Πώς φτάνουμε από το βοηθητικό «αναλύω» στο εξουθενωτικό «υπεραναλύω»;

Στην προσπάθειά μας να προετοιμαστούμε όσο το δυνατόν καλύτερα για την επόμενη μέρα και τις νέες άγνωστες καταστάσεις που θα μας φέρει, καταστρώνουμε σχέδια ή πλάνα, αναλύοντας συχνά κάθε πιθανή έκβαση. Η αναλυτική αυτή ικανότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού μας βοηθά να ζυγίσουμε μια κατάσταση και να πάρουμε την σωστή επιλογή βάσει των δεδομένων. Η ανάλυση παράλληλα, τονώνει την διάθεση και το ηθικό, μιας και αναλύοντας κανείς αισθάνεται πιο υπεύθυνος, καθώς γνωρίζει περισσότερες λεπτομέρειες κι επομένως νιώθει πιο οργανωμένος ή έτοιμος. Πώς φτάνουμε λοιπόν, από αυτήν την παραγωγική ανάλυση στην εξουθενωτική υπερανάλυση;

Που διαφέρει η ανάλυση από την υπερανάλυση;

Η προετοιμασία και ο σχεδιασμός αποτελούν διαδικασίες της ανάλυσης, που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Αναλύοντας τα δεδομένα, μπορεί να βρείτε ένα δημιουργικό τρόπο αντιμετώπισης μιας δυσκολίας ή να προσπαθήσετε διαφορετικά ώστε να μην επαναλάβετε κάποιο λάθος. Είτε ασχολείστε με προσωπικά ζητήματα, προβλήματα που αφορούν την δουλειά ή και οικονομικά διλήμματα, η αναλυτική σκέψη μπορεί να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε τα εμπόδια. Εάν, όμως, περνάτε ώρες αναλύοντας τα προβλήματά σας, ίσως να δημιουργείτε μεγαλύτερη δυσκολία στον εαυτό σας. Όταν η διάθεσή σας δεν είναι καλή και εστιάζετε σε πράγματα που δεν σας κάνουν να αισθάνεστε όμορφα, αναμενόμενο είναι να αισθανθείτε χειρότερα.

Όταν δηλαδή είστε αγχωμένοι ή ταραγμένοι, το να φαντάζεστε άσχημα πράγματα που μπορεί να συμβούν, δεν θα σας προετοιμάσει αλλά αντίθετα θα σας κρατήσει «κολλημένους» σε μια κατάσταση αέναου άγχους. Η διαφορά λοιπόν, ανάμεσα στην ανάλυση και την υπερανάλυση δεν έχει να κάνει με το χρόνο που επενδύετε αλλά με το που εστιάζετε ή διαφορετικά με τον τρόπο που σκέφτεστε. Για να καταλάβετε περί τίνος πρόκειται αναρωτηθείτε τα εξής:

Πώς θα το καταλάβω;

Υπάρχει λύση στο πρόβλημα μου; Εάν η απάντηση είναι θετική, τότε σκεφθείτε τρόπους για να επιλύσετε το ζήτημα. Ορισμένα προβλήματα, ωστόσο, δεν μπορούν να λυθούν όπως ένα τραυματικό γεγονός που έχει συμβεί στο παρελθόν. Το να σκέφτεσθε πράγματα, σαν και αυτό, με έναν μη παραγωγικό τρόπο, πιθανότατα να είναι επιζήμιο για την ψυχολογία και την διάθεσή σας.

Εστιάζω στο πρόβλημα ή ψάχνω για λύση; Όταν αντιμετωπίζετε ένα πρόβλημα είναι καλό να εστιάζετε στην λύση του, να σκέφτεστε δηλαδή τι μπορείτε να κάνετε για να το λύσετε και έπειτα να οργανώνετε ένα πλάνο. Με αυτόν τον τρόπο, η ψυχολογία σας ανεβαίνει, αφού εστιάζετε στην λύση κι όχι στο πρόβλημα αυτό καθαυτό. Αν πιάσετε τον εαυτό σας να σκέφτεται την χειρότερη πιθανή έκβαση και να εστιάζει μόνο σε αυτήν, τότε πιθανότατα υπεραναλύετε την κατάσταση, δημιουργώντας προβλήματα από το «πουθενά».

Τι καταφέρνω όταν σκέφτομαι έτσι; Παρατηρήστε τις σκέψεις που κάνετε και αναρωτηθείτε τι είναι αυτό που πραγματικά κερδίζετε από αυτές. Αν διαπιστώσετε ότι εστιάζετε στο πρόβλημα παρά την λύση ή ότι αισθάνεστε πολύ πιο αγχωμένοι, τότε πιθανότατα χωρίς να το καταλάβετε να έχετε υπεραναλύσει την κατάσταση, γεγονός που σημαίνει ότι έχει έρθει η ώρα για αλλαγή στάσης.