτροπή της για τον πολιτισμό και την εκπαίδευση. Αντίθετος με την καταστολή της Ουγγρικής Επανάστασης του 1956 από την εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων στη Βουδαπέστη, υποστηρίζει τους Ούγγρους διανοουμένους που στέλνουν έκκληση στον διεθνή Τύπο για την ελευθερία τους.

Ακόμη, ο Καμύ δημιουργεί σχέσεις με τους εμιγκρέδες της Ισπανικής Ομοσπονδίας Εκτοπισθέντων και Πολιτικών Κρατουμένων (FEDIP), καθώς και με τους συντάκτες της ισπανικής αναρχοσυνδικαλιστικής εφημερίδας Solidaridad Obrera της CNT που κυκλοφορούσε στο Παρίσι. Εκείνοι υμνούν στα κείμενά τους την αγάπη του για τη χώρα τους, που τον ενέπνευσε με την τέχνη του ζην, τον ήλιο, τη λογοτεχνία, ακόμη και τη βιαιότητα. Με ισπανική καταγωγή από τη μεριά της μητέρας του, ο Καμύ αγωνίζεται με πάθος για την απελευθέρωση της Ισπανίας, ως ένας «επίτιμος πολίτης τούτης της πατρίδας των απάτριδων».