Με παράταση ενός μήνα αποσοβήθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας 1/8 η ξαφνική κρίση μεταξύ Σέρβων και Αλβανόφωνων πληθυσμών στο βόρειο Κόσοβο, που έφερε τους δύο πληθυσμούς στα όρια της ρήξης, με επίκεντρο την πόλη Μιτρόβιτσα, αποκτώντας, ταυτόχρονα, ισχυρή γεωπολιτική διάσταση, με φόντο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Τη σπίθα, που λίγο έλειψε να γίνει πυρκαγιά, άναψε η απόφαση της κυβέρνησης να αντικατασταθούν οι πινακίδες αυτοκινήτων και τα έγγραφα εισόδου-εξόδου στα συνοριακά σημεία διέλευσης με τη Σερβία, δεδομένου ότι στη συγκεκριμένη περιοχή οι περισσότεροι Σέρβοι είναι κάτοχοι σερβικών αστυνομικών ταυτοτήτων, αλλά και πινακίδων ΙΧ, αντί αυτών της τοπικής κυβέρνησης.

Αποτέλεσμα αυτού υπήρξε να στηθούν οδοφράγματα από Σέρβους κατά μήκος δύο οδικών αρτηριών που οδηγούν στα διοικητικά σύνορα με την Σερβία, ενώ ο ήχος των σειρήνων ακούστηκε σε όλες τις πόλεις του βόρειου Κοσόβου, όπου οι Σέρβοι αποτελούν πλειοψηφία.

Scenes this evening from Kosovo. pic.twitter.com/EsThr5idsD

— Moshe Schwartz (@YWNReporter) July 31, 2022

Μολονότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο εθνοτικών ομάδων παραμένουν τεταμένες για τουλάχιστον δύο δεκαετίες και παρά την προσπάθεια διεθνών οργανισμών να εγγυηθούν την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή, το ζήτημα, ωστόσο, των πινακίδων και των ταξιδιωτικών εγγράφων στο Κόσοβο έλαβε νέες διαστάσεις, καθώς παρενέβη σχετικά χθες η Ρωσία, καλώντας την Πρίστινα να σεβαστεί τα δικαιώματα των Σέρβων στην περιοχή. Συγκεκριμένα, η Εκπρόσωπος του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα κάλεσε την Πρίστινα, τις ΗΠΑ και την ΕΕ να σταματήσουν τις προκλήσεις και να τηρήσουν τα δικαιώματα των Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο.

«Καλούμε την Πρίστινα και τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση να την υποστηρίξουν να σταματήσουν τις προκλήσεις και να τηρήσουν τα δικαιώματα των Σέρβων στο Κοσσυφοπέδιο», ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Ζαχάροβα. Η ίδια χαρακτήρισε την απόφαση για την αλλαγή πινακίδων ως «ένα ακόμη βήμα για την εκδίωξη του σερβικού πληθυσμού από το Κοσσυφοπέδιο», κατηγορώντας παράλληλα τη Δύση και την ΕΕ για απόπειρα εξόντωσης του Βελιγραδίου.

«Το Βελιγράδι βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επίθεσης, αφού η Δύση επιδιώκει να την «εξουδετερώσει» μέσω των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου», υποστήριξε σχετικά η Εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ και πρόσθεσε ότι «μια τέτοια εξέλιξη της κατάστασης είναι άλλη μια απόδειξη ότι η διαμεσολαβητική αποστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέτυχε», ρίχνοντας νερό στο μύλο του βαλκανικού ευρωσκεπτικισμού.

Την ίδια ώρα, οι αναφορές της κ. Ζαχάροβα έχουν διπλό αποδέκτη, καθώς πλην της διεθνούς κοινότητας και της διεθνούς κοινής γνώμης, η Εκπρόσωπος Τύπου του ρωσικού ΥΠΕΞ απευθυνόταν κυρίως στο εσωτερικό της Σερβίας, η οποία φημίζεται για τους διαχρονικούς δεσμούς της με τη Ρωσία, διανύοντας παράλληλα μια προενταξιακή πορεία για την ΕΕ, σε μια περίοδο, μάλιστα, που η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία άνοιξε παράθυρο επιτάχυνσης των σχετικών διαδικασιών, κυρίως προς αποφυγή δημιουργίας μιας ρωσικής ζώνης επιρροής στα δυτικά Βαλκάνια.

«Κρατούμε τη [δική μας] σερβική θέση και ασκούμε μια πολιτική σύμφωνα με τα εθνικά και κρατικά μας συμφέροντα», σχολίασε λίγο καιρό πριν ο Πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάντερ Βούτσιτς αναφορικά με την άρνηση της χώρας του να συνταχθεί με τις χώρες της Δύσης ως προς την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, στάση η οποία μάλλον επιβραβεύτηκε από το Κρεμλίνο, καθώς ο Σέρβος Πρόεδρος εξασφάλισε μια «ιδιαίτερα ευνοϊκή» (αλλά ακριβότερη από την αμέσως προηγούμενη) συμφωνία με την Μόσχα αναφορικά με την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου, δεδομένης της σχεδόν απόλυτης εξάρτησης της χώρας του από τα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας.

Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που κατά τους αναλυτές ο Σέρβος Πρόεδρος έσπευσε την Κυριακή 31/7 να ευχαριστήσει τους Εκπροσώπους του ρωσικού ΥΠΕΞ για τη στάση τους, λέγοντας πως «παρατήρησαν με ακρίβεια τι συμβαίνει και απάντησαν πολύ σωστά», χωρίς όμως να επιθυμεί, όπως φάνηκε, περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης, δεδομένου ότι κάλεσε δημόσια τη διεθνή κοινότητα να παρέμβει, για να επηρεάσει τους ηγέτες του Κοσόβου στην κατεύθυνση της αποφυγής της έντασης. Στο πλαίσιο αυτό, εκτιμάται ότι ο Αλεξάντερ Βούτσιτς ενεργεί σε διπλό ταμπλό, αποφεύγοντας τη διακοπή των διαύλων επικοινωνίας με τη Δύση και κυρίως με την ΕΕ, ώστε αφενός να πιέζει την Μόσχα υπέρ των δικαιωμάτων των Σέρβων του Κοσόβου, αλλά και να αποκρούει την εσωτερική πίεση των αντιρωσικών φωνών στο εσωτερικό της Σερβίας, κυρίως όταν αυτές προέρχονται από ισχυρούς οικονομικούς και επιχειρηματικούς κύκλους της χώρας, που επιθυμούν προσέγγιση με την ΕΕ.

Η έλξη του Σέρβου Προέδρου, ωστόσο, από τους αναδυόμενους παίκτες της παγκόσμιας σκακιέρας αντανακλάται εναργέστερα στην επιχείρηση προσέγγισης της Κίνας, καθώς οι δύο χώρες ανακοίνωσαν πως θα υπογράψουν συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, ενώ από τις 16 Ιουλίου το Βελιγράδι διαθέτει απευθείας αεροπορική σύνδεση με το Πεκίνο.

Στον αντίποδα, ευχαριστίες προς τον Αμερικανό Πρεσβευτή στο Κόσοβο, Jeff Hovenier απηύθυνε η Κυβέρνηση του Κοσόβου στο κείμενο του επίσημου ανακοινωθέντος, με το οποίο έκανε γνωστή την απόφασή της για παράταση εφαρμογής των αποφάσεών της για τις πινακίδες μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου. Παράταση, την οποία πρότεινε ο κ. Hovenier κατά τη χθεσινή του συνάντηση με τον Πρωθυπουργό του Κοσόβου, Αλμπίν Κούρτι και άλλους κυβερνητικούς αξιωματούχους, αλλά και με παρόντες Αμερικανούς και ευρωπαίους διπλωμάτες, προς εκτόνωση της κατάστασης. Ο Πρωθυπουργός του Κοσόβου, ωστόσο, κατηγόρησε τις ρωσικές Αρχές ότι «υποκινούν και σχεδιάζουν» πολλές επιθετικές ενέργειες, όπως οι χθεσινές και παράλληλα έθεσε ως προϋποθέσεις για την υλοποίηση της νέας απόφασης το άνοιγμα όλων των οδοφραγμάτων, αλλά και την πλήρη ελευθερία κινήσεων σε όλους τους δρόμους του βόρειου Κοσόβου.

Επιπλέον, καταλυτικής σημασίας για τη «λήξη του συναγερμού» χθες υπήρξε η γραπτή ανακοίνωση της δύναμης του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο (KFOR), στην οποία η τοπική διοίκηση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας δήλωσε ετοιμότητα παρέμβασης, σε περίπτωση που διασαλευόταν η ασφάλεια και η σταθερότητα στην περιοχή, καταλήγοντας ότι «θα λάβει οτιδήποτε μέτρα χρειαστεί», για τη διασφάλιση της γαλήνης στην περιοχή.

Εξαγωγή έντασης

Σε κάθε περίπτωση, η παρ’ ολίγον σύγκρουση μεταξύ Σέρβων και Αλβανόφωνων στο Κόσοβο αποτέλεσε δηλωτική της προσπάθειας προσεταιρισμού χωρών, όπως η Σερβία, σε νέες σφαίρες επιρροής με προεξάρχουσα δύναμη σε αυτήν την προοπτική τη Ρωσία.

Πρωτίστως, όμως το επεισόδιο κατέδειξε τον κίνδυνο μετατροπής περιφερειακών κρίσεων σε γενικευμένες, εξαιτίας της ευρύτερης έντασης και των παγκόσμιων ανταγωνισμών που πυροδότησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Τα άμεσα αντανακλαστικά, μάλιστα, τόσο του Κρεμλίνου, όσο και του ΝΑΤΟ με φόντο τα επεισόδια στη Μιτρόβιτσα μαρτυρούν όχι μόνο την αγεφύρωτη απόσταση που χωρίζει τη Ρωσία από τη Δύση, αλλά κυρίως την ταχύτητα μετάδοσης της εστίας συγκρούσεων από την Ουκρανία στα ευάλωτα Βαλκάνια και σε άλλες πιθανόν κατευθύνσεις, στοιχείο που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και δευτερεύουσες διενέξεις σε απρόβλεπτες διεθνείς αντιπαραθέσεις.

Γεωργία Σαδανά-protothema.gr