ΤΕΧΝΕΣ

Μάνος Κατράκης: Ένας από τους σπουδαιότερους έλληνες ηθοποιούς

Μάνος Κατράκης (4 Αυγούστου 1908 – 2 Σεπτεμβρίου 1984): Ηθοποιός με σπάνιο ταλέντο και κορυφαία προσωπικότητα στο εγχώριο καλλιτεχνικό στερέωμα.

Πρωταγωνιστής και θιασάρχης του θεάτρου, διανοητής της τέχνης και των γραμμάτων, είχε μια αξιοσημείωτη παρουσία και στον Ελληνικό Κινηματογράφο. Με την επιβλητική φυσιογνωμία του, τη στεντόρεια και καθαρή φωνή του, τον αριστοκρατικό αέρα του και τις έξοχες ερμηνείες του, κατάφερε να κερδίσει και τον πιο απαιτητικό κριτικό, αλλά και το πλατύ κοινό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Άννα Συνοδινού: Η εμβληματική ηθοποιός με την χαρισματική προσωπικότητα

Γεννήθηκε στο Καστέλι Κισσάμου, στην Κρήτη. Σε ηλικία 10 ετών ήρθε στην Αθήνα με την οικογένειά του. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή στην παράσταση «Για την Αγάπη της» με τον θίασο «Οι Νέοι» το 1927. Ενθουσίασε με τον δυναμισμό του και το μπρίο του και δέχθηκε πρόταση από τον σκηνοθέτη Κώστα Λελούδα, να συμμετάσχει στην πρώτη βουβή ελληνική ταινία «Το Λάβαρο του 21», το 1929. Το 1931 κάνει το άλμα, με τη συνεργασία του στο Εθνικό Θέατρο, ανοίγοντας το δρόμο της καταξίωσης.

Μέσα στη δεκαετία του 30 συνεργάζεται με κορυφαίους θιάσους, όπως του Μήτσου Μυράτ, Λουδ. Λούη, Β. Αργυρόπουλου, Μ. Κοτοπούλη, για να επανέλθει στο Εθνικό το 1935. Οι κινηματογραφικές εμφανίσεις του ήταν τότε στις βουβές ταινίες «Έτσι κανείς σαν Αγαπήσει» και «Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας».

Ο Κατράκης εντάχθηκε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και πολέμησε στην Εθνική Αντίσταση. Η πεισματική άρνησή του να υπογράψει “δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης των κομμουνιστικών ιδεών” οδήγησε σε διώξεις, βασανιστήρια και εξορία στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη για σχεδόν επτά χρόνια

Το 1943 ανέλαβε Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και συνέβαλε τα μέγιστα στην ίδρυση Κρατικού Θεάτρου Θεσσαλονίκης, στο οποίο πρωταγωνίστησε ως το 1946. Το 1947 εξορίστηκε, λόγω πολιτικών φρονημάτων. Όταν επέστρεψε είχε να αντιμετωπίσει τη μετεμφυλιακή ατμόσφαιρα που άφηνε βαριά τη σκιά της στην ελληνική κοινωνία.

Ωστόσο, το 1952, πρωταγωνίστησε στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου στο θέατρο των Δελφών, καθήλωσε τους θεατές με την ερμηνεία του και δέχτηκε τα συγχαρητήρια από τον ίδιο τον Βασιλιά που την παρακολουθούσε! Στη συνέχεια έκανε εμφανίσεις με την Κυβέλη, αλλά το 1955 ίδρυσε το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» και μέχρι το 1967 ανέβασε πολλές αξιόλογες παραστάσεις, αρχικά του ελληνικού ρεπερτορίου και σποραδικά του ξένου, κάνοντας και περιοδείες στην επαρχία, στην Κωνσταντινούπολη και στην Κύπρο.

Το 1954 θα γνωρίσει την πιο σημαντική σύντροφο της ζωής του και μετέπειτα σύζυγό του (τρίτη και τελευταία), τη Λίντα Άλμα μετά από μία θεατρική πρεμιέρα. Από κείνη τη μέρα και μετά δε θα τους χωρίσει τίποτα, μονάχα ο θάνατος του μεγάλου ηθοποιού, τριάντα χρόνια αργότερα.

Η δικτατορία έκλεισε το θέατρο του, ωστόσο συνέχισε να πρωταγωνιστεί σε άλλους θιάσους. Το 1972 επέστρεψε στο Εθνικό, με ιδιαίτερη επιτυχία σε παραστάσεις στην Επίδαυρο («Οιδίπους Τύραννος», «Προμηθέας Δεσμώτης»). Αργότερα επανίδρυσε το Ε.Λ.Θ, όπου συνεργάστηκε με τη Βουγιουκλάκη, τη Λαμπέτη και τη Μερκούρη. Η τελευταία του θεατρική εμφάνιση ήταν το 1984, στο Ηρώδειο στην παράσταση «Προμήθεια» του Αντωνίου.

Στο πεδίο του κινηματογράφου η υποκριτική του παρουσία επίσης υπήρξε κυριαρχική.

Έχει παίξει σε περισσότερες από 80 ταινίες, και οι ερμηνείες του έχουν αφήσει εποχή. Συνήθως, υποδυόταν χαρακτήρες που είχαν θέση στην κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας, χάρη στο επιβλητικό παρουσιαστικό του. Με την υποκριτική του ικανότητα κατάφερνε να δίνει ειδικό βάρος και υπόσταση σε κάθε ρόλο του, ακόμα κι αν δεν ήταν πρωταγωνιστικός

Συνεργάστηκε, με όλους τους μεγάλους σκηνοθέτες του ασπρόμαυρου κινηματογράφου και σφράγισε με την καταλυτική παρουσία του τα δραματικά διαμάντια του.

Αναφέρουμε τις ερμηνείες του στις ταινίες «Συνοικία το όνειρο» του Αλέκου Αλεξανδράκη (1961), στον «Μαρίνο Κοντάρα» του Γιώργου Τζαβέλα (1948), «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» του Βασίλη Γεωργιάδη (1966), «Ένας Ντελικανής» του Μανόλη Σκουλούδη (1963), «Ηλέκτρα» του Μιχάλη Κακογιάννη (1962), «Κοντσέρτο για πολυβόλα», του Ντίνου Δημόπουλου (1967), «Δάκρυα για την Ηλέκτρα» (1966) του Γιάννη Δαλιανίδη, «Ορατότης μηδέν» του Νίκου Φώσκολου (1970), «Λεωφόρος της προδοσίας» (1969) του Χρήστου Κυριακόπουλου και πολλές άλλες.

Κέρδισε στην καριέρα του σημαντικά βραβεία. Ενδεικτικά αναφέρουμε την βράβευσή του στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, για την συμμετοχή του στην ταινία «Συνοικία το όνειρο», αλλά και στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο, για την έξοχη ερμηνεία του στον ρόλο του Κρέοντα, στην «Αντιγόνη» του Γ. Τζαβέλλα.

Ο Μάνος Κατράκης ήταν λάτρης της λογοτεχνίας και έγραψε ποιητικά έργα και πεζά. Κλασικές έχουν μείνει δεκάδες απαγγελίες του σε διάφορες εκδηλώσεις και στο ραδιόφωνο, όπου με τη μοναδική του φωνή έδινε φλόγα στον νεοελληνικό ποιητικό λόγο

Ο Μάνος Κατράκης με την ανυπέρβλητη δραματική του τέχνη και το σπάνιο λυρικό κύτταρο που διέθετε – δάσκαλος εξάλλου της υποκριτικής – σφράγισε τον ελληνικό πολιτισμό στον 20ου αιώνα, παραμένοντας για πάντα στην καρδιά μας.

Άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Σεπτεμβρίου του 1984, σε ηλικία 76 ετών μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της τελευταίας ταινίας, στην οποία πρωταγωνίστησε -το «Ταξίδι στα Κύθηρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.