Είναι η πρώτη φορά εδώ και 62 χρόνια χωρίς κάποιον με το όνομα Castro στις ανώτερες θέσεις εξουσίας

Όταν ο Raul Castro ανακοίνωσε, πριν από τρία χρόνια, ότι θα αποχωρούσε το 2021 από την ηγεσία του πανίσχυρου κομμουνιστικού κόμματος της χώρας, σίγουρα φανταζόταν ότι το νησί θα βρισκόταν σε καλύτερη οικονομική κατάσταση και η μετάβαση στη νέα γενιά της ηγεσίας θα είχε σχεδόν ολοκληρωθεί. Όμως τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα σχεδίαζε.

Ο Castro ανακοίνωσε ότι αποσύρεται, όμως η χώρα του βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Η εξαρτώμενη από τον τουρισμό Κούβα πλήττεται από την πανδημία, με την οικονομία της να συρρικνώνεται τουλάχιστον κατά 11% το 2020. Οι Κουβανοί περνούν ώρες κάθε μέρα, περιμένοντας σε τεράστιες ουρές, για να αποκτήσουν πρόσβαση σε τρόφιμα, φάρμακα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, εν μέσω όλο και εντεινόμενων ελλείψεων.

«Η κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Πρέπει είσαι στην ουρά από τις πέντε το πρωί και να περιμένεις 10 ώρες για να αγοράσεις μία σακούλα καφέ», λέει στη Wall Street Journal ο Camilo Condis. Οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι ο πληθωρισμός έχει φτάσει στο 500%.

Η άσχημη κατάσταση της οικονομίας δίνε στους μεταρρυθμιστές μεγαλύτερη ώθηση να πιέσουν για την οικονομική απελευθέρωση, όμως οι «σκληροπυρηνικοί» εκτιμάται ότι θα αντιδράσουν σε αλλαγές που θα μπορούσαν να αποδυναμώσουν τον πολιτικό έλεγχο του καθεστώτος.

«Πρέπει να δημιουργήσουμε μία οικονομία που να δουλεύει», λέει στη Wall Street Journal ο Carlos Alzugaray, πρώην διπλωμάτης. «Αλλά υπάρχει πολύ ισχυρός ιδεολογικός δογματισμός κατά των οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Υπάρχει ο κίνδυνος της απώλειας του ελέγχου».

Ο Hugo Cancio, ένας Κουβανο-αμερικανός επιχειρηματίας που εδρεύει στο Μαϊάμι, ελπίζει ότι το Κογκρέσο θα εγκρίνει τουλάχιστον κάποια οικονομική απελευθέρωση.

Αφότου ανέλαβε τη θέση του αδερφού του, ο Raul Castro εφάρμοσε προσεκτικά κάποιες περιορισμένες μεταρρυθμίσεις, επιτρέποντας στους Κουβανούς να ανοίξουν εστιατόρια, να νοικιάζουν δωμάτια σε τουρίστες και να πουλούν τα αυτοκίνητα και τα σπίτια τους.

Όμως, στην ομιλία του, την Παρασκευή, ο Castro τόνισε ότι υπάρχουν γραμμές τις οποίες η Κούβα δεν θα περάσει στην προσπάθειά της να φτιάξει την οικονομία της, «γιατί αυτό θα οδηγούσε στην καταστροφή του σοσιαλισμού».

Την ίδια στιγμή, παρότι οι αξιωματούχοι έκαναν μεγάλη προσπάθεια να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού, τα νέα κρούσματα βρίσκονται στα υψηλότερα μέχρι στιγμής επίπεδα. Θα χρειαστούν μήνες ακόμα για να φανεί εάν το φιλόδοξο σχέδιο της Κούβας να αναπτύξει τα δικά της φάρμακα, θα στεφθεί με επιτυχία.

Η Κούβα αποκατέστησε τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ επί των ημερών του Barack Obama, όμως είδε τους δεσμούς αυτούς να διαταράσσονται και πάλι υπό τον Donald Trump, ο οποίος επέβαλε μερικές από τις σκληρότερες οικονομικές κυρώσεις που έχει δει η Κούβα εδώ και δεκαετίες. Μέχρι στιγμής, ο Joe Biden έχει υπάρξει απρόθυμος να συνδιαλλαγεί με το νησί, παρά την σημαντικότερη αλλαγή ηγεσίας στην Κούβα για πολλά χρόνια.

Παρότι αποχωρεί, ο Raul Castro θα συνεχίζει να έχει αδιαμφισβήτητη δύναμη και επιρροή στο νησί. Όμως θα είναι η πρώτη φορά εδώ και 62 χρόνια χωρίς κάποιον με το όνομα Castro στις ανώτερες θέσεις εξουσίας.

Η Κούβα, μία από τις χώρες που έχουν αλλάξει λιγότερο στον κόσμο μεταπολεμικά, χρειάζεται επειγόντως να προσαρμοστεί, όπως αναγνωρίζουν και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Το δρόμο για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας θα πρέπει να βρει ο Miguel Diaz-Canel, ο διάδοχος του Castro στην προεδρία, που αναμένεται να αναλάβει και την ηγεσία του κόμματος.

Ο Diaz-Canel είναι ο πρώτος Κουβανός πρόεδρος που έχει γεννηθεί μετά την επανάσταση του 1959. Με σπουδές ηλεκτρολόγου μηχανικού, ηγήθηκε δύο επαρχιών της Κούβας πριν να γίνει υπουργός Εκπαίδευσης και μετά αντιπρόεδρος και πρόεδρος.

Όταν δημοσιογράφοι τον ρώτησαν το 2018 για το όραμά του σχετικά με το μέλλον της Κούβας, εκείνος απάντησε: «Πιστεύω στη συνέχεια. Νομίζω ότι πάντα θα υπάρχει συνέχεια».