Μικρό, λευκό αθώο. Θεραπεύει το άγχος. Προσωρινά τουλάχιστον, γιατί το άγχος παραμένει και παρόλο που το Ζάναξ πλασάρεται σαν «μαγικό χάπι» που λύνει το πρόβλημα εύκολα και γρήγορα, στην πραγματικότητα μακροπρόθεσμα απλώς το επιδεινώνει, δημιουργώντας εθισμό εφάμιλλο εκείνου που προκαλούν τα ναρκωτικά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ψυχική νόσος, στίγμα και αυτοφαρμάκευση: Μήπως κάνουμε κάτι πολύ λάθος;

Το διαφωτιστικό ντοκιμαντέρ «Παρ’ τα χάπια σου: Xanax» σε σκηνοθεσία της βραβευμένης με Emmy Μπλερ Φόστερ δεν μπορεί παρά να σε βάλει σε σκέψεις, καθώς ασθενείς και ειδικοί βάζουν στο μικροσκόπιο το ευρέως συνταγογραφούμενο αγχολυτικό. Τα αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα που κυκλοφορούν στην αγορά έχουν έναν στόχο: να καταπολεμήσουν το άγχος, αυτό τον βαθύ παραλυτικό πόνο που στερεί τον ύπνο, καθορίζει τη διάθεση και αρπάζει χωρίς έλεος μέρες από τη ζωή μας.

Θύματα του άγχους είμαστε όλοι, σήμερα ειδικά που βγαίνουμε από μια πανδημία με τρομερή αβεβαιότητα, επαγγελματική, κοινωνική και οικονομική αστάθεια. Μέσα στην πανδημία τα οπιούχα και τα αγχολυτικά σημείωσαν πρωτοφανή αύξηση χρήσης, ενώ ήδη πριν την πανδημία οι διαγνώσεις του άγχους είχαν ξεπεράσει εκείνες της κατάθλιψης σε αριθμούς.

H επίδρασή του τελειώνει πολύ γρήγορα και η χρήση γίνεται γρήγορα κατάχρηση και εθισμός

Η χρήση φαρμάκων είναι ένας τρόπος να προσαρμοστούμε σε έναν κόσμο για τον οποίο δεν έχουμε φτιαχτεί, αποκομμένοι από τη φυσική ζωή, τη σωματική δραστηριότητα και έχοντας σχεδόν εθιστεί στα φρικτά γεγονότα που παρακολουθούμε μέσω των κινητών μας, όχι όπως παρακολουθούσαμε παλιά τις ειδήσεις, τρεις φορές την ημέρα, αλλά σε 24ωρη βάση, διαρκώς.

Στην επιτυχία του Ζάναξ έχουν συντελέσει διάφοροι παράγοντες: η υπερσυνταγογράφησή του, το ότι είναι πάντα διαθέσιμο, το γεγονός ότι το διαφημίζουν όλοι και μιλούν γι’ αυτό όλοι. Οι γιατροί το προτείνουν αμέσως, αντιδρώντας στον συναγερμό που χτυπάει με τη λέξη «άγχος», βοηθώντας στη συγκρότηση μιας πελώριας επιχείρησης.

Οι αριθμοί μιλούν και λένε ότι το παίρνει ένας στους οκτώ Αμερικανούς. Σε τρία λεπτά είσαι ήρεμος, σαν να μην έχει συμβεί τίποτα, συνεχίζεις κανονικά, ωστόσο δεν έχεις λύσει κανένα σου πρόβλημα. Απλώς ακολουθείς το αφήγημα που θέλει να διορθώνεις κάτι που χάλασε, αντί να χτίζεις μια αντίσταση του οργανισμού και του εαυτού από την αρχή, κάτι που απαιτεί χρόνο και υπομονή, τα οποία πολλοί σύγχρονοι γιατροί και θεραπευόμενοι δεν διαθέτουν.

Υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας, που δεν είναι ευθύνη των γιατρών: όσοι απευθύνονται σε ειδικό είναι όλο και πιο απρόθυμοι να μοιραστούν ιστορίες και να μιλήσουν για την πηγή του «κακού» ή των φόβων τους, με αποτέλεσμα και οι δυο πλευρές να περνάνε γρήγορα στη δεύτερη φάση, τη συνταγογράφηση.

Το Ζάναξ έχει γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό από τη διαρκή χρήση του στο χιπ-χοπ και την περιβάλλουσα κουλτούρα και εμφανίζεται πολύ ψηλά ως απάντηση στην αναζήτηση «Γιατί είμαι τόσο αγχωμένος;», «υπάρχει κάτι που μπορώ να πάρω;» στο Google. Έτσι αρχίζει και το ντοκιμαντέρ. Μιλά για έναν κόσμο που διακατέχεται από ανασφάλεια, ανησυχία και κούραση, μια κοινωνία πιο αγχωμένη από ό,τι συνήθως.

Ένα μεγάλο μέρος αυτού του ζητήματος και του εντοπισμού του στις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να οφείλεται στην αμερικανική νομοθεσία που επιτρέπει τη διαφήμιση φαρμάκων απευθείας στους δυνητικούς καταναλωτές. Στη δεκαετία του 2010, το Ζάναξ ήταν το ναρκωτικό επιλογής για πολλούς ράπερ και influencers μέσα στις διαδικτυακές κοινότητες. Από φαρμακευτικό προϊόν μετατράπηκε σε ναρκωτικό ψυχαγωγίας στα μάτια πολλών.

Ορισμένοι, όπως ο ράπερ Lil Xan, στήριξαν ολόκληρη την προσωπικότητά τους στη χρήση ναρκωτικών. Για τους ευαίσθητους εφήβους, αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο και το ντοκιμαντέρ ρίχνει φως σε αυτό το κομμάτι, με νέους ράπερ και την Μπίλι Έιλις να κάνουν έκκληση για τη μη χρήση βενζοδιαζεπινών και οπιούχων.

Η κουλτούρα άλλαξε και το Ζάναξ αντιμετωπίζεται πλέον ευρέως με περιφρόνηση και καχυποψία από τις νεότερες γενιές. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους θανάτους αρκετών ράπερ και διάσημων καλλιτεχνών για τους οποίους ενοχοποιείται η λήψη του φαρμάκου σε συνδυασμό με τη θανατηφόρα φαιντανύλη.

Οι άνθρωποι που συμμετέχουν στο ντοκιμαντέρ μιλούν διεξοδικά για τις κρίσεις πανικού, το πώς τις βιώνουν, το πώς αισθάνονται και τι τις προκαλεί. Ο εκφοβισμός, η πανδημία και οι περιορισμοί της, το άγχος στο σχολείο και την καριέρα, η γονεϊκότητα, η εμμηνόπαυση είναι κάποιοι από τους επιβαρυντικούς παράγοντες. Το ντοκιμαντέρ εστιάζει επίσης στο ζήτημα του εθισμού που προκαλεί το Ζάναξ. Ο χρήστης εθίζεται πρωτίστως ψυχολογικά, νιώθει σωματική και ψυχική ηρεμία χωρίς να έχει κάνει οτιδήποτε. Το Ζάναξ κάνει όλη τη δουλειά. Οπότε, γιατί όχι στο Ζάναξ;

«Γνωρίζοντας αυτά που ξέρω τώρα, δεν θα έπαιρνα ποτέ την πρώτη συνταγή. Ήταν το μεγαλύτερο λάθος της ζωής μου», λέει ένας χρήστης του φαρμάκου, πρώην αθλητής. Η υπερβολική χρήση και η επακόλουθη στέρηση τον οδήγησαν σε ψυχική κατάρρευση και απόπειρα αυτοκτονίας.

Βέβαια, δεν μπορεί κανείς να μηδενίσει τη βοήθεια που έχει προσφέρει το Ζάναξ σε εκατομμύρια ανθρώπους με τη διαχείριση των συμπτωμάτων του άγχους. Παρακολουθώντας το ντοκιμαντέρ σού δημιουργούνται πολλά ερωτήματα για τον ρόλο της πολιτικής στη δημόσια υγεία. Ωστόσο, όλοι όσοι παίρνουν μέρος καταλήγουν με σαφήνεια σε ένα συμπέρασμα: το χάπι δεν νικά το άγχος. Οι θεραπείες για να το ξεπεράσει κανείς είναι άλλες.

Το διατύπωσε με μεγάλη σαφήνεια η διάσημη Βρετανίδα ψυχοφαρμακολόγος και γιατρός Χέδερ Άστον, γνωστή για το κλινικό και ερευνητικό της έργο και συγγραφέας του «Ashton Manual» (1999), πολύτιμου εργαλείου για όσους αντιμετωπίζουν εξάρτηση από τις βενζοδιαζεπίνες. «Οι γιατροί έχουν παραπλανηθεί από την ιδέα ότι τα φάρμακα θεραπεύουν ψυχικές νόσους», λέει. Πρώτα οι ασθενείς και στη συνέχεια η ιατρική κοινότητα παραδέχτηκαν την εξάρτηση και το στερητικό σύνδρομο που δημιουργεί το Ζάναξ.

Η καλλιέργεια σχέσεων και αγάπης είναι η καλύτερη θεραπεία, η κοινωνικοποίηση που η πανδημία έδειξε πόσο σημαντική είναι στη ζωή μας είναι λυτρωτική και αναπτύσσει την ανθεκτικότητα και το σθένος που λείπει από πολλούς όταν καταλαμβάνονται από άγχος

Όπως λένε οι ειδικοί: «Το άγχος προκαλείται από το γεγονός ότι περνάμε πολύ χρόνο χρησιμοποιώντας το κεφάλι μας, όλα συμβαίνουν μέσα σε αυτό. Δεν τρέχουμε μακριά από τις τίγρεις, κάτι που θα ήταν ευκολότερο». Δηλαδή: φοβόμαστε, αλλά δεν το εκτονώνουμε.

Το πρόβλημα εντοπίζεται σε ένα σημείο στην αμυγδαλή, το κέντρο που ρυθμίζει τα συναισθήματα. Όταν αισθάνεται κανείς φόβο ή άγχος, ο εγκέφαλος μεταδίδει ενέργεια στο σώμα, το οποίο στη συνέχεια επιταχύνει. Οι μύες τεντώνονται, οι καρδιακοί παλμοί αυξάνονται, το ίδιο και η εφίδρωση. Στην αρχή αισθανόμαστε υπερκινητικοί και διαυγείς. Παράγουμε αδρεναλίνη που δεν εκτονώνουμε, με αποτέλεσμα την κακή αναπνοή, τη δυσφορία, το αίσθημα του πνιγμού, ενώ οι σφιγμένοι μύες σχεδόν παραλύουν το σώμα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Dopesick: Η Αμερική παγιδευμένη στον ιστό της οξυκωδόνης (ΒΙΝΤΕΟ)

Το «πρόβλημα» με το Ζάναξ είναι ότι η επίδρασή του τελειώνει πολύ γρήγορα. Όσοι το χρησιμοποιούν αυξάνουν τη χρήση του, καταλήγοντας να κάνουν κατάχρηση. Πολλοί φοβούνται ότι μπορεί να είναι η αιτία ορισμένων ασθενειών, όπως η γεροντική άνοια και η νόσος Αλτσχάιμερ, αλλά δεν υπάρχουν μελέτες που να το αποδεικνύουν. Κανένας όμως δεν αμφισβητεί ότι είναι εθιστικό.

Το ντοκιμαντέρ εξηγεί ότι υπάρχουν κλινικές αποτοξίνωσης από το Ζάναξ, όπως τα κέντρα απεξάρτησης από τα ναρκωτικά. Μειώνοντας σταδιακά τις δόσεις και με την υποστήριξη των θεραπευτών, καταφέρνει κανείς να βγει από το τούνελ.

Τι συμβαίνει όταν το άγχος επιστρέφει και πώς μπορεί να το διαχειριστεί κανείς μέσα στην πίεση του σύγχρονου κόσμου; Οι ειδικοί δεν έχουν καμία αμφιβολία: βρείτε άλλες λύσεις που χαλαρώνουν το σώμα. Φανταστείτε τη ζωή σας αλλιώς, χωρίς φάρμακα, μάθετε να αναπνέετε σωστά, να βγαίνετε έξω, να περνάτε χρόνο στον ήλιο, να κάνετε γιόγκα ή διαλογισμό. Διαλέξτε μια χειρωνακτική εργασία ή μια χειροτεχνία.

Όμως το μεγαλύτερο μυστικό είναι να αποφύγει κανείς τη μοναξιά. Η μοναξιά είναι το μονοπάτι που οδηγεί στο Ζάναξ, με το οποίο δεν χτίζεις ψυχικές αντοχές.

Η καλλιέργεια σχέσεων και αγάπης είναι η καλύτερη θεραπεία, η κοινωνικοποίηση που η πανδημία έδειξε πόσο σημαντική είναι στη ζωή μας είναι λυτρωτική και αναπτύσσει την ανθεκτικότητα και το σθένος που λείπει από πολλούς όταν καταλαμβάνονται από άγχος.

Αργυρώ Μποζώνη-lifo.gr