Η απενοχοποίηση, το χαρακτηριστικό στοιχείο της νέας παραγωγής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος

Σε λιγότερο από ένα μήνα -χρόνο εξπρές ιδίως για το θέατρο- ο συγγραφέας Άκης Δήμου έγραψε ένα κείμενο για μια «αντιδικία» ανάμεσα στον Αριστοφάνη και τον Ηρώνδα, μετά από σχετική πρόσκληση-πρόκληση που δέχτηκε τον περασμένο Απρίλιο από τον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΚΘΒΕ Αστέρη Πελτέκη, ο οποίος μόλις είχε αναλάβει τα ηνία του θεάτρου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 16 θεατρικές παραστάσεις και 13 συναυλίες στο 8ο Φεστιβάλ Δάσους

Η παράσταση «Αριστοφάνης – Ηρώνδας: Contra tempo» σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα κάνει πρεμιέρα στο Θέατρο Δάσους (6 και 7 Ιουλίου), για να ακολουθήσει περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, ενώ στις 7 Σεπτεμβρίου θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, με το σκηνοθέτη να χαρακτηρίζει το έργο «κεφάτο, σκεπτόμενο και λαϊκό με πολύ γέλιο, αλλά και δάκρυ και χαρακτηριστικό του στοιχείο την απενοχοποίηση».

Ο Άκης Δήμου άκουσε μια συγκροτημένη, όπως είπε, ιδέα από τον Αστέρη Πελτέκη και τον δελέασε αμέσως. «Τη βρήκα γοητευτική, διεγερτική και προκλητική συγγραφικά», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η αγωνία του ήταν να γίνει μια παράσταση με αφορμή και με άξονα την υποτιθέμενη «αντιδικία» μεταξύ του Αριστοφάνη και του Ηρώνδα, να παρουσιάσει τις θέσεις και τις απόψεις τους για την κωμωδία και τα υπέρ και τα κατά του έργου του ενός και του άλλου, αλλά αυτή να αφορά ένα όσο το δυνατόν ευρύτερο μέρος του κοινού.

«Να μη γίνει ένα φιλολογικού τύπου ανέβασμα, όπου το αποτέλεσμα εν τέλει θα αφορούσε τη θεατρική κοινότητα. Αυτό ήθελα να το αποφύγω πάση θυσία», λέει.

Στην πορεία προς τη συγγραφή, ξαναδιάβασε αφενός τα έργα του Αριστοφάνη και του Ηρώνδα – ο ένας είναι ο σπουδαιότερος κωμικός ποιητής της αρχαιότητας, ο άλλος ο χαμηλότονος «γελοιογράφος» της καθημερινής ζωής των ελληνιστικών χρόνων- αλλά αναζήτησε και τη διαδρομή του γέλιου ανά τους αιώνες. «Ήθελα να δω με ποια μέσα το γέλιο προκλήθηκε σε κάθε εποχή στο κοινό».

Στη διαδικασία αυτή, συνέλαβε την ιδέα της πορείας της κωμωδίας από την αττική κωμωδία των χρόνων του Αριστοφάνη, περνώντας στους κωμικούς μιμίαμβους του Ηρώνδα και από εκεί και πέρα έφτασε μέχρι την ελληνική επιθεώρηση του ’50 και του ’60, μέχρι τη σημερινή τηλεοπτική κωμωδία.

Το κωμικό ξεκινάει από την απελπισία

Στη διαδρομή του μέσα στην κωμωδία ανά τους αιώνες ο Άκης Δήμου βρήκε ότι «όλοι αυτοί που γράψανε και γράφουν κωμωδία, προσπαθούν να συνομιλήσουν και με κάποιο τρόπο να «κλείσουν στο στόμα» της μελαγχολίας που έχουν για αυτό το οποίο βλέπουν να συμβαίνει γύρω τους και ενδεχομένως και μέσα τους. Το κωμικό δηλαδή ξεκινάει από την απελπισία», επισημαίνει.

«Να συμφιλιωθούμε και με την «ελαφριά» πλευρά του εαυτού μας»

Στο κείμενο του Άκη Δήμου συναντιούνται ο Καρυωτάκης και ο Καβάφης με τη Τζένη Καρέζη, τη Μαρινέλλα και τη Νατάσα Θεοδωρίδου.

«Είναι ένα κείμενο απενεχοποιημένο με την έννοια ότι μπορεί να γελάσει ανοιχτά με πράγματα που πριν από κάποια χρόνια μπορεί να γελούσαμε κρυφά», εξηγεί και τονίζει ότι «ο Αριστοφάνης δεν έχει να χάσει απολύτως τίποτε από το αν υπάρξουμε «ασεβείς» απέναντί του. Πιστεύω ότι μας επιτρέπει να είμαστε έως και ασεβείς στο βαθμό που δεν προδίδουμε, αυτό το οποίο έχει κάνει και στο βαθμό που θέλουμε να διασκεδάσουμε τον κόσμο. Μιλάμε για έναν ποιητή ο οποίος από μόνος του ήταν εντελώς απενοχοποιημένος. Στα έργα του γλένταγε τη ζωή σε όλες τις εκφάνσεις και σε όλες τις εκδοχές».

Η απενοχοποίηση είναι το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της παράστασης, σύμφωνα και με τον σκηνοθέτη. Ο Γιάννης Ρήγας εξηγεί, για παράδειγμα, ότι δεν αισθάνονται καμιά ενοχή να πουν ότι ωραία είναι η ειρήνη, για την οποία μιλάει ο Αριστοφάνης, αλλά χρειάζεται πολύς χρόνος για να βγει από τα έγκατα της γης στην επιφάνεια. «Έχουμε την ανάγκη να δούμε τον Αριστοφάνη το 2022», σημειώνει.

Στο ίδιο μήκος κύματος ο Άκης Δήμου συμπληρώνει ότι ένας από τους στόχους του έργου είναι «επαναφεύρουμε το γελοίο εαυτό μας. Να βγούμε από την υποκρισία και τις ενοχές χρόνων. Να συμφιλιωθούμε και με την «ελαφριά» πλευρά του εαυτού μας. Για αυτό χαίρομαι πολύ αυτήν την παράσταση. Είναι σαν να συνυπάρχει και ο πολύ σοβαρός εαυτός μου, αλλά υπάρχει και ο πολύ ποπ. Νομίζω ότι αδικούμε τους εαυτούς μας παραγνωρίζοντας την ελαφριά πλευρά μας. Ήρθε η ώρα να συνομιλήσουμε με ίσους όρους και με τις δύο εκδοχές του εαυτού μας».

Τα μικρά και τα μεγάλα συναντιούνται

Ο Αριστοφάνης είναι ένας μεγάλος σπουδαίος ποιητής, κωμικός ο οποίος μας έχει καθορίσει και μας έχει γίνει παράδειγμα για πολλά πράγματα. Ο Ηρώνδας δεν ασχολείται με τα «μεγάλα». Ασχολείται με τα λιγότερο ενδιαφέροντα, καθημερινά πράγματα, όπως το πώς διαλέγουμε να αγοράσουμε ένα ζευγάρι παπούτσια ή έναν καυγά ανάμεσα σε δυο εραστές.

«Αυτοί οι δύο κόσμοι συναντιούνται πάνω στη σκηνή και μέσα από το ευφυές κείμενο του συγγραφέα -ο ‘Ακης είχε τη δύναμη να το αντιμετωπίσει στα ίσια,- θα μιλήσουν για το θέατρο και τις κόντρες μέσα σε αυτό και στο τέλος αυτοί οι δύο ποιητές θα φύγουν μαζί, γιατί μας είναι απαραίτητοι και οι δύο», λέει ο Γιάννης Ρήγας.

Μεγάλο στοίχημα για το Κρατικό

Τονίζοντας ότι βρίσκει εξαιρετική την ιδέα του καλλιτεχνικού διευθυντή του ΚΘΒΕ για αυτό το έργο, ο Άκης Δήμου επισημαίνει ότι είναι ίσως η πρώτη φορά που και το Εθνικό και το Κρατικό δεν έχουν αμιγείς αριστοφανικές κωμωδίες στο ρεπερτόριό τους.

Το Εθνικό έχει τη Μήδεια του Μποστ και το Κρατικό αυτήν την περίεργη και γοητευτική αντιδικία. «Αυτό πρέπει να πιστωθεί και στον Γιάννη Μόσχο και τον Αστέρη Πελτέκη. Έχω την αίσθηση ότι το κοινό είχε κουραστεί τα τελευταία χρόνια να βλέπει έναν ακόμη Αριστοφάνη. Είναι σημαντικό να υπάρχει η τόλμη και η πρόθεση και όχι η ασφάλεια της πεπατημένης. Ο Πελτέκης επιλέγει να συστηθεί στο κοινό με μία δουλειά τολμηρή ως προς τη σύλληψη. Με μια δουλειά που είναι ένα μεγάλο στοίχημα και νομίζω ότι αυτός είναι και ο ρόλος των κρατικών θεάτρων. Να παίρνουν ρίσκα», σημειώνει ο συγγραφέας.

Για τον Γιάννη Ρήγα ένα ακόμη στοίχημα της παράστασης, αλλά και του Κρατικού Θεάτρου συνολικά, είναι να πλησιάσει όσο περισσότερο κόσμο γίνεται από κάθε άκρη της πόλης. «Όχι μόνο τους φίλους του θεάτρου και του Κρατικού, αλλά και ανθρώπους που μπορεί να μην έχουν προηγούμενη εμπειρία από θέατρο. Ανθρώπους λαϊκούς, σπουδαίους οι οποίοι προσλαμβάνουν με άλλους τρόπους τα πράγματα. Με ενδιαφέρει πολύ να μπει αυτός ο κόσμος στο θέατρο», σημειώνει.

Ταυτότητα παράστασης

Τα σκηνικά-κοστούμια υπογράφουν η Αλεξάνδρα Σιάφκου και ο Αριστοτέλης Καρανάνος, τη μουσική και την προσαρμογή στίχων ο Γιώργος Χριστιανάκης και τη χορογραφία-επιμέλεια κίνησης η Αναστασία Κελέση

Πρωταγωνιστούν (με σειρά εμφάνισης): Ταξιάρχης Χάνος (Αριστοφάνης-Κινησίας), Δημήτρης Πιατάς (Λέλεξ: Δούλος Αριστοφάνη -Μυρρίνη), Σταμάτης Γαρδέλης (Διόνυσος), Κωνσταντίνος Χατζησάββας (Ηρώνδας), Τάσος Χαλκιάς (Ιππώναξ: Δούλος Ηρώνδα- Κέρδωνας).