Κάποιες φορές πρέπει να λες «όχι» στους άλλους και «ναι» στον εαυτό σου.

Τι σημαίνει να είσαι ευγενικός;

Οι θετικοί ψυχολόγοι Chris Peterson και Martin Seligman (2004), ορίζουν την ευγένεια ως «έναν κοινό προσανατολισμό του εαυτού με τους άλλους». Το νόημα στην ευγένεια είναι ότι όταν ένα άτομο είναι αυθεντικά ευγενικό, είναι και ανιδιοτελές. Δεν δρα επιθυμώντας κάποια αμοιβαιότητα για τις πράξεις του ή λειτουργεί με κάποιο απώτερο κίνητρο.

Η ευγένεια συνιστά μια πραγματική δύναμη και η επιτυχία του πολιτισμού μας βασίζεται στην ευγένεια και στους ανθρώπους που φροντίζουν για το κοινό καλό, παρά για το δικό τους προσωπικό όφελος. Διδάσκουμε τα παιδιά από μικρά «να είναι ευγενικά με τους άλλους» και «να φέρονται στους άλλους, όπως θα ήθελαν να τους φέρονται και αυτοί».

Τα οφέλη της ευγένειας

Η ευγένεια προσφέρει οφέλη και στην ευεξία μας. Σύμφωνα με τη μη κερδοσκοπική οργάνωση Mayo Clinic, όταν επιδιδόμαστε σε πράξεις ευγένειας, το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου ενεργοποιείται, απελευθερώνοντας την ορμόνη ωκυτοκίνη η οποία συντελεί στη μείωση του στρες.

Τα άτομα τα οποία ασχολούνται με τον εθελοντισμό σε συστηματική βάση, αναφέρουν μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή τους (Van Willigen, 2000). Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι η ευγένεια σπάνια σταματά σε ένα μόλις άτομο. Μπορεί να υπάρξει μία θετική μεταδοτική επίδραση, όπου οι άλλοι παρακινούνται να είναι ευγενικοί εάν γίνονται αποδέκτες μιας τυχαίας πράξης ευγένειας (ονομάζουμε αυτή την πράξη ως ανταπόδοση).

Έχεις ποτέ κρατήσει μία πόρτα ανοιχτή για κάποιον άλλο, ο οποίος στη συνέχεια ανταπόδωσε τη χάρη κρατώντας την επόμενη πόρτα για σένα; Έχεις ποτέ προσφερθεί να πληρώσεις τον καφέ κάποιου και αυτός μετά να πληρώσει τον καφέ του επόμενου στη σειρά ατόμου;

Τυχαίες πράξεις ευγένειας όπως αυτές μπορούν ξεκάθαρα να μας ωφελήσουν όλους, ενδυναμώνοντας τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και καλλιεργώντας εμπιστοσύνη και ευγνωμοσύνη.

Με βάση αυτό, σκεφτείτε την ακόλουθη ερώτηση: Πώς μπορεί η ευγένεια να γίνει επιβλαβής για εμάς, όταν επιφέρει τέτοια ξεκάθαρα οφέλη;

Μήπως είμαστε υπερβολικά ευγενικοί;

Ο Chris Peterson αφιέρωσε μεγάλο μέρος της καριέρας του στη θετική ψυχολογία για να κατανοήσει ποια είναι τα δυνατά σημεία που συναντάμε πιο συχνά σε ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Σε μια έρευνά του (2006), η ευγένεια και η γενναιοδωρία, βαθμολογήθηκαν ως τα μεγαλύτερα δυνατά σημεία.

Ο Peterson ανέφερε επίσης ότι κάθε δύναμη που κατέχει ένας άνθρωπος, συνοδεύεται από μια λεγόμενη «σκιερή πλευρά». Τυπικά, όταν επιδεικνύουμε τη σκιερή πλευρά μιας δύναμης, ίσως να κάνουμε υπερβολική χρήση αυτής της δύναμης.

Ας σκεφτούμε αυτό μέσα σε ένα επαγγελματικό πλαίσιο ή έναν οργανισμό:

Είσαι καινούριος στην ομάδα και θέλεις να συμπαθούν και να σέβονται οι συνεργάτες σου. Είσαι ένα αυθεντικά ευγενικό άτομο και νοιάζεσαι για την επιτυχία της εταιρίας για την οποία δουλεύεις. Λες στην ομάδα σου παρακαλώ ενημερώστε με πως μπορώ να βοηθήσω, είμαι πάντα διαθέσιμος / ή να προσφέρω βοήθεια.

Παρόλο που εσύ όντως εννοείς αυτό, δυστυχώς, υπάρχουν άνθρωποι που θα ερμηνεύσουν την ευγένεια σου ως αδυναμία. Όταν είσαι ένα αυθεντικά ευγενικό άτομο, πιθανόν να θέλεις να είσαι αρεστός και ίσως να αγχώνεσαι αν αρνηθείς να ικανοποιήσεις τις απαιτήσεις των άλλων και / ή αν ζητήσεις κάποια χάρη ως αντάλλαγμα, θα θεωρήσει ότι τον προσβάλεις. Αυτό το σενάριο, μπορεί να οδηγήσει κάποιους να γίνουν θύματα εκμετάλλευσης.

Οπότε ας ταξιδέψουμε έναν χρόνο μπροστά. Εργάζεσαι ήδη εδώ και έναν χρόνο με την ίδια ομάδα.

Παρατηρείς ότι οι συνεργάτες σου συνεχίζουν να σου ζητάνε βοήθεια ξανά και ξανά. Στη πραγματικότητα, η μόνη στιγμή αλληλεπίδρασης μαζί σου, είναι όταν χρειάζονται κάτι από σένα. Έχεις υπάρξει τόσο εξυπηρετικός μαζί τους ενώ σπάνια έχεις δει κάποια αμοιβαιότητα από την πλευρά τους και είσαι πολύ συνεσταλμένος για να ζητήσεις τη βοήθεια τους.

Φαντάσου το επίπεδο απογοήτευσης που αισθάνεσαι. Εσύ, χωρίς καμία προτροπή, είσαι τόσο ευγενικός και γενναιόδωρος προς στους άλλους, ωστόσο δε λαμβάνεις καμία ευγένεια από αυτούς.

Η επιθυμία μας να δούμε τα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές που έχουν αξία για εμάς στις πράξεις των άλλων, είναι εγγενές στοιχείο στην ανθρώπινη φύση.

Ως αποτέλεσμα, όταν δε βλέπουμε αυτές τις συμπεριφορές, μπορεί να δημιουργηθεί μία αίσθηση δυσαρμονίας μέσα μας. Ο κόσμος και οι άνθρωποι μέσα σε αυτόν, δεν είναι όπως θέλουμε εμείς να είναι. Αυτή η εσωτερική σύγκρουση, μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικό στρες.

Η δύναμη του «Όχι»

Σε γενικές γραμμές, η ευγένεια προς τους άλλους είναι επωφελής και εάν είσαι ευγενικός και αλτρουιστής, οι πράξεις σου θα εκτιμηθούν και ίσως ανταμειφθούν.

Χρειάζεται, ωστόσο, να δουλέψουμε για να διαλύσουμε την πεποίθηση ότι οι ευγενικοί άνθρωποι είναι «χαλί να τους πατήσεις» και ότι είναι αδύναμοι χαρακτήρες. Αυτό ίσως μας βοηθήσει να είμαστε περισσότερο εστιασμένοι στον εαυτό μας και να επιδεικνύουμε μεγαλύτερη προθυμία να λέμε «όχι».

Μάθετε να αναγνωρίζετε πότε είστε υπερβολικά απασχολημένοι ή πότε είστε σωματικά και ψυχικά εξαντλημένοι. Όταν κάποιος σας ζητάει μία χάρη, εκτιμήστε αν διαθέτετε το χρόνο, την ενέργεια και την προσοχή που απαιτείται να του δώσετε. Προκειμένου να είμαστε αποτελεσματικά προσανατολισμένοι στους άλλους, κάποιες φορές χρειάζεται να λέμε με μεγαλύτερη άνεση «όχι» σε αυτούς και «ναι» στον εαυτό μας.

Απόδοση: Μαρία Φωτεινή Σκούπρα – Ψυχολόγος – Γνωσιακή Συμπεριφορική θεραπεύτρια
Πηγή: psychologynow.gr