«Αυτό που πολεμάμε βρίσκεται στον νανόκοσμο, είναι ένας ιός διαστάσεων 60 έως 140 νανόμετρα, αόρατος, και με ένα ακριβώς αόρατο οπλοστάσιο από τον μικρόκοσμο των νανοδιαστάσεων και διεπιστημονική προσέγγιση μπορεί επιτυχώς να αντιμετωπιστεί» δηλώνει στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ο διευθυντής του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθηγητής Στέργιος Λογοθετίδης.

Τι προσφέρει η νανοτεχνολογία στη μάχη κατά του κοροναΐού; Ολα τα διεπιστημονικά εργαλεία για την ανίχνευση και μελέτη της συμπεριφοράς του ιού, την προστασία έναντι αυτού, τη θεραπεία -διαγνωστικά τεστ, φάρμακα, εμβόλια, προστατευτικά υλικά.

Το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ έχει δημιουργήσει, σε συνεργασία με εταιρείες Νανοτεχνολογίας της περιοχής, είδη ατομικής προφύλαξης με νανοεπικαλύψεις που εμποδίζουν την προσκόλληση του ιού, μάσκες με νανοφίλτρα που εμποδίζουν λόγω διαστάσεων των νανοσωματιδίων την είσοδο του ιού, προστατευτικές ασπίδες από νανοϋλικά, στολές και ρούχα για το υγειονομικό προσωπικό από αντι-ιϊκά υφάσματα, σπρέι αδρανοποίησης του ιού με νανοσωματίδια για την απολύμανση στολών, επιφανειών, χώρων, κ.ά. Ηδη, με ευθύνη της Δρ Βαρβάρας Καραγκιοζάκη, επικεφαλής της ομάδας Νανοϊατρικής στο Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ και υπεύθυνης της εταιρείας Νανοϊατρικής BL Nanobiomed, έχουν εκτυπωθεί σε τρισδιάστατο βιοεκτυπωτή ασπίδες προσώπου με νανοεπικαλύψεις και μάσκες με νανοφίλτρα.

Με 30 χρόνια λειτουργίας και υποδομές κόστους 50 εκατ. ευρώ το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ είναι στην πρώτη γραμμή της ευρωπαϊκής καινοτομίας. Συντόνισε επιστημονικά και τεχνολογικά ευρωπαϊκά έργα ύψους 200 εκατ. ευρώ, καθοδήγησε περισσότερες από 300 διπλωματικές εργασίες στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ (το οποίο ιδρύθηκε από τον κ. Λογοθετίδη το 2002 και διευθύνεται από τον ίδιο), εκ των οποίων οι 70 στη Νανοϊατρική, όπως και 50 διδακτορικά, ανέπτυξε, με συνεργαζόμενες εταιρείες, εκατοντάδες κανοτομίες και πατέντες ευρεσιτεχνίας.

«Οι επείγουσες καταστάσεις απαιτούν fast track διαδικασίες, fast track πιστοποίηση (υπάρχουν καθυστερήσεις στην παροχή της πιστοποίησης CE) και συνεργασίες με εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, διότι το Εργαστήριό μας παράγει καινοτομίες και πρωτότυπα αλλά οι εταιρίες είναι αυτές που μπορούν να διαθέσουν κεφάλαια, πιο εύκολα, πιο γρήγορα, πιο αποδοτικά και κυρίως να κατασκευάζουν μαζικά τα νέα προϊόντα. Αυτή τη στιγμή δεν χρειαζόμαστε ιδέες, αλλά άμεσες λύσεις και προϊόντα» σημειώνει ο κ. Λογοθετίδης και συνεχίζει. «Εδώ και δέκα χρόνια συνεργαζόμαστε με φορείς, κυρίως start-ups και μικρομεσαίες εταιρείες Νανοτεχνολογίας αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις και Συνδέσμους, δημιουργώντας ένα οικοσύστημα, το οποίο σήμερα καλείται να βάλει όλες του τις δυνάμεις, και με βάση ό,τι καταφέραμε στην νανοϊατρική τα τελευταία χρόνια, να παράγει γρήγορα τα αναγκαία προϊόντα και υλικά για τα νοσοκομεία, το υγειονομικό προσωπικό ή τον απλό πληθυσμό. Οι έρευνες που απαιτούν πολύ χρόνο για να δώσουν αποτελέσματα και προϊόντα, έρχονται μετά».

Ενα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτό το οικοσύστημα, πυρήνας του οποίου είναι το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ, ο Σύνδεσμος Hellenic Organic & Printed Electronics Association (HOPE-A), με μέλη 40 εταιρείες, του οποίου ο κ. Λογοθετίδης είναι πρόεδρος, και οι μικρομεσαίες εταιρείες Organic Electronic Technologies και BLNanobiomed, που ασχολούνται αποκλειστικά με θέματα νανοτεχνολογίας, βιοαισθητήρων και νανοϊατρικής, είναι ο περιορισμός στις μετακινήσεις, καθώς το οικοσύστημα επεκτείνεται πέραν της Θεσσαλονίκης, στην Αθήνα, την Πάτρα και εκτός χώρας.

«Πρέπει να αγοραστούν και να μεταφερθούν πρώτες ύλες, να γίνουν μετρήσεις και δοκιμές στα νέα υλικά και προϊόντα με όργανα υψηλής ακριβείας τα οποία αν δεν τα διαθέτεις δεν μπορείς να τις πραγματοποιήσεις. Ετσι, φορείς που βρίσκονται σχετικά κοντά χρησιμοποιούν όλα τα όπλα που έχουν στις φαρέτρες τους και προσφέρουν προηγμένα υλικά, νανο-μάσκες, νανο-ασπίδες προστασίας, αντι-ιικές φορεσιές κ.ά.». Κομβικό πρόβλημα, που θέτει όρια στις εταιρείες, «αποτελεί η έλλειψη πρώτων υλών τις οποίες η χώρα δεν παράγει ή παρήγαγε αλλά πλέον δεν διαθέτει. «Χρειάζεται να γίνουν επενδύσεις στον πόλεμο κατά του κορωνοϊού» τονίζει ο καθηγητής, «να τοποθετηθούν κεφάλαια ή να αντληθούν από άλλες δεξαμενές, προκειμένου να παραχθούν τεστ, εμβόλια, φάρμακα, προστατευτικά προϊόντα και υλικά».

Με κάποια καθυστέρηση, προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε «η Ευρωπαϊκή Ενωση μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας, που από τις αρχές Μαρτίου διοχέτευσε κεφάλαια στη στοχευμένη έρευνα για τη διάγνωση, παρακολούθηση, πρόληψη της εξάπλωσης του κορωνοϊού, απευθύνοντας επείγουσα προκήρυξη για υποβολή προτάσεων από εταιρείες και ερευνητικούς φορείς, με στόχο την ταχύρρυθμη παραγωγή λύσεων και προϊόντων κατά του κορωνοϊού. Δηλαδή κινητοποίησε εκατοντάδες, χιλιάδες ερευνητές. Στη συνέχεια προχώρησε σε μια δεύτερη πρόσκλησή της σε νεοφυείς και μικρομεσαίες εταιρείες για αξιοποίηση ήδη επεξεργασμένων καινοτομιών, όπως το EpiShuttle project (μονάδες για την απομόνωση και ασφαλή μεταφορά ασθενών που νοσούν από μεταδοτικές ασθένειες) ή το m-TAP project (τεχνολογία φιλτραρίσματος του αέρα). Και προέβη σε μια τρίτη προκήρυξη (και νέες χρηματοδοτήσεις) για fast track έρευνα σε όλα τα πεδία που θα μπορούσαν να δώσουν βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα αποτέλεσματα.

Το ίδιο έκαναν και μεμονωμένα κράτη, η Κίνα, η Ινδία, η Ν. Κορέα, η Τσεχία, αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς. Δεν μπορούμε πλέον μόνον να εισάγουμε την υψηλή τεχνολογία, όπως κάναμε έως τώρα, και αυτό γιατί οι χώρες που την παράγουν, π.χ. η Γερμανία, δεν την εξάγουν καθώς τη διαθέτουν για τον δικό τους αγώνα έναντι του κορωνοϊού. Απο την άλλη μεριά, με τα σημερινά δεδομένα, έως τον Σεπτέμβριο θα είναι δεσμευμένα όλα τα προϊόντα και οι πρώτες ύλες που συνδέονται με υγειονομικές ανάγκες. Δεν μπορούμε λοιπόν να έχουμε τέτοια προϊόντα ή εργαλεία και δεν θα μπορούμε να δουλέψουμε για να παράγουμε εμείς. Θα πρέπει οι αρμόδιοι να κινηθούν γρήγορα. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα τώρα, σε συμφωνία με την Ε.Ε., να απελευθερώσουν κονδύλια από το ΕΣΠΑ ή να περιορίσουν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες στον έλεγχο των εταιρειών, στις εγγυήσεις που ζητούν από αυτές και στην πιστοποίηση των έργων του ΕΣΠΑ, και ξεπερνώντας τις συνήθεις αγκυλώσεις στις συνεργασίες των εταιρειών με τους ερευνητικούς φορείς, να χρηματοδοτήσουν καινοτομικές εταιρείες ώστε να παραχθούν άμεσα προϊόντα κατά του κορωνοϊού, διαγνωστικά τεστ, νέα φάρμακα, βιοαισθητήρες, μάσκες, στολές κ.ά.

Με τον τρόπο αυτό θα έχουμε νέα ελληνικά προιόντα και λύσεις που χρειαζόμαστε, αλλά παράλληλα θα δοθεί και η δυνατότητα να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Ομως αυτή είναι μια πολιτική απόφαση…».

Η νανοτεχνολογία είναι ένας τομέας πολυθεματικός και διεπιστημονικός, «στο Εργαστήριο έχουμε φυσικούς, γιατρούς, βιολόγους, χημικούς, ηλεκτρολόγους μηχανικούς, γεωπόνους, κτηνιάτρους, κ.ά., όλες τις ειδικότητες που θα πρέπει να δουλέψουν μαζί για να λύσουν σύνθετα προβλήματα» αναφέρει ο κ. Λογοθετίδης, ο οποίος διοργανώνει κάθε χρόνο την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου (φέτος 4-11/7), στη Θεσσαλονίκη, ένα διεθνές πολυσυνέδριο, το Nanotexnology, με 1.500 συμμετοχές από 60 χώρες, που απευθύνεται σε ένα ακροατήριο 100.000 ερευνητών, επιστημόνων, τεχνολόγων, επιχειρηματιών ανά την υφήλιο. Στην ιστοσελίδα του Nanotexnology, αυτές τις ημέρες «δημοσιεύουμε τις μελέτες που κάνει το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας για τον κορονοϊό, αλλά και τις προβλέψεις για την εξέλιξη της διασποράς του ιού. Με μαθηματικά και φυσικά μοντέλα, βασικές θεωρίες για την εξέλιξη των φυσικών και βιολογικών φαινομένων, διατυπώνουμε τις προβλέψεις μας. Τα μέτρα που παίρνουν οι κυβερνήσεις ή οι περιφέρειες σε μια χώρα επηρεάζουν σοβαρά αλλά δεν μπορούν να ανατρέψουν την πορεία εξέλιξης του ιού.

Είδαμε ότι η χαλάρωση της αίσθησης ευθύνης που επικράτησε σε Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, και λιγότερο σε Γερμανία, κατά τη διάρκεια των 8-9 ημερών γύρω από το καθολικό Πάσχα, είχε σαν αποτέλεσμα μια σημαντική αύξηση των κρουσμάτων. Αν η άρση των μέτρων γίνει απότομα, θα ζήσουμε ένα πισωγύρισμα και μια παράταση της διασποράς του ιού» καταλήγει ο καθηγητής.

ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗ-kathimerini.gr