Επειτα από μια μυστηριώδη ομοβροντία κρουσμάτων πνευμονίας στην πόλη Γουχάν, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου της πλέον πασίγνωστης επιδημίας του κοροναϊού, στις 9 Ιανουαρίου. Είχε προηγηθεί το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, το οποίο τρία εικοσιτετράωρα νωρίτερα δημοσίευσε την εκτίμηση ότι τα περιστατικά στην καρδιά της κινεζικής ενδοχώρας ίσως αποτελούν πρώιμα φαινόμενα μιας νέας και εξαιρετικά μεταδοτικής ασθένειας.

Τα πρωτεία της ενημέρωσης, ωστόσο, δεν ανήκουν ούτε σε κάποιον διεθνή οργανισμό ούτε σε έναν εξαιρετικά εξοπλισμένο εθνικό φορέα, αλλά σε μια ανερχόμενη εταιρεία τεχνολογίας με μόλις 40 εργαζομένους. Η φιλόδοξη καναδική πλατφόρμα παρακολούθησης περιστατικών υγείας BlueDot έστειλε το πρώτο σήμα για το ξέσπασμα της επιδημίας στις 31 Δεκεμβρίου, λίγες ώρες πριν από την αλλαγή του χρόνου και πολλές ημέρες πριν από την ανακοίνωση του ΠΟΥ. Η νεοφυής εταιρεία ξεπέρασε κατά πολύ και τους παραδοσιακούς φορείς ενημέρωσης, αποδεικνύοντας για μία ακόμη φορά την ισχύ της σύγχρονης τεχνολογίας στην ανίχνευση, ενάντια στην κλεψύδρα του χρόνου.

Οπως και οι περισσότερες σύγχρονες λύσεις στον τομέα της ιατρικής πρόγνωσης, η BlueDot χρησιμοποιεί έναν ανεπτυγμένο αλγόριθμο με τη δυνατότητα συνδυαστικής υπολογιστικής ανάλυσης μεγάλων δεδομένων. Στην περίπτωση της καναδικής εταιρείας, ο αλγόριθμος εξετάζει ειδησεογραφικά μηνύματα σε δεκάδες ξένες γλώσσες, δίκτυα ασθενειών σε ζώα και φυτά, αλλά και επίσημες διακηρύξεις των τοπικών αυτοδιοικήσεων παγκοσμίως. Χάρη στην ολιστική αυτή προσέγγιση, η BlueDot κατάφερε να ανιχνεύσει τα κρούσματα της νέας επιδημίας από την τελευταία εβδομάδα του Δεκεμβρίου, στέλνοντας εν συνεχεία στους πελάτες της μια έγκαιρη προειδοποίηση για την αποφυγή έκθεσης στη Γουχάν και σε άλλες επικίνδυνες ζώνες της κινεζικής ενδοχώρας.

Η ταχύτητα της παγκόσμιας αντίδρασης έχει εξέχουσα σημασία κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας και είναι κρίσιμη η έγκαιρη προειδοποίηση έναντι περιστατικών υγείας και φυσικών καταστροφών. Μεταξύ Νοεμβρίου του 2002 και Ιουλίου του 2003, η ιογενής νόσος SARS, που ξέσπασε στην παραθαλάσσια Κίνα, έπληξε 8.000 ανθρώπους, οδηγώντας τελικά σε 774 θανάτους σε 17 διαφορετικές χώρες. Η εξέλιξη της νόσου υπήρξε ταχεία – αν και θεωρείται ότι ο νέος κοροναϊός έχει υψηλότερη μεταδοτικότητα, παρότι η αντίδραση της Κίνας εστιάζει στην προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωσή του. Και, βεβαίως, οι παρατηρητές δημόσιας υγείας του ΠΟΥ εξακολουθούν να βασίζονται, σε μεγάλο βαθμό, στις αναφορές των εκάστοτε κυβερνήσεων και εθνικών θεσμών, προκειμένου να λάβουν τις όποιες αποφάσεις.

«Ξέρουμε πως οι κυβερνήσεις δεν είναι πάντα αξιόπιστες όσον αφορά σην έγκαιρη παροχή πληροφοριών», αναφέρει ο Καμράν Καν, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της BlueDot, με έδρα το Τορόντο. «Γι’ αυτόν τον λόγο, στο εργαλείο που οικοδομήσαμε, στραφήκαμε προς διάφορα φόρουμ και τοπικά διαδικτυακά μέσα για ενδείξεις ασυνήθιστων περιστατικών», συμπληρώνει.

Η εταιρεία, μάλιστα, αναφέρει πως η ραγδαία εξάπλωση του SARS στις αρχές της χιλιετίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του αλγοριθμικού εργαλείου της, καθώς το 2002 η νόσος οδήγησε σε 44 νεκρούς στην καναδική πόλη. «Στόχος μας είναι να μην επαναληφθεί κάτι τέτοιο» δηλώνει ο Καν, ο οποίος ίδρυσε την BlueDot το 2014 και γνώρισε την πρώτη εκθετική επαγγελματική επιτυχία του το 2016, όταν προέβλεψε με εξαιρετική ακρίβεια τη γεωγραφική εξάπλωση του ιού Ζίκα.

Παρότι ο αλγόριθμος της BlueDot χρησιμοποιεί μια ευρεία παλέτα δεδομένων, ένας απαραβίαστος κανόνας της εταιρείας είναι η έλλειψη αναφοράς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς τα θεωρεί ανακριβή. Η πλατφόρμα αναγνωρίζει, επίσης, τα όρια της αυτοματοποιημένης διερεύνησης και συνδυάζει τα αλγοριθμικά μοντέλα της με ανθρώπινη ανάλυση από μια ομάδα επιδημιολόγων, η οποία ελέγχει τα επιστημονικά συμπεράσματα προτού αυτά σταλούν σε κυβερνητικούς εκπροσώπους, εταιρείες και νοσοκομεία.

Ενας ακόμη άσος στο μανίκι του αλγορίθμου της BlueDot είναι η πρόσβασή του σε παγκόσμια δεδομένα της έκδοσης αεροπορικών εισιτηρίων, τα οποία αποδείχθηκαν εξαιρετικά χρήσιμα στη χαρτογράφηση της εξάπλωσης της επιδημίας. Η πλατφόρμα προέβλεψε με ιδιαίτερη ακρίβεια το ταξίδι του ιού από τη Γουχάν στην Μπανγκόκ, στη Σεούλ, στην Ταϊπέι και στο Τόκιο, από τις πρώτες κιόλας μέρες της εμφάνισης της νόσου, κερδίζοντας ακόμη περισσότερο τον σεβασμό της παγκόσμιας κοινότητας. Ισως, λοιπόν, παράλληλα με τις ανησυχητικές ειδήσεις για τη ραγδαία εξάπλωση της επιδημίας, να βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας πιο αισιόδοξης εποχής, όπου η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται σε ισχυρό όπλο για την πρόληψη και αντιμετώπιση των μεγάλων κινδύνων της δημόσιας υγείας.