Χτύπημα για τη γερμανική προεδρία στην ΕΕ το βέτο της Σόφιας για έναρξη ενταξιακού διαλόγου με τα Σκόπια. Αξιώσεις σχετικά με τη γλώσσα και την ιστορία. Το πρόβλημα καλείται να επιλύσει του χρόνου η πορτογαλική προεδρία

Δεν ξεκίνησε καλά η εβδομάδα για τη γερμανική προεδρία στην ΕΕ. Τη Δευτέρα η Ουγγαρία και η Πολωνία μπλόκαραν τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Χθες Τρίτη, η Βουλγαρία άσκησε βέτο σε μιαν εξέλιξη που είχε αποφασίσει από καιρό η ΕΕ. Η βουλγαρική κυβέρνηση αντιτάχθηκε στη σύγκλιση κυβερνητικής διάσκεψης για την διαπραγμάτευση ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην Ένωση των 27.

Η γερμανική προεδρία, η οποία στηρίζει τον επόμενο γύρο διεύρυνσης, προσπάθησε μάταια να διαμεσολαβήσει. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Μίχαελ Ροτ έκανε έκκληση πριν την έναρξη της τηλεδιάσκεψης των ομολόγων του από τις 27 χώρες – μέλη, ο ενταξιακός διάλογος να μην γίνεται όμηρος διμερών απαιτήσεων από μεμονωμένα μέλη.

Η Βουλγαρία αξιώνει από τη Βόρεια Μακεδονία να αναγνωρίσει βουλγαρικές ρίζες στη γλώσσας της και την ιστορία της. Μάλιστα κάποια στιγμή ζήτησε η γλώσσα της να χαρακτηριστεί ως βουλγαρική διάλεκτος.

Εμπόδιο η ονομασία της γλώσσας

Η Βόρεια Μακεδονία από την πλευρά της επέμενε στην ορθότητα των θέσεών της με σχετικά σκληρούς αντιβουλγαρικούς τόνους με επιχείρημα την εθνική της ανεξαρτησία. Πρόκειται στην πραγματικότητα για μια διαμάχη που τα άλλα κράτη – μέλη νόμισαν ότι είχε λυθεί μετά την αλλαγή της ονομασίας σε Βόρεια Μακεδονία, ως απότοκο της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα.

Το βουλγαρικό βέτο προκάλεσε απογοήτευση και δεν συμβάλλει προφανώς προς την ύφεση των εντάσεων ανάμεσα στις δύο γειτονικές χώρες. Τρία ερευνητικά ινστιτούτα της Βόρειας Μακεδονίας, το Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία, το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Πολιτικής και η δεξαμενή σκέψης Eurothink, δημοσίευσαν την περασμένη Δευτέρα κοινή ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία «η χώρα έχει ήδη αλλάξει ονομασία έπειτα και από υποσχέσεις της ΕΕ και ότι το νέο βέτο όχι μόνο εξαπατά τον λαό της, αλλά προδίδει τις ευρωπαϊκές αξίες».

Πριν από την τηλεδιάσκεψη η υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας Εκατερίνα Ζαχαρίεβα διευκρίνισε ότι επί της αρχής δεν είναι εναντίον της ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, αλλά αυτή δεν μπορεί να ξεκινήσει τώρα. «Κανείς δεν αρνείται το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού της ως έθνος και ονομασία της γλώσσας της, όπως θέλει. Αλλά δεν μπορούμε να επιτρέψουμε, αυτό το δικαίωμα να στηριχθεί στο μίσος, στο ανακάτεμα της ιστορίας και στην άρνηση της Βουλγαρίας» είπε σε συνέντευξη στη βουλγαρική τηλεόραση BTV.

Ήδη πάντως τον περασμένο Μάρτιο το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ έδωσε το πράσινο φως για προενταξιακό διάλογο με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία. Στην τηλεδιάσκεψη, ο Γερμανός υφυπουργός Εξωτερικών Μίχαελ Ροτ υπενθύμισε και πάλι αυτήν την απόφαση.

«Αποτελεί πρωταρχικό συμφέρον της ΕΕ, να ξεκινήσει ο προενταξιακός διάλογος όσο γίνεται πιο γρήγορα, με πραγματισμό και αλληλεγγύη”. Ο Μίχαελ Ροτ υπογράμμισε ότι η σταθερότητα και η δημοκρατία αποκτούν κεντρική στρατηγική σημασία στα Δυτικά Βαλκάνια και υποσχέθηκε βοήθεια στην αναζήτηση “λογικών λύσεων χωρίς όμως τα διμερή προβλήματα να παραλύουν το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι». Ο Ροτ υπενθύμισε επίσης ότι η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία έχουν καταβάλει πολλές προσπάθειες ώστε να εκπληρώσουν τους όρους για προενταξιακό διάλογο.

Το πρόβλημα στην επόμενη προεδρία της ΕΕ

Προς το παρόν πάντως δεν φαίνεται ότι θα ξεκινήσουν άμεσα διαπραγματεύσεις. Κοινοτικοί διπλωμάτες εκτιμούν ότι μέχρι τέλος του χρόνου, αλλά ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της γερμανικής προεδρίας, δεν θα εκδηλωθεί κάποια κινητικότητα. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στη διαμάχη ανάμεσα στη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία.

Η ολλανδική κυβέρνηση συνεχίζει να διατηρεί επιφυλάξεις κατά των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αλβανία. Η Χάγη ζητά από τα Τίρανα να διαφυλάξει τη λειτουργία του Συνταγματικού Δικαστηρίου και να εφαρμόσει νόμο για τα ΜΜΕ πριν ξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Αλλά με τη Βόρεια Μακεδονία, η Ολλανδία δεν έχει πρόβλημα.

Ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα, μιλώντας πριν από δύο εβδομάδες σε δημοσιογράφους, αμφισβήτησε ότι υπάρχουν ακόμη όροι και προϋποθέσεις που δεν έχουν ικανοποιηθεί και ότι η άρνηση της Ολλανδίας σχετίζεται με τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές του 2021. Το θέμα της διεύρυνσης της ΕΕ, δεν αποτελεί για έναν κυβερνητικό συνασπισμό χριστιανοδημοκρατών και φιλελευθέρων, όπως αυτόν που κυβερνά στην Ολλανδία, ένα προεκλογικό σύνθημα που θα ενθουσίαζε τους ψηφοφόρους.

Αξίζει να επισημανθεί ότι τον Οκτώβριο του 2019, Ολλανδία, Γαλλία και Δανία μπλόκαραν την έναρξη ενταξιακού διαλόγου με την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία.  Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν κατάφερε να επιβάλει τη θέση του, ότι δηλαδή πριν από τον νέο γύρο διεύρυνσης της ΕΕ με τις δύο αυτές χώρες, θα πρέπει να τροποποιηθεί ολόκληρη η σχετική διαδικασία.

Τώρα μετά τις τελευταίες εξελίξεις, το πρόβλημα περνά στα χέρια της επόμενης πορτογαλικής προεδρίας. Παρούσες στη λίστα χωρών προς ένταξη έχουν δηλώσει από χρόνια κι άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Η Σερβία και το Μαυροβούνιο έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις. Αλλά το Κοσσυφοπέδιο και η Βοσνία Ερζεγοβίνη θα πρέπει να ξεπεράσουν πολλές εσωτερικές και εξωτερικές διαμάχες πριν κάνουν το επόμενο βήμα.

Μπερντ Ρίγκερτ
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
DEUTSCHE WELLE