Στέκουν λυγερόκορμες ανά τους αιώνες δίπλα στη λίμνη Βόλβη, εντός προστατευμένης περιοχής Natura, δίνοντας αγόγγυστα τον ευεργετικό τους καρπό αλλά και τα φύλλα τους σε όσους ξέρουν να αναγνωρίζουν την αξία τους. Οι 60.000 αγριελιές που φύονται σε 4000 στρέμματα στις όχθες της λίμνης Βόλβης, συνθέτουν το μεγαλύτερο δάσος αγριελιάς στη Μεσόγειο και παράγουν το υψηλής θρεπτικής αξίας αγριέλαιο, με πολλαπλάσια περιεκτικότητα σε φαινόλες.

Εκτός από το μέγεθός του, η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου δασοκτήματος έγκειται στο γεγονός ότι είναι ιδιωτικό, αφού αγοράστηκε περίπου το 1930 από τον στρατηγό Ιωάννη Δημητρακόπουλο έναντι 187.000 δραχμών, αστρονομικού τότε ποσού.

«Το κτήμα αγόρασε ο στρατηγός Ιωάννης Δημητρακόπουλος, ο οποίος πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους και ως αρχηγός της μεραρχίας Θράκης, πέρασε από την περιοχή και είδε τις αυτοφυείς αγριελιές και το βυζαντινό ελαιοτριβείο που υπάρχει μέσα στην έκτασή του. Θέλησε τότε να το αγοράσει, παρόλο που ήταν Πελοποννήσιος, δισέγγονος μάλιστα του Κολοκοτρώνη -ο πατέρας του ήταν αδερφός της Ζαμπίας Κωτσάκη, μητέρας του Θόδωρου Κολοκοτρώνη. Συνεννοήθηκε λοιπόν με τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και του επετράπη να το αγοράσει, αφού αποδείξει πρώτα ότι μπορεί να εξημερώσει τις άγριες ελιές, γιατί τότε, μετά τους πολέμους, η τάση ήταν η μεγάλη παραγωγή, κάτι που δεν είναι δυνατόν με την αγριελιά, που δεν έχει ικανή απόδοση. Τελικά, αφού εξημέρωσε 10.000 ελαιόδεντρα, πήρε βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών και μ’ αυτόν τον έπαινο αγόρασε το κτήμα το 1927 ή το 1930 έναντι 187.000 δραχμών», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κληρονόμος και διαχειρίστρια του κτήματος Βιβή Μαρκομιχελάκη.

Η κ. Μαρκομιχελάκη ξεκίνησε το 1999 να ξεκαθαρίζει διάφορες γραφειοκρατικές καταστάσεις που εκκρεμούσαν για το κτήμα και έστειλε το πρώτο πειραματικό δείγμα αγριελαίου το 2012 και το 2013 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου προέκυψαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα από τους καθηγητές Προκόπη Μαγιάτη και Ελένη Μέλλιου, που έκαναν λόγο για υψηλή περιεκτικότητα του αγριελαίου σε φαινόλες.

Δεν τις βγάζεις εύκολα το …λάδι

Αν και τα δέντρα είναι εξαιρετικά ανθεκτικά, δεν ραντίζονται και είναι τέλεια προσαρμοσμένα στο μικροκλίμα της περιοχής, εντούτοις ο καρπός έχει χαμηλή απόδοση σε σχέση με τις ήμερες ελιές. Είναι ενδεικτικό πως, σύμφωνα με την κ. Μαρκομιχελάκη, απαιτούνται περίπου 22 κιλά καρπός για ένα λίτρο λάδι!

«Για να έχεις το καλύτερο αποτέλεσμα στο ελαιοτριβείο, πρέπει να πας με τουλάχιστον δύο τόνους αγριελιάς για να έχεις την απόδοση του 21-22 κιλά καρπό/ένα λίτρο λάδι. Μπαίνουμε πρώτοι στο ελαιοτριβείο επειδή είμαστε βιολογικοί και έχει αυτή την απόδοση γιατί ο καρπός της αγριελιάς είναι μικρός, έχει λίγη σάρκα και μεγάλο πυρήνα», εξηγεί προσθέτοντας ότι για τη συγκομιδή, προσλαμβάνονται και πρόσφυγες από το γειτονικό camp του Βαγιοχωρίου.

Η πρώτη φιάλη αγριελιάς μπήκε «στο ράφι» εξειδικευμένων καταστημάτων (delicatessen) το 2016 και έκτοτε γίνεται και εξαγωγή μικρής ποσότητας στη Γαλλία. Πρόθεση της ιδιοκτήτριας, είναι να βγάλει στο εμπόριο και φύλλα αγριελιάς, που έχουν τις ίδιες φαινόλες με το αγριέλαιο, με μεγάλη ωστόσο περιεκτικότητα ελευρωπαΐνης και θα μπορούσαν να καταναλωθούν ως αφέψημα.

«Δεν τα έχω κυκλοφορήσει όμως στο εμπόριο γιατί είμαστε βιολογικοί και θέλουμε πάντα και την πιστοποίηση για τα φύλλα, αλλά ο ΕΦΕΤ δεν μου τη δίνει γιατί είχε γίνει κάποτε ένα σκάνδαλο με τη “φραπελιά”», εξηγεί η κ. Μαρκομιχελάκη.

Αγροτουρισμός και διάσπαρτα χιλιάδες σκάγια

Ένα από τα σχέδια αξιοποίησης του μοναδικού κτήματος δίπλα στο υπέροχο τοπίο της λίμνης, περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός ήπιου αγροτουριστικού προγράμματος, σε συνδυασμό με άθληση και διαδρομές μέσα στις αγριελιές. Μεγάλο αγκάθι όμως, είναι για την ιδιοκτήτρια, η «ασέβεια που δείχνουν προς το περιβάλλον κάποιοι κυνηγοί οι οποίοι αφήνουν πίσω εκατοντάδες σκάγια και σκουπίδια κάθε φορά που επισκέπτονται την περιοχή».

«Το κυνήγι επιτρέπεται μεν στην περιοχή αλλά πολλοί πετούν τα σκουπίδια μέσα στο δασόκτημα, ενώ τα μολύβδινα σκάγια και τα εναπομείναντα φυσίγγια έχουν επίπτωση στο περιβάλλον», λέει η κ. Μαρκομιχελάκη.

Οι αγριελιές στο «μικροσκόπιο» επιστημόνων

Σχέδιο Δράσης για τη βελτίωση της παραγωγής και της βιωσιμότητας της εκμετάλλευσης εκπονεί για το κτήμα με τις αγριελιές ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός «Δήμητρα» καθώς έπειτα από αυτοψίες προέκυψε ότι χρειάζεται αξιοποίηση της παραγωγικότητάς του με καλλιεργητικές παρεμβάσεις προς όφελος της αειφορικής βιωσιμότητάς του.

«Επιπλέον», αναφέρεται στο Σχέδιο Δράσης, «απαιτείται προστασία από εξωγενείς και ενδογενείς κινδύνους (δασικές πυρκαγιές, διαβρώσεις, πλημμύρες, υπερβόσκηση, καταπατήσεις, ασθένειες) και έργα προσβασιμότητας (διανοίξεις δρόμων) ώστε να ελαττωθεί το κόστος συλλογής (καρπών και φύλλων) και να αυξηθεί η ποιότητα και ποσότητα των παραγόμενων προϊόντων (αγριέλαιο και φύλλων)».

Όπως διευκρίνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δρ. Θεανώ Σαμαρά από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, τα έργα θα γίνουν σε τρία Ινστιτούτα και συγκεκριμένα στο Δασικών Ερευνών, Εδαφοϋδατικών Πόρων και Γενετικής Βελτίωσης και Γενετικών Πόρων. «Θα βγει ένα πρωτόκολλο καλλιέργειας αγριελιάς, χρήσιμο και για άλλους καλλιεργητές», ανέφερε η ερευνήτρια, προσθέτοντας ότι οι αγριελιές στη Βόλβη είναι τέλεια προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες κλιματολογικές συνθήκες και γι’ αυτό δεν έχουν μεγάλες απώλειες όπως οι ήμερες.

...και μια τελευταία ματιά στα μετάλλια του στρατηγού Δημητρακόπουλου

Στη Ρεντίνα, στο σπίτι όπου έζησε και πέθανε το 1947 ο ιδιοκτήτης του κτήματος με αγριελιές Ιωάννης Δημητρακόπουλος και άνοιξε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κληρονόμος του, βρίσκονται και ορισμένα από τα μετάλλια του στρατηγού αλλά και του ναυάρχου γιου του, Γεώργιου Δημητρακόπουλου.

«Είναι η τελευταία φορά που εκτίθενται εδώ γιατί θα τα μεταφέρω στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, όπου έχουμε δωρίσει και άλλα αντικείμενα του στρατηγού και του ναυάρχου, όπως σημαίες τούρκικες, μία βουλγαρική και μία ελληνική, με τον όρο όλα αυτά να εκτίθενται», καταλήγει η κ. Μαρκομιχελάκη.